Hâmî-i Âmidî ve Manzum Mektubu: Arîza-i Manzûme

Bu çalışmada, Ali Emîrî’nin Tezkire-i Şuarâ-yı Âmid adlı eserindeki biyografisi bağlamında Hâmî'nin yazmış olduğu 1732 tarihli bir manzum mektup üzerinde durulmaktadır. Hâmî Dîvânı’ndaki bu şiir, devrin Osmanlı yönetimine sunulmak üzere Giritli Tîbî Efendi’ye hitaben yazılmış bir arzuhâldir. 18. yüzyılın ilk yarısında yaşayan Hâmî (ö. 1747) bu şiirinde, İstanbul’dan Diyarbakır’a dönüş yolculuğunda çektiği sıkıntıları dile getirmekte ve Anadolu coğrafyasında etkili olan veba salgınının kendisi ve arkadaşları üzerindeki etkisini şiir diliyle anlatmaktadır. Aynı yıl içinde Diyarbakır’da görülen çiçek hastalığı, şehrin düşman istilasına uğraması ve halkın çektiği sıkıntılar, şairin değindiği ve şikâyetçi olduğu konulardandır. Hâmî bu arzuhâli Fâre köyünün gelirlerinden kendisine de pay verilmesi için yazmıştır. Şair başından geçen olayları modern bir hikâye kurgusu içinde, acıklı, mübalağalı bir dille ve kendisine has güzel bir üslûpla dile getirmektedir. Toplam iki yüz altmış yedi beyitten oluşan şiirin türü hasbihâldir. Şiirin seyahatle ilgili olan yetmiş sekiz beyitlik kısmı yazma ve matbu nüsha karşılaştırılarak yeniden okunmuştur. Beyitlerin dil içi çevirileri de yapılarak her beytin karşısına yazılmış ve böylece Hâmî Dîvânı üzerine yapılan bilimsel çalışma ve yayınlarda görülen bazı okuma ve yazım yanlışları tashih edilmiştir. Şiirle ilgili tahlilî kısa bir değerlendirmeden sonra sonuç ve kaynakça bölümleri yazılarak çalışma tamamlanmıştır. Çalışmanın sonuna şiirin başlığının da yer aldığı el yazma nüshanın ilk sahifesinin tıpkıbasımı eklenmiştir.

Diyarbakir Poet Hami and His Poetic Petition: Ariza-i Manzume

This study focuses on a verse letter dated 1732 written by Hami in the context of Ali Emiri's Diyarbakir poets controversy (Tezkire-i Şuara-yı Amid). This poem in Hami’s Divan is a desire written to Cretan Tîbî to be presented to the Ottoman administration. Hami (d. 1747), who lived in the first half of the 18th century, expresses his troubles in his poetry on his return journey from Istanbul to Diyarbakir. And describes the effect of the plague epidemic, which is effective in Anatolian geography, on himself and his friends in a poetic language. Smallpox in Diyarbakır in the same year, the city's invasion of the enemy and the problems of the public are among the issues that the poet touched and complained about. Hami wrote this desire to give him a share of the income of the village of Fare. The poet expresses his events in a modern story setting, in a pathetic, exaggerated language and in a unique style. This poetry is a chat with a total of two hundred and sixty-six couplets. Seventy-eight verses of the poem related to travel were re-read by comparing writing and printed copies. Inter-language translations of couplets are written and written against each couplet. Thus, some reading and writing mistakes in the scientific studies and publications on Hami’s Divan were corrected. After a short analysis of poetry, the study was completed by writing the conclusion and bibliography sections. At the end of the study, just the first edition of the manuscript copy, including the title of the poem, was added.

PDF

___

Ali Emîrî (1328). Tezkire-i Şuarâ-yı Âmid. Matbaa-yı Âmid.
Batislam, H. D. (2009). Divanlardaki Şikâyet Şiirleri. Karahan Kitabevi.
Beysanoğlu, Ş. (1997). Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları I-II.
Çiftçi, Ö. (2017) (haz.). Fatîn Davud, Tezkire (Hâtimetü’l-eşâr). Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55976,fatin-tezkiresi-pdf.pdf?0
DİA. https://islamansiklopedisi.org.tr/ (2020)
Dîvân-ı Hâmî (1885). University of Toronto Library Yz: PL 248, www.archive.org.
e-kitap. https://ekitap.ktb.gov.tr/ (2020)
Fırat, S. (1998). Dîvân-ı Hâmî-i Âmidî (Tenkitli Metin-Tahlil). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Hadislerle İslâm, https://hadislerleislam.diyanet.gov.tr/ (2020)
Kadıoğlu, İ. (2005). Diyarbakırlı Lebîb Hayatı Edebî Kişiliği Eserleri ve Dîvânı. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Yayını. https://doi.org/10.14582/duzgef.674
Kadıoğlu, İ. (2010) Diyarbekir Encümen-i Dânişi’nin Üstad Şairi Âgâh Ve Devrindeki Şairler Üzerindeki Etkisi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (e-düsbed), Kasım, 2010, S.4, s.35-45.
Kadıoğlu, İ. (2017). Diyarbekir Dîvân Şairlerinin Taşlardaki İzleri (ed. Bircan, Ufuk vdğ.) Uluslararası Diyarbakır Sempozyumu, C. II. 943-954. Diyarbakır Valiliği Yayını. https://doi.org/10.26650/di.2019.30.2.0000
Kadıoğlu, İ. (2018) (haz.). Ali Emîrî Efendi Tezkire-i Şuʻarâ-yı Âmid. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR-208593/ali-Emîrî-efendi--tezkire-i-suara-yi-amid.html https://doi.org/10.1501/otam_0000000171
Karahan, A. (1997). Hâmî-i Âmidî. DİA. C.15, s.458.
Kastallânî, Mevâhibü’l-Ledünniyye Bi’l-Minahi’l-Muhammediyye, Osmanlıcaya Çeviren: Bâkî, sad. H. Rahmi Yananlı (2008). Divan Yayınları (İkinci Baskı)
Kubbealtı Lügati. http://lugatim.com/ (2020)
Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Meali. https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf (2020)
Sözlükler. http://tdk.gov.tr/ ; https://sozluk.gov.tr/ (2020)
Tarih Çevirme Kılavuzu. http://www.ttk.gov.tr/genel/tarih-cevirme-kilavuzu/ (2020)
Tezler. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp (2020)
Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, “Hâmî Ahmed” http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/ (2020).
Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı. https://www.yek.gov.tr/(2020)
Yılmaz, Kadri H. (2011). Hâmî Ahmed Diyarbekrî Divanı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yılmaz, Kadri H. (haz.) (2017). Diyarbakırlı Hâmî Ahmed Dîvânı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR-196122/diyarbakirli-hami-ahmed-divani.html

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ