BİYOGRAFİ: ETNOGRAFLAR İÇİN YÖNTEM VE ÖNERİLER

Biyografi, edebiyat ve sosyal bilimler kadar, antropoloji için de bir yöntem ve veri kaynağıdır. Yöntem, 1920'li yıllardan beri ABD antropolojisinde kullanılmaktadır. Biyografinin öznesi, araştırılan topluluğun bir üyesi kadar, antropoloğun kendisi de olabilmektedir. Bir antropoloğun biyografisi, üç paralel tarihe ait veriler barındırdığından önemsenmektedir: Bireysel tarih; antropoloji kurumu; bilimin kuram tarihi. Bu nedenle makalede, her iki gruptan da öznenin biyografisi konu edilmekte ve örnek olarak sunulmaktadır. Okur kitlesi olarak antropolog ve halkbilimcilerin hedeflendiği bu makalenin ilk amacı, biyografiyi bir yöntem olarak tanıtmaktır. Antropoloji ve halkbiliminin klasik yönteminin etnografi olduğu dikkate alınarak makalede, özellikle etnograf ile araştırmanın konusu olan öznenin (bir etnograf ya da araştırılan bir topluluğun üyesi) işbirliğiyle ortaya çıkan etkileşimsel bir biyografi yazma tarzına odaklanılmaktadır. Makalenin ikinci amacı da işte bu tarz; etkileşimsel biyografi çalışmaları için pratik önerilerde bulunmaktır. Tam da bu nedenle makalede biyografi, "özne", "temsil ve istek", "hafıza", "anlatım tarzı" ve "yazma" boyutlarıyla incelenmektedir. Bu başlıklar altında yapılan değerlendirme ve saptamalardan bazıları şöyle sıralanabilir: Pierre Bourdieu ve Marc Augé gibi isimler, biyografi ile kronoloji ilişkisini bir yanılsama olarak ele almaktadırlar; kronolojik düzen aldatıcı, öznenin yaş ve zaman algılaması da toplumsal tanımlamalardan farklı olabilir. Öznenin istekliliği ile içerik derinliği, hatırlama ve görüşme süresi birbiri ile doğrudan ilişkilidir. Bellek, biyografi araştırmasının temel aracıdır. Boyutları ve niteliğini anlamada "hatırlama yolları", "hatırlama tümseği", "hatırlama efekti", "kolektif bellek" gibi terimlerden yararlanılmalıdır. Öznelerin anılarını aktarırken dört anlatım tarzı kullandığı saptanmıştır: "Edebîleştirme"; "durumsal an"; "mantık zinciri"; "bağımsız anılar". Kaydedilmiş bir biyografi arşive konmadan ya da basılmadan önce etik açıdan değerlendirilmelidir. Antropologların oto/biyografilerinde kullanılan yazma biçimleri üç grupta toplanabilir: Sahne arkası olaylarla akademik ve bireysel yaşam; kronolojik bireysel yaşam ve başarılar; bir vefatın ardından ele alınmış, çeşitli belgelerin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş biyografi

Biography: Method and Suggestions to Ethnographers

Biography is a method and data source for anthropology as well as literature and social sciences. The method has been used in the USA anthropology since 1920’s. The subject of biography can be a member of researched community as well as an anthropologist him/herself. The biography of anthropologist is important for anthropology because it contains data from three parallel histories: Individual history, institution of anthropology and theory of the science. For this reason, biographies of the subjects from these two groups are mentioned and presented as examples in the article. First aim of the article, which anthropology and folklorist are targeted as readers, is to introduce biography as a method. Considering that the classical method of anthropology and folklore is ethnography, in the article is focused that interactive biography writing style which it occurs in cooperation with ethnographer and the subject of biography (an ethnographer or a member of researched community). Second aim of the article is to make practical suggestions for in this style that interactive biography studies. Precisely for this reason, biography is examined with “subject”, “representation and desire”, “memory”, “narrative style” and “writing” dimensions. Some of the evaluations and findings made under these titles can be listed as follows: For some names such as Pierre Bourdieu and Marc Augé, relationship between biography and chronology is an illusion; chronological order may be deceptive and, the age and time perception of the subject may be different from the social description of age and time. The relationship between the willingness of the subject and depth of the content, remembering, and time of the interview are directly related to each other. Memory is a main tool of the biographic research. In order to understand dimensions and features of the memory, some terms should be used such as “remember ways”, “the bump in the reminiscence”, “recall effect”, “collective memory”. It was determined that subjects use four narration types for telling the memories: “Literalize”, “instantaneity”, “logic chain”, and “detached memories. A recorded biography should be evaluated ethically before it is archived or printed. Writing styles that used anthropologist’s auto/biography can be grouped into three categories: Academic and personal life with backstage facts; chronologic personal life and successes; written in the name of deceased by gathering of various documents

___

Augé, Marc. Yaşsız Zaman – Kendi Etnolojini Yapmak. (çev. Ö. Naldemirci) İstanbul: YKY, 2017.
Berntsen, Dorthe ve Annette Bohn. “Kültürel Yaşam Senaryoları ve Bireysel Yaşam Öyküleri”, Zihinde ve Kültürde Bellek. (haz. P. Boyer ve J.V. Wertsch) (çev. Y. Aşçı Dalar) İstanbul: Türkiye İş Bankası, 2015:79-105.
Bourdieu, Pierre. Pratik Nedenler. (çev. H. Uğur Tanrıöver) İstanbul: Hil Yayınları, 2006.
Bourdieu, Pierre. Bir Otoanaliz İçin Taslak. Çev. M. Erşen. İstanbul: Bağlam, 2012.
Boyer, Pascal. “Anılar Ne İşe Yarar? Hatırlamanın Biliş ve Kültürle İlgili İşlevleri”, Zihinde ve Kültürde Bellek. (haz. P. Boyer ve J.V. Wertsch) (çev. Y. Aşçı Dalar) İstanbul: Türkiye İş Bankası, 2015:5-36.
Caunce, Stephen. Sözlü Tarih ve Yerel Tarihçi. (çev. B. B. Can ve A. Yalçınkaya) İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2001.
de Pina-Cabral, Joao. “History of Anthropology and Personal Biography”, Anthropology Today, Vol.24, No.6, 2008:26-7.
Draaisma, Douwe. Yaşlandıkça Hayat Neden Çabuk Geçer. (çev. G. Koca) İstanbul: Metis Yayıncılık, 2012.
Draaisma, Douwe. Sıla Hasreti Fabrikası. (çev. D. Tunç) İstanbul: YKY, 2016.
Ellis, Carolyn. The Ethnographic I: A Methodological Novel About Autoethnography. Walnut creek, CA: Alta Mira Press, 2004.
Ellis, Carolyn, Tony E. Adams ve Arthur P. Bochner. “Autoethnography: An Overview”, Historical Social Research, Vol. 36, No. 4(138), 2011:273-290. Erişim: http://www.jstor.org/ stable/23032294, indiriliş: 29.12.2015.
Fabian, Johannes. Zaman ve Öteki. (çev. S. Budak) Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1999.
Fischer, Micheal M. J. ve George E. Marcus. Kültürel Bir Eleştiri Olarak Antropoloji. (çev. B. Cezar) İstanbul: Koç Üni. Yayınları, 2013.
Gawthorpe, Ann. Biyografi ve Anı Yazarlığı. (çev. Z. H. Akman) İstanbul: Optimist, 2013.
Geertz, Clifford. Gerçeğin Ardından. (çev. U. Türkmen) Ankara: Dipnot, 2011.
Kara, Çiğdem. “Terzi Bekir Dülger”, Acta Turcica – Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, Y. 1., S. 2/2, 2009:151-167.
Langness, L. L. ve Gelya Frank. Lives – An Anthropological Approach to Biography. California: Chandler & Sharp Pub. 1985.
Lässig, Simone. “Modern Tarihte Biyografi – Biyografide Modern Tarihyazımı”, Otur Baştan Yaz Beni içinde. (çev. C. Özkılıç) (haz. A. Kırmızı), İstanbul: Küre Yayınları, 2013:29-58.
Lohmann, Roger Ivan. “Introduction: Biographies of Antropologists As Anthropological Data”, Reviews in Anthropology, Vol. 37, 2008:89– 101, DOI: 10.1080/00938150802040444.
Malinowski, Bronislaw. A Diary in the Strict Sense of the Term. London: The Athlone Press, 1989.
McBeth, Sally. “Myths of Objectivity and the Collaborative Process in Life History Research”, When They Read What We Write içinde. (ed. C. B. Bretell) Connecticut: Bergin & Garvey, 1993:145-162.
Mead, Margaret. Blackberry Winter – My Earlier Years. New York: William Morrow & Company, Inc. 1972.
Plummer, Ken. “The Call of Life Stories in Ethnographic Research”, Handbook of Ethnography içinde. (ed. P. Atkinson, A. Coffey, S. Delamont, J. Lofland and L. Lofland), London: Sage Publication, 2005:395-406.
Pultar, Gönül ve Serpil Aygün Cengiz. Kardeşli- ğe Bin Selam. İstanbul: Tetragon, 2003.
Reed-Danahay, Deborah. “Autobiography, Intimacy, and Ethnography”, Handbook of Ethnography içinde. (ed. P. Atkinson, A. Coffey, S. Delamont, J. Lofland and L. Lofland) London: Sage Publication, 2005: 407-25.
Roediger III, Henry L., Franklin M. Zaromb ve Andrew C. Butler. “Kolektif Belleğin Şekillendirilmesinde Tekrarlanan Hatırlamanın Rolü”, Zihinde ve Kültürde Bellek. (haz. P. Boyer ve J.V. Wertsch) (çev. Y. Aşçı Dalar) İstanbul: Türkiye İş Bankası, 2015: 175-216.
Thompson, Paul. Geçmişin Sesi. (çev. Şehnaz Layıkel) İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1999.
Turner, Edith. Heart of Lightness. New York: Berghahn Books, 2006.
Türesay, Özgür. “Tarihyazımı ve “Biyografinin Dönüşü”, Halil İnalcık Armağanı – I – Tarih Araştırmaları içinde. [y.y.]: Doğu Batı Yayınları, 2009: 329-349.
Williams, Helen L. ve Martin A. Conway. “Otobiyografik Anı Ağları”, Zihinde ve Kültürde Bellek. (haz. P. Boyer ve J.V. Wertsch) (çev. Y. Aşçı Dalar) İstanbul: Türkiye İş Bankası, 2015: 43-77.