RENE MAGRİTTE’NİN ‘SAHTE AYNA’ ESERİNDEKİ BAKIŞIN BAKIŞI

Bakış, görünen gerçekliğe koridor açan ve gözün piyonluğunu yapan bir organizmadır. Göz ise zihnin yönlendirdiği bir aynadır. Bakış ile göz bu koordineli ilişkide asimetrik düzenin iki karşıt taraflarıdır. Yani göz öznenin tarafında, bakış ise bakılmış olan nesnenin tarafında yer almaktadır. Bu karşıtlık ilişkisi esnasında zihin düzlemine yansımış olan görüntü gerçek görüntüdür. Gerçek görüntü bilinçaltı katmanlarının şekillendirdiği gerçeküstü dünyadır. Peki, zihin düzleminde oluşmuş olan bu gerçek görüntüyü görebilmemiz mümkün müdür? Bu bağlamda bakıldığında bazı sanatçılar görünürlüğün de ötesinde bir gerçeküstü görünürlüğün kapılarını açmışlardır. Anish Kapoor, ‘Gök Ayna’ eseriyle görünenin ötesinde bir görünürlük açarak gerçeküstü bir yüzey canlandırmıştır. Zihin düzleminde oluşabilecek olası görüntü paslanmaz çelik ayna ile karşımıza geçmiştir. Rene Magritte ise ‘Sahte Ayna’ eseriyle zihin düzlemine yansımış olan bakışın bakışını görünür hale getirmiştir. Gözün iris tabakası beyazlığını gökyüzünün yansımasına satmıştır. Göz bebeği ise dibi gözükmeyen karanlık bir çukur haline gelmiştir. Dolayısıyla Magritte, kendi gerçeküstü dünyasından bir dünya var etmiştir. Peki, öyleyse bakışın bakışı neden sahte ayna söylemine sahiptir?

RENE MAGRITTE’S GAZE OF THE LOOK IN “FALSE MIRROR”

Gazing is an organism that opens a hallway to visible reality and is a pawn to the eye. As for the eye, it is a mirror that the mind directs. In this coordinated relationship, gazing and the eye are on two opposite sides of this asymmetric order. That is, the eye is on the subject’s side, whereas the gaze is on that of the object that is being looked at. During this contrasting relationship, the image that reflects on the mind’s plane is the real image. The real image is a surrealistic world shaped by the subconscious layers. Well, is it possible for us to see this real image that is formed on the mind’s plane? When perceived in this context, some artists have opened doors to a surrealistic visibility beyond what is seen. With his work, “Sky Mirror”, Anish Kapoor has animated a surrealistic surface by opening this visibility. The potential image that could be formed in the mind’s plane is in front of us with the stainless steel mirror. As for Rene Magritte’s work, “False Mirror”, it has rendered the gaze’s gaze that is reflected onto the mind’s plane to be visible. It has sold the eye’s whiteness of the iris layer to the reflection of the sky. Thus, the pupil has become a dark hole of which the depths cannot be seen. Therefore, Magritte has created a world from his own surrealist one. If so, why does the gaze of this look have the expression of the false mirror?

___

Baudrillard, Jean. (2012). Neden Her Şey Hala Yok Olup Gitmedi? (O. Adanır, Çev.). İstanbul:

Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.

Bowie, Malcolm. (2007). Lacan (V. P. Şener, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.

Breton, Andre. (2009). Sürrealist Manifestolar (Y. S. Kafa, A. Günebakanlı, A. Güngör, Çev.). İstanbul: Altıkırkbeş Yayın.

Clero, Jean. (2011). Lacan Sözlüğü (Ö. Soysal, Çev.). Ankara: Say Yayınları.

Danto, Arthur. (2013). Sanat Nedir (Z. Baransel, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.

Kapoor, Anish. (2006). Gök Ayna, Sergi Kataloğu, Public Art Fund. Erişim: 02.03.2018. goo. gl/o53M4m

Foucault, Michel. (2014). Bu Bir Pipo Değildir (S. Hilav, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Özcan, Şefik. (2017). Pistoletto’nun Düşündükleri, Aynanın Yansıttıkları. e-skop. Erişim: 02.02.2018. http://www.e-skop.com/skopbulten/pistolettonun-dusundurdukleri-aynanin- yansittiklari/3468

Sartre, Jean. Paul. (2011). Varlık ve Hiçlik (T. Ilgaz, G. Çankaya Eksen, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.

Zizek, Slavoj. (2005) Yamuk Bakmak (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.