Seçkincilik – Piyasa İkilemi: 1990’lı Yıllarda TRT’nin Programlarına Yönelik Eleştiriler

1980'li yıllarla birlikte medya alanında büyük değişimler yaşanmış ve kamu hizmeti yayıncıları yıllardır sürdürdükleri tekellerini bu süreçte kaybetmeye başlamışlardır. Ticari yayıncıların iletişim ortamına girmeleriyle yayıncılık alanında ikili sistemler oluşmuş, bu ikili sistem içerisinde kamu hizmeti yayıncılık felsefesine yönelik sorgulamalar artmıştır. Türk yayıncılık tarihinde ise TRT'nin tekeli 1990 yılında son bulmuş ve TRT çok sayıda ticari rakiple karşı karşıya kalmıştır. Çalışmada, kuralların değiştiği bu yeni iletişim ortamında TRT'nin reyting için yayıncılık politikasında değişikliğe gidip gitmediğinin ve bu süreçte hangi programlarının eleştirildiğinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde 1990-2000 yılları arasındaki on yıllık bir dönem ele alınmıştır. Yazılı basından derlenen bilgilerle kategoriler oluşturularak, TRT programlarının eleştirilen/övülen yanları ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Analiz sonrasında TRT'nin hemen her programının eleştirildiği, bu dönemde kurumun reyting için ticari ortama eklemlenmeye çalıştığı ve yayıncılık politikasında birtakım değişikliklere gittiği sonucuna varılmıştır

Elitism - Market Dilemma: Criticisms of Programs of TRT in 1990s

There were big changes in media with 1980s and public service broadcasters started to lose their monopoly in this period. With commercial broadcasters’ entrance in the communication medium, dual systems emerged in broadcasting; and in these dual systems, questions about public service broadcasting’s philosophy increased. In Turkish broadcasting history, TRT’s monopoly ended in 1990, and TRT had to deal with many commercial competitors. In this study, it is aimed to reveal whether TRT changed its broadcasting policy for the sake of rating in this new communication medium where the rules have changed, and it is aimed to put forth which of TRT’s programs were criticised in this process. In the scope this aim, a ten years period between 1990-2000 was analyzed. Categories were created by collecting data from print media and criticized / praised aspects of TRT’s programs were tried to be revealed. After the analysis, it was concluded that almost all of TRT’s programs were criticised, and that the institution tried to integrate itself into the commercial medium for the sake of rating and changed its broadcasting policy

PDF

___

Akarcalı, S. (1997). Türkiye’de Kamusal Radyodan Özel Radyo ve Televizyona Geçiş Süreci, Ankara, Punto Matbaacılık.
Aziz, A. (1993). “TRT – Siyasal Yapı İlişkisi: Dünü, Bugünü, Yarını”, İLEF Yıllık, 1992 – 1993, Ankara, Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları / 1, s. 45 – 60.
Bardoel J.ve Brants, K. (2003). “From Ritual to Reality Public Broadcasters and Social Responsibility in the Netherlands”, Gregory Ferrel Lowe & Taisto Hujanen (Eds.),
Broadcasting & Convergence: New Articulations of the Public Service Remit, Sweden: NORDICOM, s. 167 -185.
Bardoel, J. ve d’Haenens, L. (2008). “Reinventing Public Service Broadcasting in Europe: Prospects, Promises and Problems”, Media, Culture & Society, Vol. 30(3), s. 337–355.
Born, G. (2003). “Public Service Broadcasting and Digital Television in the UK The Politics of Positioning”, Gregory Ferrel Lowe & Taisto Hujanen (Eds.), Broadcasting & Convergence: New Articulations of the Public Service Remit, Sweden: NORDICOM, s. 205-221.
Cankaya, Ö. (2003). Bir Kitle İletişim Kurumunun Tarihi: TRT 1927-2000, İstanbul, YKY.
Collins, R., Finn, A., McFadyen, S. ve Hoskins, C. (2001). Public Service Broadcasting Beyond 2000: Is There a Future for Public Service Broadcasting?, CJC Canadian Journal of Communication, Vol 26, No 1, http://cjc-online.ca/index.php/ journal/article/view/1192/1128. Coyle, D. ve Siciliani, P. (2013).
“The Economics of Public Service Broadcasting: A Research Agenda”, Robert G. Picard ve Paolo Siciliani (Eds.), Is there Still a Place for Public Service Television? Effects of the Changing Economics of Broadcasting, University of Oxford, Reuters Institute for the Study of Journalism, s. 57-69.
Cumhuriyet, 9 Mayıs 1990, 27 Mayıs 1990, 5 Ağustos 1990, 7 Ağustos 1990, 13 Ağustos 1990, 18 Ağustos 1990, 7 Eylül 1990, 10 Eylül 1990, 4 Aralık 1990, 7 Aralık 1990, 9 Aralık 1990, 20 Aralık 1990, 21 Aralık 1990, 2 Kasım 1991, 4 Kasım 1991, 6 Kasım 1992, 8 Kasım 1991, 12 Kasım 1992, 4 Mart 1993, 22 Mart 1993, 30 Mart 1993, 23 Mayıs 1990, 24 Mayıs 1990, 28 Eylül 1990, 1 Ağustos 1994, 20 Ağustos 1994, 29 Ocak 1996.
Esslin, M. (2001). Televizyon Çağı TV Beyaz Camın Arkası. İstanbul: Pınar Yayınları. Gans, J. (2013). “Television Wants to be Shared”, Robert G. Picard ve Paolo Siciliani (Eds.), Is there Still a Place for Public Service Television? Effects of the Changing Economics of Broadcasting, University of Oxford, Reuters Institute for the Study of Journalism, s.21-26.
Graham, A. (2013). “Is Broadcasting Just Another Good or Service?”, Robert G. Picard ve Paolo Siciliani (Eds.), Is there Still a Place for Public Service Television? Effects of the Changing Economics of Broadcasting, University of Oxford, Reuters Institute for the Study of Journalism, s. 43-50.
Gülizar, J. (1995). TRT Meydan Savaşı, Ankara, Ümit Yayıncılık.
Himmelstein, M. H. ve Aslama, M. (2003). “From Service to Access Re-conceiving Public Television’s Role in the New Media Era”, Gregory Ferrel Lowe & Taisto Hujanen (Eds.), Broadcasting & Convergence: New Articulations of the Public Service Remit, Sweden: NORDICOM, s. 255-268.
Hujanen, T. ve Lowe, G. F. (2003). “Broadcasting and Convergence Rearticulating the Future Past”, Gregory Ferrel Lowe & Taisto Hujanen (Eds.), Broadcasting & Convergence: New Articulations of the Public Service Remit, Sweden: NORDICOM, s. 9-25.
Jakubowicz, K. (2003). “Bringing Public Service Broadcasting to Account”, Gregory Ferrel Lowe & Taisto Hujanen (Eds.), Broadcasting & Convergence: New Articulations of the Public Service Remit, Sweden: NORDICOM, s. 147- 165.
McChesney, R. W. (2006). 21. Yüzyılda İletişim Politikaları Medyanın Sorunu, Çev. Çiğdem Çidamlı, Emel Coşkun ve Erdoğan Usta, İstanbul, Kalkedon Yayıncılık. Milliyet, 31 Aralık 1990, 2 Ocak 1991, 31 Ocak 1992, 5 Şubat 1992, 11 Mart 1992, 12 Temmuz 1992, 11 Eylül 1992, 2 Ekim 1992, 25 Aralık 1992, 6 Ocak 1994, 30 Nisan 1994, 18 Nisan 1995, 31 Aralık 1997, 25 Aralık 1998, 26 Aralık 1998.
Öngören, M. T. (1996). “Yeni Düzen Mi, Düzensizlik Mi?”, 2000’li Yıllara Doğru Türkiye’de TV, Emir Turam, İstanbul, Altın Kitaplar Yayınevi, s. 111 – 120. Public Broadcasting Why? How? (2011). UNESCO.
Raboy, M. (2003). “Rethinking Broadcasting Policy in a Global Media Environment”, Gregory Ferrel Lowe & Taisto Hujanen (Eds.), Broadcasting & Convergence: New Articulations of the Public Service Remit, Sweden: NORDICOM, s. 41-55.
Steemers, J. (2003). “Public Service Broadcasting Is Not Dead Yet Strategies in the 21st Century”, Gregory Ferrel Lowe & Taisto Hujanen (Eds.), Broadcasting & Convergence: New Articulations of the Public Service Remit, Sweden: NORDICOM, s. 123- 136.
Şahin, H. (2004). İletişimde Karavanadan Kafeteryaya, İstanbul, Dünya Yayıncılık. Tambini, D. (2015). “Five Theses on Public Media and Digitization: From a 56-Country Study”, International Journal of Communication, 9 (2015), s. 1400-1424.
Teer-Tomaselli, R.E. (1998). The Public Broadcaster and Democracy in Transformation: The 1996 Spry Memorial Lecture, CJC Canadian Journal of Communication, Vol 23, No 2, http://www.cjc-online.ca/index.php/journal/article/ view/1030/936.
Thomas, B. (2003). “Knowledge Society and Public Sphere Two Concepts for the Remit”, Gregory Ferrel Lowe & Taisto Hujanen (Eds.), Broadcasting & Convergence: New Articulations of the Public Service Remit, Sweden: NORDICOM, s. 29-39. TRT 1992 Yılı Genel Yayın Planı (1992). Basım ve Yayım Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: 237.
Weeds, H. (2013). “Digitisation, Programme Quality, and Public Service Broadcasting”, Robert G. Picard ve Paolo Siciliani (Eds.), Is there Still a Place for Public
Service Television? Effects of the Changing Economics of Broadcasting, University of Oxford, Reuters Institute for the Study of Journalism, s. 9- 20. http://www.trt.net.tr/, Erişim Tarihi: 24.11.2016.