Sertaç BAYRAKTAR

Atebetü’l-Hakayık’ta Olumsuz Değerler Olarak Dil İle İlgili Kavramlar

Atebetü’l-Hakayık, sadece İslami dönem Türk edebiyatı tarihi bağlamında değil, genel anlamda Türk edebiyatı tarihinde müstesna yeri olan bir eserdir. Eser, Türk dili tarihi açısından taşıdığı değerin yanında, ele aldığı konuların kendi yazıldığı dönemiyle sınırlı olmamasıyla, yani, müellifin savunduğu değerlerin bugün dahi geçerli olmasıyla da ayrıca incelenmeye layıktır. Bu sebeple eser, üzerinde yapılacak tematik çalışmalarla hem kültür tarihimize ışık tutmaya hem de halihazırdaki kültürümüze katkılar sağlamaya gebedir. Atebetü’lHakayık, bilgisizlik, cimrilik, kibir, hırs, dünya malına aşırı bağlanma gibi bir takım temel olumsuz değerlerin yanında dil ve dilin kötü kullanımı konusunda da muhatabını uyarması bakımından dikkati çekmektedir. Bu yönüyle, eser, benzeri öğüt verici ve ahlaki temaları işleyen eserlerden ayrılmaktadır. Eserin müellifi Edib Ahmed’in, söz konusu temaya nasıl yaklaştığını, yani, dilin kötü kullanımının Edib Ahmed’in dünyasındaki anlamını tam olarak tespit edebilmek için, sadece esere odaklanan bir bakış açısıyla konunun incelenmesi gerekmektedir. Bu sebeple, ilgili temaya, benzer bir kültür ortamından beslenmiş diğer müelliflerin nasıl yaklaştıkları, Edib Ahmet’in Atebetü’l-Hakayık’taki özgün bakışını tespit etmemizi olumsuz yönde etkileyebileceğinden, dikkate alınmamıştır. Bu çalışmada, yapısalcı bir bakış açısıyla, Edib Ahmet’in Atebetü’l-Hakayık’taki görüşleriyle sınırlı kalarak, müellifin dil ve dilin kötü, olumsuz, yanlış kullanımı konusundaki görüşleri incelenmiştir. Bunun için, konuyla ilgili her bir kavramın nasıl tanımlandığı tespit edilmiş ve ardından kavramların tanımları üzerinden kavramların, müellifin zihnindeki özellikleri belirlenmiştir.

The Concepts Related to The Language as Negative Values in Atebetü’l-Hakayık

Atebetü’l-Hakayık had an important role not only in the history of the Islamic Turkish literature but also in the history of Turkish literature generally. The text have value in terms of history of Turkish language and also in terms of moral values in it that is still current. Therefore, thematic studies on the text can will give contributions for enlightening our cultural histories and for improving our current culture. Atebetü’l-Hakayık advise its reader about language and bad, negative using of language beside the other negative moral property like ignorance, stinginess, arrogance, greed and passion of possessions. The text, with its focus on language issue, differs from the other texts which are refer to the moral values. For to get the world of Edib Ahmed, who is the poet of Atebetü’l-Hakayık, and to understand how think is he about the negative using of language, it must be a study focusing only the text. Therefore, how the other poems, who are lived in the same cultural atmosphere, handled the subject must not be taken any notice, because of a negative impression can be to this study in which we aimed to set the unique point of view of Edib Ahmed by the context of Atebetü’l-Hakayık. In this study, it was analysed Edib Ahmed’s opinions about the negative, bad using of language by a structuralist pespective, in other words by being limited in the poet’s opinion in Atebetü’l-Hakayık. For this, it was found how every concept about the issue was defined and then by means of these definitions, the contents of these concepts in the poet’s mind was determined.

PDF

___

Akman, E. (2018). Atabetü’l-Hakayık’ta Epitetler, Türk Halklarının Türkçe İlk Yazılı Eserleri Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı, 141-150.
Başkan, N. (2013). Atebetü’l-Hakayık Bağlamında Ahlak Kavramı ve Tıp Etiği. Yayınlanmamış doktora tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Banarlı, N. S. (1983). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi 1. Milli Eğitim Basımevi.
Cevizci, A. (2010). Paradigma Felsefe Sözlüğü (7. baskı). Paradigma Yayıncılık.
Çakmak, S. (2019). Atebetü’l-Hakayık, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
Çatak, A. (2012). Atebetü’l-Hakayık’ta Dünya Algısı, Turkish Studies, 7/4, 1177-1202.
Demirci, K. (2010). Teorik Bir Yaklaşımla Zamirler. Grafiker Yayınları.
Edib Ahmed b. Mahmud Yükneki (1992). Atebetü’l-Hakayık, (2. baskı) (Yay. Haz. Reşid Rahmeti Arat). Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Ercilasun, A. B. (2013). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi (13. baskı). Akçağ Yayınları.
Gülensoy, T. (1991). Atebetü’l-Hakayık, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 4:50-51.
Gülensoy, T. (1994). Edib Ahmed Yükneki, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 10: 421-422.
Kılıç, Y. (2013). Atebetü’l-Hakayık’ta Dil Becerileri Üzerine Bir İnceleme, Turkish Studies, 8/9, 1819-1831.
Müldür, F. (2016). Noam Chomsky’de Üretici Dilbilgisi: Derin Yapı ve Yüzey Yapı Ayrımı, Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 27, 59-74.
Öztürk, Y. N. (2016). Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Meali (116. baskı). Yeni Boyut Yayıncılık.
Şentürk, A. A. ve Kartal, A (2013). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. (7. baskı). Dergâh Yayınları.
Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe Sözlük (11. baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
Yücel, T. (2008). Yapısalcılık (2. baskı). Can Yayınları

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: 4
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ