Başlangıçtan günümüze TRT’nin reklam serüveni

Türkiye’de kamu hizmeti yayıncılığının temsilcisi olan TRT, ilk televizyon yayınını 1968 yılında gerçekleştirmiş ve 1990 yılına kadar da televizyon alanının tek hakimi olmuştur. Ancak 1990’lı yıllarla birlikte tekel konumunu kaybeden kurum, yeni iletişim ortamında çok sayıda ticari televizyonla rekabet etmek zorunda kalmıştır. Bunun neticesinde TRT’nin, hızla ticarileşen medya ortamında büyük gelir kayıpları yaşadığı ve en büyük kaybının ise reklam gelirlerinde olduğu dikkat çekmiştir. Nitekim reklam gelirlerinde ticari televizyonların oldukça gerisine düşen ve mali sıkıntı yaşayan TRT, bu gelişmelerin sonucunda ticari rakipleriyle reyting dolayısıyla da reklam yarışı içine girmiştir. Buradan hareketle tasarlanan çalışmada, ticarileşen medya ortamında TRT’nin kamu hizmeti yayıncılığı felsefesinden ödünler vererek, tecimsel televizyonlarla reklam geliri için rekabet ettiği varsayılmıştır. Buna göre araştırmada, TRT’nin 1972 yılında başlayan ve günümüze kadar gelen süreçteki reklam serüveni tarihi bir perspektiften ele alınmıştır. Bu çerçevede TRT’nin reklam yayıncılığına nasıl yaklaştığı, reklam gelirinin bu kurum için nasıl bir önem taşıdığı ve ticari televizyonlarla bu alandaki rekabeti ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda araştırma varsayımının doğrulandığı görülmüştür.

Advertisement adventure of TRT since the beginning until now

TRT, which is the representative of public service broadcasting in Turkey, broadcasted first in 1968 and dominated the realm of television till 1990. However, the institution lost its monopoly position within 1990s and had to compete with many commercial televisions in the new communication environment. As a result of this, TRT’s experiencing large income loss and the largest loss's being in its advertisement income has attracted the attention. As a matter of fact, TRT, which has been far behind the commercial televisions in terms of advertisement income and has been in a financial distress, found itself in an advertisement race with its commercial rivals also because of the rating issues. From this point of view, in the study, it has been hypothesized that in the commercialized media environment, TRT made concessions of its public service philosophy and had been in competition with commercial televisions. According to this, TRT’s advertisement adventure in the period starting in 1972 and coming until today has been dealt from a historical perspective in the study. In this framework, how TRT bear down on the advertisement broadcasting issue, how the advertisement income is important to this institution and its competition with the commercial televisions in this field has been analyzed in depth in the study. As a consequence of this analysis, it has been seen that the hypotesis was confirmed.

PDF

___

Baltacıoğlu, T (1976) Türkiye’de Reklam Harcamaları, Ankara: İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Matbaası.
Bek, M G (2003) Avrupa Birliği’nde İletişim Alanının Düzenlenmesi: Kültür Ağırlıklı Politikadan Ekonomi Merkezli Politikaya Doğru, Mine Gencel Bek (Der.), Avrupa Birliği ve Türkiye’de İletişim Politikaları, Ankara: Ümit Yayıncılık, s. 23-58.
Cankaya, Ö (2003) Bir Kitle İletişim Kurumunun Tarihi: TRT 1927-2000, İstanbul: YKY.
Cumhuriyet Gazetesi. Mart 1972, Mayıs 1972, Ocak 1983, Mayıs 1984, Haziran 1984, Mayıs 1990, Ağustos 1990, Ekim 1990, Kasım 1990, Aralık 1990.
Çaplı, B (2001) Televizyon ve Siyasal Sistem, Ankara: İmge Kitabevi.
Çatalbaş, D (2004) Türkiye’de Kamu Hizmeti Yayıncılığının Açmazları ve Geleceği, Nilgün Gürkan Pazarcı (Der.), Türkiye’de Kitle İletişimi, Ankara: Turhan Kitabevi.
Çavdar, T (2004) Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 3. Baskı.
Çelenk, S (2005) Televizyon, Temsil, Kültür, Ankara: Ütopya Yayınevi. Dünden Bugüne Radyo-Televizyon 1927 – 1990 (1990), Ankara: Ajans – Türk Matbaacılık Sanayi A.Ş.
Geray, H (1997) İletişim, Bilgi Toplumu ve Küreselleşme, Işık Kansu (Yay. Haz.), Emperyalizmin Yeni Masalı: Küreselleşme, Ankara: İmge Kitabevi.
Geray, H (2003) İletişim ve Teknoloji Uluslararası Birikim Düzeninde Yeni Medya Politikaları, Ankara: Ütopya Yayınları.
Herman, E S ve Chomsky, N (1998) Medya Halka Nasıl Evet Dedirtir – Kitle İletişim Araçlarının Ekonomi Politiği, İsmail Kaplan (Yay. Haz.), İstanbul: Minerva Yayınları.
Işık, Ş (1999) Reklam Harcamalarının 1994 – 1998 Yılları Arasında Medya Geneline Dağılımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Fakültesi Gazetecilik Anabilim Dalı.
Jeanneney, J N (2006) Başlangıcından Günümüze Medya Tarihi. E Atuk (Çev.), İstanbul: YKY.
Kamu Hizmeti Yayıncılığı ve TRT (2003), Ankara: TRT Yayınları
Keane, J (2002) Kamusal Alanın Yapısal Dönüşümleri, Süleyman İrvan (Der.), Medya, Kültür, Siyaset, Ankara: Alp Yayınevi.
Kejanlıoğlu, D B (2004) Türkiye’de Medyanın Dönüşümü, Ankara: İmge Kitabevi.
McChesney, R W (2003) Küresel İletişimin Politik Ekonomisi, Robert W.
McChesney, Ellen Meiksins Wood vd. (Ed.), Kapitalizm ve Enformasyon Çağı, N S Çınga vd. (Çev.), Ankara: Epos Yayınları.
McChesney, R W (2006) 21. Yüzyılda İletişim Politikaları Medyanın Sorunu. Ç Çidamlı, E Coşkun ve E Usta (Çev.), İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
Meyer, T (2004) Medya Demokrasisi (Medya Siyaseti Nasıl Sömürgeleştirir), A Fethi (Çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Milliyet Gazetesi, 10 Eylül 1992
Nissen, C S (2007) Bilgi Toplumunda Kamu Medya Hizmeti, Ankara: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu.
Öngören, M T (1990) Türkiye’de Radyo ve Televizyon Tekelinin Kaldırılması, Hıfzı Topuz (Koordinatör), Yarının Radyo ve Televizyon Düzeni, İstanbul: TÜSES ve İLAD Yayınları, s. 123 – 134.
Pekman, C (1996) Özelleşme Sürecindeki Türk Televizyonu ya da Avrupa’yı Yeniden Keşfetmek, Yeni Türkiye Medya Özel Sayısı II, Ankara.
Şaylan, G (1997) Küreselleşmenin Gelişimi, Işık Kansu (Yay. Haz.), Emperyalizmin Yeni Masalı: Küreselleşme, Ankara: İmge Kitabevi.
Topuz, H, Öngören M T ve Aziz A (1990) Yarının Radyo ve Televizyon Düzeni, İstanbul: Mozaik Basım ve Yayıncılık.
Topuz, H ve Aziz, A (1990) Özel Radyo - TV Girişimleri, Hıfzı Topuz (Koordinatör), Yarının Radyo ve Televizyon Düzeni, İstanbul: TÜSES ve İLAD Yayınları, s. 135 -137.
TRT Genel Yayın Planları (1977, 1978. 1979, 1980, 1981, 1982, 1983, 1984, 1985, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991, 1992, 1993, 1994, 1995, Ekim 1998 – Ekim 1999, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011) Ankara: Yayın Planlama Koordinasyon ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı Yayınları.
User, G (1993) Türkiye Radyo Televizyon Kurumu’nun Televizyon Reklam Politikası, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kitle İletişim Anabilim Dalı.
Yazıcı, A N (1999) Kamu Yayın Kurumları ve Yeniden Yapılanma, Ankara: Türkiye Radyo Televizyon Kurumu.
Yengin, H (1994) Ekranın Büyüsü: Batıda Değişen Televizyon Yayıncılığının Boyutları ve Türkiye’de Özel Televizyonlar, İstanbul: Der Yayınevi.
Yüce, E (1999) Kapitalizm ve Medya: Kapitalizmin Yeniden Yapılanması Bağlamında TRT’nin Yayın Tekelinin Kaldırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı.
http://tarkanplus.blogspot.com (Erişim: 02 Ocak 2008).
http://www.haber5.com. (Erişim: 18 Ocak 2008)
http://www.aksiyon.com.tr. (Erişim: 01 Temmuz 2008).
http://www.dorduncukuvvetmedya.com/arsiv/reklam97.html. (Erişim: 01 Temmuz 2008).
http://ekutup.dpt.gov.tr. (Erişim: 25 Haziran 2008).
http:// www.trt.net.tr. (Erişim: 12 Mayıs 2008).