Türk Modernleşmesi ve Basın: Musa Ataş’ın Bilinmeyen Hakimiyet-i Milliye Yazıları

Bu çalışma, Bursa basın tarihinde önemli bir yeri bulunan, aynı zamanda Bursa Gazeteciler Cemiyeti'nin (BGC) kurucularından ve ilk başkanı olarak on yıl görev yapan Musa Ataş'ın Ankara'da çıkan Hakimiyet-i Milliye'ye 1928-1934 yılları arasında yazdığı 238 yazı üzerine yapılmış tarihsel bir incelemedir. Çalışma resmi ve kişisel arşivlerden edinilmiş belgelerle mektupların yazarının kim olduğunu ortaya koymaktadır. Bu yönüyle Musa Ataş'la ilgili biyografik çalışmalara ve basın tarihi çalışmalarına katkı sunmaktadır. Aynı zamanda erken Cumhuriyet dönemindeki büyük toplumsal dönüşümlerin modern kentin oluşumu, gündelik yaşamın örgütlenmesi ve yeni toplumsal ilişkilerin gelişmesi üzerindeki etkilerine, modern yurttaşın ortaya çıkışına ilişkin analizlere katkılar sağlayacak olgular sunmaktadır. Böylelikle modernleşme ve basın ilişkisini somutlaştıran veriler sunar. Bir gazeteci olarak Ataş'ın politik konumlanışının yazılarıyla bağlantısının izlerini süren bu çalışma iktidar, basın ve toplum ilişkileri değerlendirmeleri için de eleştirel okumalara katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Niteliksel tasarım içerisinden gerçekleştirilen çalışmada arşiv çalışması ve metin analizi yapılmış, eleştirel bir basın tarihi yaklaşımı benimsenerek toplanan veriler tarihsel ve toplumsal bir analize konu edilmiştir.

Turkish Modernisation and the Press: The Unknown Hakimiyet-i Milliye (National Sovereignty) Writings of Musa Ataş

This study is a historical examination of the 238 writings of Musa Ataş in Ankara based journal Hakimiyet-i Milliye between the years of 1928-1934. Ataş occupies an important place in the history of journalism in Bursa; he was among the founders of Bursa Journalists’ Association and served as its first chairmanfor ten years. The study reveals who is the author of letters from the official and personal archive documents. In this respect, it contributes to the biographical examinations and history of journalism studies. At the same time, it presents facts on the great social transformations of the early Republican period that contribute to the analysis of the modern city formation, the organization of everyday life and the effects on the development of new social relations, the emergence of modern citizens. It thus provides factual information that concretize modernization and media relations. This work traces the connection of Ataş’s political position as a journalist with his writings. In this manner it aims to contribute to the critical studies which examine the relations between power, the press and the society. This work was carried out within qualitative design. Archive work and text analysis used together. Adopting a critical journalism history approach, the collected data have been subject to historical and social analysis.

PDF

___

Akkılıç, Yılmaz (2002). “Ataş, Musa”, Bursa Ansiklopedisi Cilt I İçinde. Burdef Yay-No:3
Arsan, Nimet (Der.) (1989a). Atatürk’ün Söylev Ve Demeçleri I, Türk Tarih Kurumu Basım Evi.
Arsan, Nimet (Der.) (1989b). Atatürk’ün Söylev Ve Demeçleri II, Türk Tarih Kurumu Basım Evi.
Ataş, Musa (1944). Bursa Kılavuzu,İstanbul: Cumhuriyet Matbaası.
Ataş, Musa (1960). 50 Yıl Önce Bursa,Bursa: Emek Matbaası.
Bolluk, Hadiye; Güran Kurtuluş (2008). Kurtuluş Savaşı’nın İdeolojisi Hakimiyet-İ Milliye Yazıları. İstanbul: Ulusal Kanal Tanıtım Hizmetleri.
Doğramacıoğlu, Hüseyin (2007). Hâkimiyet-İ Milliye Gazetesi Üzerine Bir İnceleme,Haccettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
Emre, A. Elif (2009). “Ankara Gazeteciliğinin İlkokulu: Hakimiyet-İ Milliye”, Türkiye’de Kitle İletişimi Dün – Bugün – Yarın İçinde, Der.: Korkmaz Alemdar. Ankara: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
Karagöz Kızılca, Gül (2016). “Osmanlı/Türk Basın Tarihi Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme”, İlef Dergisi, Cilt:3, Sayı:1, Ankara: Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi
Merih, Ayla (1957, Kasım) .“Atatürk’ün Gazeteciliği”. Cumhuriyet 27 Kasım 1957: S. 4. 110
Ova, Nalan (2005). Harf İnkılabı Ve Türk Basını (1928-1929): Vakit, İkdam Ve Hakimiyet-İ Milliye Örnekleri. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Oral, Fuat Süreyya (1970). Türk Basın Tarihi. İstanbul: Doğuş Matbaacılık.
Önder Mehmet (Mart 1991). “Milli Mücadele’nin Gazetesi Hakimiyet-İ Milliye Nasıl Çıkarıldı?”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S.20, C. 7. Http://Atam.Gov.Tr/ Milli-Mucadelenin-Gazetesi-Hakimiyet-İ-Milliye-Nasil-Cikarildi/
Özkaya, Yücel (Mart 1985). “Milli Mücadelede Anadolu Ajansının Kuruluşu Ve Faaliyetlerine Ait Bazı Belgeler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S.2, C.1.http:// Atam.Gov.Tr/Milli-Mucadelede-Anadolu-Ajansinin-Kurulusu-Ve-Faaliyetlerine-AitBazi-Belgeler/
Şapolyo, Enver Behnan (1971). Türk Gazeteciliği Tarihi. Ankara: Güven Matbaası.
Tamer, Aytül (2003). Kurtuluş Savaşının İlk Resmi Basın Organı İrade-İ Milliye.
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Timur, Taner (1971). Türk Devrimi ve Sonrası, Ankara: Doğan Yayınları.
Tonak, Hacı (2007). “Bgc’nin İlk Başkanı Musa Ataş: Kalem Ve Kılıç Sahibiydi” Bursa Gazeteciler Cemiyeti Yayın Organı Bgc. Yıl:1 Sayı:1 Ekim 2007.
Topuz, Hıfzı (2003). II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yücesan-Özdemir, Gamze; Kaderoğlu Bulut, Çağrı (2016). “Medyanın Sınıfsal Temelleri: Emeğin Gerçekleri ve Sermayenin İllüzyonları”, Toplum ve Hekim Dergisi, Cilt 31, Sayı 2, Mart-Nisan, s. 85-95.