Siber Zorbalık ve Siber Mağduriyet Ekseninde Özsaygı ve İş Tatmini İlişkisi

Günümüzde artan teknoloji kullanımı, yararlarıyla birlikte birçok tehlike ve tehdidi de beraberinde getirmiştir. Bu tehditlerden en önemlisi de siber zorbalıktır. Siber zorbalık, cep telefonları, bilgisayarlar, tabletler gibi araçlar kullanılarak uygulamalar, sosyal medya araçları, forumlar, oyun siteleri, bloglar üzerinden rahatsız edici, olumsuz, zararlı, yanlış veya kötü amaçlı içerik gönderme veya paylaşma eylemlerinin tamamıdır. Siber zorbalığa uğrayan, kişi ya da kişiler birer siber mağdur olmakta ve siber mağduriyeti yaşamaktadırlar. Siber mağdurlarda, siber zorbalık sırasında veya sonrasında çeşitli olumsuzluklar gelişebilmektedir. Bunlardan birisi de mağdurun özsaygısının azalmasıdır. Özsaygısı azalan mağdurun kendine dair olan düşünceleri olumsuza dönüşmekte ve mağdurun özel ve iş yaşam tatmini azalmaktadır. Çalışma bu noktadan hareketle siber mağduriyetin olumsuz bir sonucu olarak görülen özsaygının iş tatmini üzerindeki etkisini belirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda siber mağduriyet yaşayan öğretmenlerin özsaygılarının içsel ve dışsal tatmin düzeylerini belirlenmeye çalışılmaktadır. Çalışmanın örneklemini Gaziantep ili Şahinbey ilçesinde, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı devlet okullarda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Çalışma verileri, bu örneklem grubuna 2019-2020 Eğitim-Öğretim Yılı Güz Döneminde Yenilenmiş Siber Zorbalık Envanteri, Minnesota İş Tatmini Ölçeği, Rosenberg Benlik Değeri Ölçeklerinin uygulanmasıyla elde edilmiştir. Örneklem seçiminde oransız küme örnekleme yöntemi kullanılmış ve bu yöntemle 500 öğretmene ulaşılmış, 352’sinden veri elde edilmiştir. Değişkenler arasındaki değişimin etki derecesini belirlemek için ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Elde edilen bulgular istatiksel analizlerle değerlendirildiğinde siber mağduriyet yaşayan öğretmenlerin özsaygı düzeyleri ile iç tatmin düzeyleri arasında orta düzeyde, pozitif ve anlamlı; özsaygı düzeyleri ile dış tatmin düzeyleri arasında düşük düzeyde, pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca siber mağduriyet yaşayan öğretmenlerin özsaygıları iç tatminlerinin anlamlı bir yordayıcısı olup dış tatminlerinin anlamlı bir yordayıcısı olmadıkları söylenebilir.

Relationship Between Self-Esteeam and Work Satisfaction in Axis of Cyber Bullying and Cyber Victimization

Nowadays, the increasing use of technology has brought with it many dangers and threats. The most important threats of these is cyber bullying. Cyberbullying is all about sending, posting or sharing offensive, negative, harmful, false or malicious content through apps, social media tools, forums, gaming sites, blogs using tools like mobile phones, computers, tablets. People who are cyberbullied are also victims of cyber victimization and experience cyber victimization. Cyber victims can live various negativities during or after cyber bullying. One of them is the decrease of the self-esteem of the victim. The thoughts of victim about himself can be turn negative and his life satisfaction and work satisfaction can decrease. This study aims to determine the effect of self-esteem, which is seen as a negative result of cyber victimization, on job satisfaction. For this purpose, the study determines the internal and external satisfaction levels of the self-esteem of teachers who experience cyber victimization. The sample of the study consists of school teachers that are working at official schools that are affiliated to the Ministry of National Education at Gaziantep province, Şahinbey district. Data of study was obtained by applying the Revised Cyber Bullying Inventory, Minnesota Job Satisfaction Scale, Rosenberg Self-Value Scales to this sample group in the Fall semester of the 2019-2020 Academic Year. Disproportionate cluster sampling method was used in sample selection and 500 teachers were reached with this method and data were obtained from 352 of them. Relational screening model was used to determine the effect degree of change between variables. In line with the findings obtained, it is concluded that there is a moderate, positive and significant relationship between the self-esteem levels and internal satisfaction levels and a low, positive and significant relationship between self-esteem levels and external satisfaction levels of teachers who experience cyber victimization. In addition to these, it can be said that the self-esteem of teachers who experience cyber victimization can be a significant predictor of their internal satisfaction and it’s not a significant predictor of their external satisfaction.

PDF

___

Acaray, A. (2019). Örgüt temelli özsaygının iş performansına etkisinde psikolojik iyi oluş ve çalışmaya tutkunluğun aracılık rolü. Business and Economics Research Journal Vol. 10, No. 3 Special Issue. 735-748 http://dx.doi.org/10.20409/berj.2019.197
Akgemci, T., Abdul-Kareem, A. & Kızıloğlu, E. (2020). Örgüt ikliminin örgüt temelli özsaygı ve öznel iyi oluş üzerindeki etkisi: KOBİ’ler üzerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi. 12(1). https://doi.org/10.20491/isarder.2020.828 65-78
Akça, B. E. & Sayımer, İ. (2017). Siber zorbalık kavramı, türleri ve ilişkili olduğu faktörler: Mevcut araştırmalar üzerinden bir değerlendirme. AJIT-E: Online Academic Journal of Information Technology Özel Sayı, 8(30). http://www.ajit‐e.org/?menu=pages& p=details_of_article&id=285
Aksaray, S. (2011). Siber zorbalık. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20 (2), 405-432.
Aliyev, R. & Gengec, H. (2019). The effects of resilience and cyberbullying on self-esteem. Journal of Education, 199 (3), 155 –165.
Arıcak, O. T., Tanrıkulu, T. & Kınay, H. (2012). Siber mağduriyet ölçeğinin ilk psikometrik bulguları. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11, 1-6.
Atilla, G., Yıldırım, G. & Baysal, H. (2019). İşte var olamama, iş tatminsizliği ve iş yükünün işten ayrılma niyetine etkisi: Isparta ili çağrı merkezi çalışanları örneği. Irem, 7(2), 33-58.
Aziri, B. (2011). Job satisfaction: A literature review. Management Research and Practice, 3(4), 77- 86.
Baycan, A. (1985). Analysis of several aspects of job satisfaction between different occupational groups. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Brack, K. & Caltabiano, N. (2014). Cyberbullying and self-esteem in Australian adults. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 8(2), 1- 9. https://doi.org/10.5817/cp2014-2-7
Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi Yayınevi.
Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. (5. Baskı). Pegem Akademi Yayınevi.
Charoenwanit, S. (2019). The relationship of cyber-bullying and academic achievement, general health, and depression in adolescents in Thailand Walailak. J. Sci & Tech, 16(4), 231-241.
Cherabin, M., Praveena K. B., Azimi M. H., Qadimi, A. & Shahani, S. R. (2012). Self esteem, job satisfaction and organizational commitment of faculty members of secondary level teacher training programme in Mysore (India). Life Sci J., 9(4), 204-214.
Coyne, I., Farley, S., Axtelli, C., Sprigg, C., Best, L. & Kwok, O. (2017). Understanding the relationship between experiencing workplace cyberbullying, employee mental strain and job satisfaction: A dysempowerment approach. The International Journal Of Human Resource Management, 28(7), 945-972. https://doi.org/10.1080/09585192.2015. 1116454
Cribbin, J. J. (1972). Effective managerial leadership. American Management Association.
Çınar, O., Karcıoğlu, F. & Akdaş, K. (2016). İş yaşamında iş tatmini, örgütsel özdeşleme ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: Erzurum’da bir kamu kurumu örneği. Siyaset, Ekonomi Ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Yıl: 4, Cilt: 4, Sayı: 3
Çiftçi, H. (2018). Öğrencilerin siber mağduriyet düzeylerinin karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(2), 1536-1567.
Çuhadaroğlu, F. (1986). Adolesanlarda benlik saygısı. [Yayınlanmamış uzmanlık tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
Demirtaş, Ö. & Karaca, M. (2018). Siber mobbing: Kavramsal çerçeve, öncülleri ve sonuçları. International Journal Entrepreneurship and Management Inquiries, 2(2), 20-34.
Erasmus, D. (2010). Deliliğe övgü (2. Baskı) (Çev. Murat Cengiz). Oda Yayınları.
Erdur-Baker, Ö. & Kavsut, F. (2010). Cyberbullying and its correlation to traditional bullying, gender and frequent and risky usage of internet-mediated communication tools. New Media & Society, 12(1), 109–125. https://doi.org/10.1177/1461444809341260
Field. A. (2009). Discovering statistics using SPSS. Sage.
Haspolat, N. K. & Kağan, M. (2017). Sosyal fobinin yordayıcıları olarak beden imajı ve benlik saygısı. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 139-152.
Healy, F. (2013). Cyber bullying and its relationship with self esteem and quality of friendships amongst adolescent females in Ireland. [Yayınlanmamış bitirme tezi]. Dublin Business School.
İşcan, Ö. F. & Sayın, U. (2010). Örgütsel adalet, iş tatmini ve örgütsel güven arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), 195.
Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi (23. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
Karataş, S. & Güleş, H. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş tatmini ile örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2).
Karcıoğlu, Fatih & Akbaş, Sevil (2010). İşyerinde psikolojik şiddet ve iş tatmini ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(3), 139-161.
Kaygısız, E. G. (2015). Bilgi merkezi çalışanlarının iş yüklerinin iş doyum düzeylerine olan etkisinin incelenmesi, İsmet Binark Armağanı kitabı içinde (Edt.: İshak Keskin, S. Nihal Somer, Nizamettin Oğuz). Türk Edebiyatı Vakfı.
Kaygısız, E. G. (2020). Şiddetin e-hali: Siber zorbalık. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Akademik Dergisi Şiddetin Önlenmesi Çalıştayı Özel Sayısı, Mart.
Kline, R. B. (2005). Principle and practice of structural equation modeling (2nd Ed.). Guilford.
Kumar, S. S. (2016). Job satisfaction-an overview. International Journal of Research in Economics and Social Sciences (IJRESS), 6 (12), 200-206.
Law, D. M., Shapka, J. D., Hymel, S., Olson, B. F. & Waterhouse, T. (2012). The changing face of bullying: An empirical comparison between traditional and internet bullying and victimisation. Computers In Human Behaviour, 28, 226-232. http://dx.doi.org/10.1016/j.chb.2011.09.004
Lawrence, F. (2015). Prevalence and consequences of negative workplace cyber communications in the Australian public sector. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Faculty of Education, Queensland University of Technology.
Locke, E. A. (1968). What is job satisfaction? American Psychological Association, 68(43), 1-45. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ed023138.pdf
Mainiero, L. A. & Jones, K. J. (2013). Sexual harassment versus workplace romance: Social media spillover and textual harassment in the workplace. Academy of Managegement Perspectectives. Vol. 27. No. 3, 187–203.
Mert, İ. (2010). İş tatmini alt boyutlarının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi: Yöneticiler üzerine bir araştırma. Savunma Bilimleri Dergisi, 9(2), 117-143. http://dergipark.org.tr/tr/pub/khosbd/issue/19227/204321
Özdamar, K. (2003). Modern bilimsel araştırma yöntemleri. Kaan Kitabevi.
Özdemir, E., Ünsar, A. S. & Oğuzhan, A. (2012). İşyerinde psikolojik yıldırmanın iş tatminine etkisi: Bankacılık sektöründe bir uygulama. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (Ekim 2011- Mart 2012), 129-148.
Özpehlivan, M. (2018). İş tatmini: Kavramsal gelişimi, bireysel ve örgütsel etkileri, yararları ve sonuçları. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 43.
Patchin, J. W. & Hinduja, S. (2010). Cyberbullying and self-esteem. Journal of School Health, 80 (12), 614-621.
Redmond, B. F. (2013). Job satisfaction Overview. https://wikispaces.psu.edu/display /psych484vln/11.+job+satisfaction
Reisoğlu, İ., Gedik, N. & Göktas, Y. (2013). Öğretmen adaylarının özsaygı ve duygusal zekâ düzeylerinin problemli internet kullanımıyla ilişkisi. Eğitim ve Bilim 38 (170), 150-165.
Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton University Press.
Sarpkaya, R. (2000). Liselerde çalışan öğretmenlerin iş doyumu (Manisa ili örneği). Amme İdaresi Dergisi, 33(3), 121-123.
Şahin, M. (2012). The relationship between the cyberbullying/cybervictimisation and loneliness among adolescents. Children and Youth Services Review, 34, 834-837. http://dx.doi.org/10.1016/j.childyouth.2012.01.010
Şahin Baltacı, H. & Altan, T. (2016). Lise öğrencilerinde benlik saygısının yordayıcısı olarak depresyon, bağlanma ve şiddet eğilimi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2016(40), 227-239. https://doi.org/10.21764/Efd.34257
Tan, N. (2003). Anadolu Lisesi öğretmenlerinin iş doyumunu etkileyen etmenler. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Tanrıkulu, İ. (2015). The relationships between cyber bullying perpetration motives and personality traits: Testing uses and gratifications theory. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Uğur, U., Sarıoğlu Uğur, S. & Soba, M. (2019). Tüketicilerin özsaygı algılamaları ve otomobil tercihleri arasındaki ilişki: Bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 2762-2771. https://doi.org/10.20491/isarder.2019.773.
Visinskaite, V. (2015). Workplace bullying: In relation to self-esteem, stress, life satisfaction and cyberbullying. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dublin Business School, School of Arts.
Weiss, D. J., Dawis, R. V., England, G. W. & Lofquist, L. H. (1967). Manual for the minnesota satisfaction questionnaire. Minnesota Studies in Vocational Rehabilition, 22, University of Minnesota, Industrial Relations Center.
Yıldırım, F. (2003). Çalışma yaşamında örgüte bağlılık ile örgütsel adalet, örgüt temelli özsaygı ve bazı kişisel ve örgütsel değişkenlerin ilişkisi. Mülkiye, XXVii, 1239, 371- 402.
Yılmaz, A. S. (2011). Üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygı ve karar verme stillerinin benlik saygısı ve utangaçlık açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü.