Modern Özbek Öykücülüğünün Genel Özellikleri

Çalışmamız, modern Özbek edebiyatını, özellikle, hikaye anlatımının gelişimini, temalarının kapsamını ve kahramanların psikolojisini ele almaktadır. Makalenin başında Özbek hikayeciliğinin gelişimine katkıda bulunan Abdulhamıd Sulaymonoğlu, Çolpan ve Abdurauf Fitrat gibi büyük yazarların eserleri hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Özellikle, Abdulla Kahhar’ın hikaye anlatma becerileri vurgulanmıştır. Anar "Nar", Oğrı "Hırsız", Bemor "Hasta" gibi eserlerinin dünya çapında hikayeler olduğu kaydedilmiştir. Ayrıca, Şükür Halmirzayev’in hikayelerinde Ozbek harakteri "Özbek Karakteri", Bulut tosgan oy "Bulutun Kapattığı Ay", Moviy dengiz "Mavi Deniz", Yashil Niva "Yeşil Niva", Kadimda bolgan ekan "Tarihte Olmuş", Yozuvchi "Yazar", Horazm, jonginam "Harezm Canım" gibi hikayelerde yirminci yüzyılın ikinci yarısında Özbek hayatını geniş ve edebî yönden yüksek seviyede tasvir ettiği ve Özbeklerin karakterini, inançlarını ve ruhunu yansıttığı da çalışmada yer almıştır. Geçen yüzyılın 70-80'lerinde Said Ahmad, Adil Yakubov, Pirimkul Kadirov, Askad Muhtar ve Mirmuhsin gibi yazarların, sonraki yazarların eserlerine etkisi de incelenmiştir. Özellikle, Askad Muhtar'ın Chodirhayol "Çadırhayal", Fano va Bako "Fena ve Beka", İnsonga kulluk kiladurmen "Ben İnsana Hizmet Ederim" hikayeleri, Özbek milli hikayeciliğinin gelişimine katkıda bulunmuştur. Murad Muhammad Dost’un Dashtu dalalarda "Bozkırlarda" hikayesinde Özbek bozkır köylülerinin savaş sonrası hayatı iyi bir şekilde tasvir edildiği vurgulanmıştır. Aynı zamanda, modern Özbek edebiyatında aktif olan Erkin Azam ve Hurşid Dostmuhammed’in öykülerinin tahliline özel önem verilmiştir. E.Azam'ın Yozuvchi "Yazar", H.Dostmuhammed'in Yolg’izimsiz "Biriciğim" hikayesi, kahramanların ruhundaki çeşitli duyguları örneklerle gösterilmiştir. Hikayelerde Özbek halkının günlük yaşamı, kahramanların iç dünyasında gerçekleşen değişikliklere verilen önem belirtilmiştir. Bazı durumlarda E. Azam'ın "Yazar" öyküsü, diğer Özbek yazarı Sh. Holmirzayev'in "Yazar", İngiliz yazarı S. Maem'in "Şair" öyküleri ile karşılaştırılmıştır. Lokman Börihan’ın hikayeciliği hakkında da kısaca bilgi verilmiştir.

General Features of Modern Uzbek Storytelling

Our work explores modern Uzbek literature, in particular, the development of storytelling, the scope of its themes, and the psychology of protagonists. At the beginning of the article there was a brief mention of the works of great writers such as Abdulhamid Sulaymonoglu, Cholpon and Abdurauf Fitrat who contributed to the development of Uzbek storytelling. In particular, Abdullah Kahhor's storytelling skills were emphasized. "Pomegranate", "Thief", "Sick" such works are recorded worldwide stories. In addition, Shukur Kholmirzayev's stories "Uzbek character", "Cloud closing Moon", "Blue Sea", "Yesil Niva", "History", "Writer", "Khorezm Darling" in the second half of the twentieth century, Uzbek life in a wide and artistic level portrayed in the work and reflected the character, beliefs and spirit of Uzbeks. The influence of authors such as Said Ahmad, Odil Yakubov, Pirimkul Kadyrov, Askad Mukhtar and Mirmuhsin on the works of later authors in the 70-80s of the last century was also examined. In particular, Askad Mukhtar's stories "Chodirhayal", "Transient and Eternal", "I serve the human" contribute to the development of Uzbek national storytelling. In the story "In the meadow" by Murad Muhammad Döst, the postwar life of Uzbek steppe villagers is well depicted. At the same time, special attention was given to the analysis of the stories of Erkin Azam and Hurshid Döstmuhammad, who were active in modern Uzbek literature. E.Azam's "Writer" H.Döstmuhammed's "You are my alone" stories is illustrated with various emotions in the spirit of the heroes. In the stories, the importance given to the daily life of the Uzbek people and the changes in the inner world of the heroes were shown. In some cases, E. Azam's "Writer" story, other Uzbek writer Sh. Holmirzayev's "Writer" was compared with the stories of British writer S.Maem and "Poet". A brief information of Lokman Borikhan’s storytelling was also given. In general, the article explored the new generation of Uzbek literature writers contributing to the development of national storytelling through various methods and works in various forms, drawing attention to the global challenges of our time in their own stories.

___

  • Azam, E. (2007). Tuzuk-tuzuk bo’lgani tuzuk ‘Güzel – güzel olması güzel’ (P. Kencayeva ile konuşma). Şark Yıldızı, 4, 131-135.
  • Azam, E. (2007). Jannat kaydadir ‘Cennet nerdedir’. Şark Basımevi.
  • Baltabayev, H. (1982, 20 Ağustos). O’z sozini izlab ‘Kendi sözun arap’ Özbekistan edebiyatı ve sanatı.
  • Bo’rixon, L. (2012). Tun qa’ridagi shu’la ‘Gece Karanlığındaki Işın’. Şark Basımevi.
  • Davronova, Ş. (2002). Erkin Azamovnıng xarakter yaratish mahorati ‘Erkin A’zamov’un karakter yaratma yeteneği’. Özbek Tili ve Edebiyati, 4, 87-90.
  • Kahhar, A. (1967). Asarlar ‘Eserler’, C.1. Gafur Gulam Yayınevi.
  • Kerimov, N. (1993). XX asr o’zbek adabiyoti taraqqiyotining oziga xos xususiyatlari va milliy istiqlol mafkurasi ‘ХХ yüzyıl Özbek edebiyatı gelişmesinin kendine özgü özellikleri ve milli bağımsızlık gayesi’ [Yayınlanmamış doktora tezi]. Özbekistan Bilimler Akademisi.
  • Koşcanov, M. (1982). Saylanma ‘Secilmiş eserler’. Edebiyat ve Sanat Basımevi.
  • Koşcanov, M. (1988). Abdulla Kahhor mahorati ‘Abdulla Kahhar yeteneği’. Edebiyat ve Sanat Basımevi.
  • Kerimov, N., Mamajonov, S., Nezarov, B., Normadov, U., Şerafeddinov, A. (1999), XX asr o’zbek adabiyoti tarihi ‘ХХ. yüzyıl Özbek edebiyatı tarihi’. O'qituvchi Yayınevi
  • Aybek (1974), Asarlar ‘Eserler’ (Cilt 9). Fan Yayınevi
  • Sapıyeva, S. (2006), Hayriddin Sultonovning hikoyanavislik mahorati ‘Hayrıddın Sulatnov’un hikayenevislik yeteneği’ [Yayınlanmamış doktora tezi]. Özbekistan Bilimler Akademisi.
  • Vladimirova, N. (1992). Cholpan-hikayanavis ‘Çolpan– hikayenevis’. Özbek Dili ve Edebiyatı, 3. 28-31.
Turkish Studies - Language and Literature-Cover
  • ISSN: 2667-5641
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ