ETNOGRAFİ’DEN NETNOGRAFİ’YE SANAL ORTAMDA KURŞUN DÖKME: “SEN Bİ KURŞUN DÖKTÜR”

Son yirmi yılda iletişim teknolojisinin gelişimiyle birlikte toplum hayatındaki hızlı değişim, hızlı bir dönüşümü de beraberinde getirmiştir. Teknolojinin gelişmesiyle insanların iletişim yolu da tamamen değişime uğramış, internet kullanımı yaygınlaşmış ve internet geleneklerin yeni yaşam alanı hâline gelmiştir. Dinamik bir yapıya sahip olan halk kültürü unsurları, yeni yaşam alanları olan internette de değişim ve dönüşümlerine devam etmektedir. Bu bağlamda, halk kültüründe nazardan korunmak için yapılan en yaygın uygulamalardan biri olan kurşun dökme, modern kent hayatında internet aracılığıyla sanal ortamda kurşun dökülmesiyle yeni bir forma bürünmüştür. Bu çalışmada, geleneksel bağlamda gerçekleştirilirken internet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte cep telefonuna indirilen bir programla kurşun dökülmesi, kültürel bir unsurun değişimi ve dönüşümü bağlamında irdelenmiştir. Bu doğrultuda geleneksel bağlamında ve internet ortamında sanal olarak gerçekleştirilen kurşun dökme karşılaştırılmış, işlev ve kullanım amacı açısından farklılaşma nedenleri "Sen Bi Kurşun Döktür" adlı internet sitesinde yer alan kullanıcı yorumlarından hareketle irdelenmiştir. Kullanıcı yorumları araştırmaya yönelik kriterlere göre analiz edilmiş ve konu ile ilgili belirlenen soruların dışında kalan yorumlar elenmiştir. Böylece 919 kullanıcı yorumu değerlendirmeye alınmıştır. Kullanıcı yorumları her ne kadar bireysel olarak uygulama hakkında düşünceler gibi görünse de yapılan yorumlarda kullanıcılar arasında etkileşim olduğu görülmüştür. Bu nedenle "Sen Bi Kurşun Döktür" adlı sitenin kullanıcıları sosyal bir grup olarak nitelendirilmiş ve kullanıcı yorumları netnografik analiz yöntemi ile incelenmiştir. Araştırmada, kurşun dökme geleneğinin günümüz kültüründe önemli bir yere sahip internet ve cep telefonu aracılığıyla sanal ortamda modern insanın ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde güncellenerek yaşatılmaya devam edildiği tespit edilmiştir. Dolayısıyla kendi bağlamında sağaltıcı özellik taşıyan kurşun dökme, internet ortamında sanal olarak yeniden üretilmiştir

From Ethnography to Netnography Pouring Lead in the Virtual Environment: “Go Pour Some Lead”

The rapid change in the life of society with the development of communications technology within the last twenty years has brought a rapid transformation. The way people communicate underwent a complete change with the development of technology, internet has become widespread and internet is the new habitat for traditions. Folk culture elements have a dynamic structure and these elements continue to change and to transform in their new habitat: The internet. In folk culture the most widespread form of protection from evil eye is pouring lead. With modernization it has taken a new form in modern urban life by doing it in the virtual environment over the internet. In this study, while being performed in the traditional sense, with the widespread use of the internet, pouring lead by downloading an application to your mobile phone is discussed as a change and transformation of a cultural factor. With this direction, traditional context and virtual performance of lead pouring over internet is compared, the reason of differentiation in function and usage purpose is examined using the user comments in the internet site “Go Pour Some Lead” (Sen Bi Kurşun Döktür). User comments have been analyzed according to criteria for this research and non-relevant comments have been eliminated and so that, 919 user reviews have been evaluated. Although user comments seemed like the comments were individual thoughts, it was found out that there was interaction between users. Therefore the users of “Go Pour Some Lead” website have been described as a social group and user reviews have been studied by the netnographic analysis. In this study, it was determined that with internet and mobile phones which has an important place in today’s culture, pouring lead tradition was updated to meet the needs of modern man in the virtual environment. Thus, pouring lead, which has a curative character within its context, was reproduced virtually in the internet environment

___

Alekseyevskiy, M. D. Çev. Atilla Bağcı. “Folklorda İnternet Mi, İnternet Folkloru Mu?” (2016), Erişim Tarihi: 20 Mart 2017. <|http://ktu.dergipark.gov.tr/download/issue-file/1177>
Assmann, Jan. Kültürel Bellek. Çev. Ayşe Tekin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2001.
Baki, Zeynep. İnternet Folkloru/Netlore Bağlamında Sözlü Kültürün Dönüşümüne Netnografik Yaklaşımlar: Katılımcı Sözlük Örnekleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, 2014.
Bascom, William R. “Folklorun Dört İşlevi”, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2. Çev.: Ferya Çalış. Yay. Haz.: M. Öcal Oğuz vd. Ankara: Geleneksel Yayınları, 2005.
Boratav, Pertev Naili. 100 Soruda Türk Folkloru. Ankara: Bilge Su Yayınları, 2013.
Campbell, Joseph. Yaratıcı Mitoloji Tanrının Maskeleri. Çev. Kudret Emiroğlu. Ankara: İmge Yayınevi, 2003.
Campbell, Joseph ve Bill Moyers. Mitolojinin Gücü. Çev. Zeynep Yaman. İstanbul: MediaCat, 2015.
Çıblak, Nilgün. “Halk Kültüründe Nazar, Nazarlık İnancı ve Bunlara Bağlı Uygulamalar.” (2004), Erişim Tarihi: 7 Haziran 2016.
Dundes, Alan. “Folklor Nedir?”, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2. Çev.: Gülay Aydın. Yay. Haz.: M. Öcal Oğuz vd., Ankara: Geleneksel Yayınları, 2005.
Hirsch, Jerrold. “Dönüşen Halk Bilimi: B. A. Botkın”,Uygulamalı Halkbilimi. Çev.: Mehmet Emin Dede. Yay. Haz.: M. Öcal Oğuz vd. Ankara: Geleneksel Yayınları, 2014.
http://android.indir.com/sen-bi-kursun-doktur, Erişim Tarihi: 5 Ağustos 2016.
https://play.google.com/store/apps/ details?id=com.shebekapps. senbikursundoktur&referrer=utm_ source%3Dindir.com%26utm_ medium%3Dcpc%26anid%3Dindir, Erişim Tarihi: 5 Ağustos 2016.
İnan, Abdülkadir. Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2000.
İnan, Abdülkadir. “Müslüman Türklerde Şamanizm Kalıntıları.” (1952), Erişim Tarihi: 7 Haziran 2016,
Kılıçbay, Barış ve Mutlu Bibark (der.). İnternet, Toplum, Kültür. İstanbul: Epos Yayınları, 2005.
Kırshenblatt-Gımblett, B. “Folklorun Krizi”, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 4. Çev.: Mehmet Emin Dede. Yay. Haz.: M. Öcal Oğuz vd., Ankara: Geleneksel Yayınları, 2014.
Kõiva, Mare ve Liisa Vesik. “21. Yüzyıl Başında Çağdaş Halk Bilimi, İnternet ve Toplumlar”, Uygulamalı Halkbilimi. Çev.: Emine Çakır. Yay. Haz.: M. Öcal Oğuz vd. Ankara: Geleneksel Yayınları: 2014.
Newall, Venetia J. “Halk Bilimi ve Geleneğin Uyumu (Folklorizm)”, Uygulamalı Halkbilimi. Çev.: Nejla Kayalı Orta. Yay. Haz.: M. Öcal Oğuz vd. Ankara: Geleneksel Yayınları: 2014.
Newton, Victoria Louise. Folklore and Advertising: An Examination of Traditional Themesand Motifs in British Twenty-First-Century Television Advertising Campaigns, Folk Life, 48:1, 48-62.
Özdemir, Nebi. Medya kültür ve Edebiyat. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
Rapaılle, Clotaıre. Kültür Kodu İnsanların Alış- veriş ve Yaşam Tarzlarını Anlayabilmek İçin Ustaca Bir Yol. Çev. Duygu Dölek. İstanbul: FGP Yayınları, 2011.
Varnalı, Kaan. Dijital Kabilelerin İzinde Sosyal Medyada Netnografik Araştırmalar. İstanbul: Mediacat, 2012.