Mîhâîl Nu’ayme’nin Saâdetu’l-Beyk Adlı Kısa Öyküsünün Türkçe Çevirilerinin Karşılaştırmalı Çözümleme Yöntemiyle İncelenmesi

Çeviri yalnızca diller arası değil, aynı zamanda kültürlerarası bir etkinliktir. Çevirmen çeviri sürecinde kaynak metne sadakati ve hedef dil okurunun beklentilerini yerine göre sürekli göz önünde bulundurmalıdır. Yazın çevirmeninin amacı, dilsel işlevi yönünden kaynak metne eşdeğer bir metin ortaya koymaktır. Ancak buradaki eşdeğerlilik yalnızca dilsel gösterge ya da içerik düzeyinde özdeşlikle değil, bir ifadenin iletişimsel işlevinin farklı bir dil ve kültürde korunmasıyla sağlanır. Çeviri metin, kaynak metnin dil ile kültür normlarını gerekli ölçüde taşımalıdır. Çeviri eleştirisi, kaynak metinle hedef metnin karşılaştırmalı çözümlemesini içerir. Bu çözümlemede kaynak ve hedef metinlerin yanı sıra, bunların ait oldukları dizgelerin de göz önüne alınması gerekir. Karşılaştırmalı çözümlemede amaç, hedef metnin çeviri eylemi sırasında etkilendiği unsurları tespit etmek ve kaynak metinden sapmaların nedenini araştırmaktır. Arap edebiyatından dilimize yapılan çeviriler arasında öykü türü önemli bir yer tutmaktadır. Öykü alanında Arapların Maupassantˈı olarak kabul edilen Mîḫâ ̓îl Nu῾ayme, roman, öykü, tiyatro, makale, eleştiri, şiir, biyografi gibi çeşitli türlerde kaleme aldığı eserleriyle, modern Arap edebiyatının en önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmada Mîḫâ ̓îl Nu῾ayme’nin “Saâdetu’l-Beyk”)البيك سعادة )adlı kısa öyküsünden seçilen kesitlerin Erdinç Doğru, Gürkan Dağbaşı ve Kenan Demirayak tarafından dilimize aktarılan çevirileri, karşılaştırmalı çeviri yöntemi ile incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda yeterlilik ve kabul edilebilirlik bağlamından hareketle çevirilerin kaynak veya hedef metin odaklılığı, çevirmen kararları arasındaki farklılıklar, çevirmenlerin benimsedikleri çeviri yaklaşımları ve çevirilerin dilbilimsel, sözdizimsel, anlamsal açılardan kaynak metne eşdeğerliğinin ölçüsüne dair birtakım sonuçlara varılmıştı

Comparative Analysis of The Turkish Translations of Mikhail Nuayma’s Short Story Named “Saâdetu’l-Beyk”

Translation is not only an activity between different languages, but also intercultural. In the translation process, the translator should constantly consider the loyalty to the source text and the expectations of the target language reader according to the situation. The purpose of the translator of literature is to produce an equivalent text to the source text in terms of its linguistic function. However, the equivalence here is achieved not only by identification at the linguistic sign or content level, but by preserving the communicative function of an expression in a different language and culture. The translation text should have the language and culture norms of the source text as necessary. Translation criticism includes comparative analysis of source text and target text. In this analysis, besides the source and target texts, the systems to which they belong must also be considered. The aim of the comparative analysis is to identify the factors that affect the target text during the translation action and to investigate the causes of deviations from the source text. Story type has an important place among the translations from Arabic literature to our language. Mikhail Nuayma, who is accepted as the Maupassant of the Arabs in the field of story, is considered as one of the most important representatives of modern Arabic Literature with his works in various genres such as novels, stories, theater, articles, criticism, poetry and biography. In this study, the translations of the sections selected from the short story named “Saâdetu’l-Beyk” (البيك سعادة ( of Mikhail Nuayma, which was translated into Turkish by Erdinç Doğru, Gürkan Dağbaşı and Kenan Demirayak, were examined with comparative translation method. As a result of this review, based on the context of competence and acceptability, some conclusions have been reached regarding the source or target text orientation of the translations, differences between translator decisions, translation approaches adopted by translators and the equivalence of translations to the source text in linguistic, syntactic and semantic terms.

PDF

___

Aksoy, B. (2001). Çeviride çevirmen seçimleri ışığında çeviri eleştirisi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 18(12), 1-16.
Aksoy, B. (2002). Geçmişten günümüze yazın çevirisi. İmge Kitabevi.
Aktaş, T. (1996). Çeviri işlemine genel bir bakış. Orsen Matbaaacılık.
Bengi, I. (1993). Çeviri eleştirisi bağlamında eleştirel bilincin oluşması ve eleştiri, üst-eleştiri, çeviribilim ilişkileri. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, (4), 25-50.
Broeck, R. Van den. (1985). The manipulation of literature: Studies in literary translation. Croom Helm.
Çetişli, İ. (2009). Çağdaş Mısır Öyküsü I. Hece Öykü Dergisi. 6(31), 55-128.
Dağbaşı, G. (2017). Muhammed Teymûr’un Fî’l-Kitâr isimli kısa öyküsünün farklı çevirilerinin karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 1409-1424. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.296620
Demirayak, K. (2000). Kısır. Babil Yayınları.
Demirci, G. (2014). Mısır edebiyatında kısa hikâye [Yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Doğru, E. (2002). Onuncu günde kaplanlar. Meneviş Yayınları.
Ece, A. (2008). “Çeviri eleştirisinde yaklaşımlar.” Çeviri seçkisi I: Çeviriyi düşünenler. Ed. M. Rifat.: Sel Yayıncılık. 137-147.
Emekli, İ. (2006). Abdurrahman Munîf, hayatı, edebi kişiliği ve en-Nihâyât adlı romanının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Göktürk, A. (1994). Çeviri: Dillerin dili. Yapı Kredi Yayınları.
Gürçağlar, T. Ş. (2011). Çevirinin ABC’si. Say Yayınları.
Hafız, S. (2003). Modern Arap kısa öyküsü (I). (A. Yüksel, Çev.). Nüsha Dergisi, 3(9), 1-25.
Hamidov, M. (2015). Edebiyat eleştirmeni olarak Mîḫâîl Nu῾ayme. 185-199.
Karantay, S. (1987). Çeviri eleştirisi: Sorunlar, ilkeler, uygulamalar. Metis Çeviri Güz, 1, 49-56.
Koç, C. T. (2013). Mihail Nuayme; “Bey’in “Saadet”i. Mahalle Mektebi Edebiyat Dergisi, 2(9), 50- 53.
Mekkî, T. A. (1999). el-Kıssatu’l-kasiyra. Daru’l Mearif.
Newmark, P. (1988a). Approaches to translation. Prentice Hall.
Newmark, P. (1988b). A textbook of translation. Prentice Hall International.
Nu’ayme, M. (2000). Kâne mâ kâne. Dâru’l- Nûfel.
Paker, S. (1983). Çeviride ‘yanlış/doğru' sorunu ve şiir çevirisinin değerlendirilmesi. Yazko Çeviri, 13, 131-139.
Paker, S. (1988). Çeviri eleştirisinin kuramla ilişkisi üzerine bazı düşünceler. Metis Çeviri, 4, 116- 121.
Polat, İ. E. (2018). Başka dilde yaşamak: Arap dilinde yaşayan Türkçe kelime ve yapılar. Dil Araştırmaları Dergisi, 0(22), 119-133.
Rifat, M. (2008). Çeviri seçkisi I: Çeviriyi düşünenler. Sel Yayıncılık.
Suçin, M. H. (1998). Yahyâ Hakkî ve Kısasuhâ el-Kasîra [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Suçin, M. H. (2013). Öteki dilde var olmak. Say Yayınları.
Tanrıkulu, L. (2018). Behçet Necatigil’in Thomas Mann’dan yaptığı “Venedik’te Ölüm” çevirisinin çağdaş çeviri eleştirisi yaklaşımları açısından değerlendirilmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28(1), 37-46. https://doi.org/10.18069/firatsbed.388061
Tasa, M. (2006). Suriye öykücülerinden Mâcid Reşîd el-‘Uveyyid’in “Sıcak Bir Yaz”ı. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 6(2), 133-150.
Tekalp, S. (2017). James Joyce’un “The Sisters” adlı kısa hikâyesinin Türkçe çevirilerinde kültürel unsurlar ve çeviri stratejileri. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 7(2/1), 182-191.
Türkan, İ. (2011). Mîḫâîl Nu῾ayme ve öykücülüğü. [Yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Uluşahin, Ş. E. (2018). Serdar Özkan’ın Kayıp Gül adlı yapıtındaki gül teşbihinin Fransızca çevirisi La Rose Retrovee’de karşılaştırmalı incelemesi, Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42(2), 145-161.
Ünsal, G. (2017). Çeviri eleştirisi açısından çeviri metin inceleme çalışması. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(11), 243-253.
Yalçın, P. (2003). Vedat Gülşen Üretürk’ün Kırmızı ve Siyah çevirisindeki dil kullanımı. Dil Dergisi, 12 (118), 34-42.
Yıldız, M. (2002). Arap edebiyatında ilk modern kısa öykü: Muhammed Teymûr’un Fi’lKıtâr’ı. Nüsha Şarkiyât Araştırmaları Dergisi, 2(4), 43-55.
Yıldız, M., & Özcan, M. (2017). Türkçe çevirileriyle Arapça kısa öyküler. Akdem Yayınları.
Yıldız, M., & Şanverdi, H. İ. (2019). Azrâ’u Câkartâ adlı romanın Türkçe çevirilerinin çeviri stratejileri açısından incelenmesi. Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 19(19), 237-262. https://doi.org/10.30767/diledeara.542608
Yıldız, Ş. (2004). Çeviride eşdeğerlik ve çeviri kuramları bağlamında karşılaştırmalı bir çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12), 375-386.
Yücel, F. (2007). Çeviri eleştirisi neyi eleştirir?. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(12), 39-58.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ