TÜRKİYE’DE SOSYAL MEDYANIN M/İZAHI: SOSYAL PAYLAŞIM AĞLARINDAKİ DENEYİMLERİN KARİKATÜRLERE YANSIMASI

Sosyal paylaşım ağları günümüzde bir sosyal etkileşim mecrası olmanın ötesinde bir günlük rutin ve yaşam biçimi haline gelmiştir. Gündelik yaşama dair birçok deneyim sosyal paylaşım ağları aracılığıyla yaşanmaya ve ağlarda kendine özgü ilişki biçimleri ve davranış pratikleri ortaya çıkmaya başlamıştır. Sosyal medya ve özellikle de Facebook ve Twitter gibi geniş kullanıcıya sahip sosyal paylaşım ağları, bugün kişi, toplum ve kültür üzerine etkileri bağlamında iletişim bilimleri başta olmak üzere çoğu sosyal bilim disiplinin ilgi odağı konumundadır. Dünyada ve henüz sınırlı oranda Türkiye'de gerçekleştirilen akademik çalışmalarda, sosyal paylaşım ağlarının yoğun olarak kimlik sunumu, toplumsallaşma, toplumsal hareketler, mahremiyet sorunu, gözetim olgusu, yabancılaşma gibi kavram ve konular çerçevesinde ele alındığı görülmektedir. Sosyal paylaşım ağlarındaki gündelik pratiklerin ve bunların gerçek yaşamla geçişkenliğinin, içerik ve/veya kullanıcı deneyimleri ekseninde incelendiği bu çalışmalar, toplum odaklı incelemelere duyulan ihtiyacı ve konunun sınırsız araştırma potansiyelini de doğrudan ya da dolaylı şekilde ortaya koymaktadır. İlgili çalışmalar ve mizah dergilerinin toplumsal gerçekliği yansıtma potansiyeli dikkate alınarak bu çalışmada, sosyal paylaşım ağlarının gündelik yaşamdaki rolünün karikatürlerdeki temsili incelenmiştir. Mizah dergileri ve temel öğesi karikatür, toplumu anlamak için bakılabilecek en verimli kaynaklardan biri olarak kabul edilmektedir. Bu yaklaşımdan hareketle çalışmada, Türkiye'nin sosyal paylaşım ağı deneyiminin, toplumsal tarihin alternatif ve özgün kaynağı karikatürler aracılığıyla okunması amaçlanmaktadır. Nitel araştırma yaklaşımına göre tasarlanan ve Türkiye'nin en çok okunan üç mizah dergisi Leman, Penguen ve Uykusuz'un doküman olarak seçildiği çalışmada, her üç dergide yer alan ilgili içerikteki karikatürler nitel içerik analizi ile çözümlenmiştir

Humor on Social Media in Turkey: The Reflections of Experiences in Social Networking Sites in Caricatures

Currently social networking sites have been transformed from being a way of social interaction to a daily routine and a way of life. Various daily life experiences have been encountered through social networking sites, and novel relationship modes and behavioral dynamics have started to occur in social networking sites as well. The impact of social media and particularly social networking sites like Facebook and Twitter, which have an extensive network of users, on individuals, society and culture has been a focal research area in various social sciences, especially in communication sciences. Research on social networking sites in the world and in a limited fashion in Turkey has notably been focusing on concepts and issues such as identity representation, socialization, social movements, privacy, surveillance and alienation. Content and/or user experience based research that investigates daily practices in social networking sites and their transitivity to real life directly or indirectly reveals the need to carry out society-focused research and the infinite potential of the area. This research investigates the representation of the role of social networking sites in daily life in caricatures by taking into consideration previous research and the potential of comic books to reflect social reality. Comic books and their major element caricatures are considered to be one of the most effective means for understanding the society. Accordingly, this study aims to interpret the social networking sites experience in Turkey through caricatures as an alternative and distinctive source of social history. The research has been designed as a qualitative research that explores the relevant caricatures of the most widely followed comic books in Turkey – namely Leman, Penguen and Uykusuz – through qualitative content analysis

___

Avcı, Artun. “Toplumsal Eleştiri Söylemi Olarak Mizah ve Gülmece”. Birikim 166 (Şubat 2003):80-96.
Binark, Mutlu.“Yeni Medya Çalışmaları Özel Sayısı Hakkında: Neden?”. Folklor/Edebiyat 83 (2015):9-18.
Cantek, Levent. Markopaşa: Bir Mizah ve Muhalefet Efsanesi.İstanbul: İletişim Yayınları, 2001.
Çakır, Mukadder. “Sosyal Medya ve Gösteri”. Sosyal Medya Araştırmaları 1:Sosyalleşen Birey. der. Ali Büyükaslan ve Ali Murat Kı- rık. Konya:Çizgi Kitabevi, 2013:11-67.
Dağtaş, Erdal ve Yıldırım, Ozan. “İnternet ve Sosyal Ağlar Dolayımlı Gündelik Yaşam Pratikleri: Anadolu Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Mikro Alan Araştırması”. Folklor/ Edebiyat 83 (2015):149-180.
Fox, Jesse ve Warber, Katie M. “Social Networking Sites in Romantic Relationships: Attachment, Uncertainty, and Partner Surveillance on Facebook” (2014) 27.10.2016
Giarelli, Ellen ve Tulman, Lorraine.“Methodological Issues in the Use of Published Cartoons as Data” (2003) 15.02.2016
Hsieh, Hsiu-Fang ve Shannon, Sarah E.“Three Approaches to Qualitative Content Analysis” (2005) 07.11.2016
Kamiloğlu, Zeynep. “Penguen Dergisinden Hareketle Türk Karikatür Tarihinde Mizahın Saldırı İşlevi” Millî Folklor 98 (2013 Yaz): 165-173.
Karagülle, Ayşegül Elif ve Çaycı, Berk. “Ağ Toplumunda Sosyalleşme ve Yabancılaş- ma” (2014) 09.12.2016
Kaya, Aysun. “Sosyal Paylaşım Ağlarının Kişilerarası İletişim Sürecine Etkisi Bağlamında Facebook”.Sosyal Medya Araştırmaları 1 Sosyalleşen Birey. der. Ali Büyükaslan ve Ali Murat Kırık. Konya: Çizgi Kitabevi, 2013:155-205.
Kırık, Ali Murat. “Gelişen Web Teknolojileri ve Sosyal Medya Bağımlılığı”. Sosyal Medya Araştırmaları 1: Sosyalleşen Birey. der. Ali Büyükaslan ve Ali Murat Kırık. Konya: Çizgi Kitabevi, 2013:69-101.
Koloğlu, Orhan. Türkiye Karikatür Tarihi. İstanbul: Bileşim Yayınevi, 2005.
Köse, Aynur. “Geleneksel ile Modern Arasındaki Kültürel Boşluk: 80’lerdeki Toplumsal Deği- şimi Mizah Üzerinden Okumak” Millî Folklor 111 (2016 Güz):116-135.
Niedzviecki, Hal. Dikizleme Günlüğü, (Çev: Gökçe Gündüç) İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2009.
Özdiş, Hamdi. Osmanlı Mizah Basınında Batılı- laşma ve Siyaset. İstanbul: Libra Yayıncılık 2010.
Özocak, Gürkan. “Türkiye’de Siyasi İktidarın Mizahla İmtihanı: İfade Özgürlüğü ve Karikatür” (2011) 20.09.2016
Sharan, B.Merriam. Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber, (Çev: Selahattin Turan) Ankara: Nobel Yayıncılık, 2015.
Sütlüoğlu, Tuba. “Sosyal Paylaşım Ağlarında Gençlerin Sosyalleşme ve Kimlik İnşası Sü- reçleri: Facebook Örneği”. Folklor/Edebiyat 83 (2015):125-147.
Tellan, Bülent.“Uykusuz Habercilik: Alternatif Medya Olarak Mizah Dergileri”. Direniş Çağında Türkiye’de Alternatif Medya (2015) 09.12.2016
Toprak, Ali., Yıldırım, Ayşenur., Aygül, Eser., Binark, Mutlu., Börekçi, Senem ve Çomu, Tuğrul. Toplumsal Paylaşım Ağı Facebook: Görülüyorum Öyleyse Varım. İstanbul: Kalkedon Yayınları, 2009.
Wickel, Taylor M. “Narcissism and Social Networking Sites: The Act of Taking Selfies” (2015) 30.09.2016
Xuan, Zhao. Schwanda, Victoria ve Cosley, Dan. “It’s Complicated:How Romantic Partners Use Facebook” (2012) 20.09.2016