OSMANLI’DAN GÜNÜMÜZE HANLAR BÖLGESİ’NİN MİMARİ VE İKTİSADİ DÖNÜŞÜMÜ

İstanbul'un Tarihi Yarımada olarak bilinen kısmında yer alan Hanlar Bölgesi iktisadi faaliyetlerin odağı olan han türü mimari yapıların yoğun bir şekilde bulunduğu bir alandır. Osmanlı'dan günümüze değin İstanbul'un ticari merkezlerinden biri olan bu bölge tarih içinde çeşitli değişiklikler geçirmesine rağmen şehrin ekonomisindeki yerini muhafaza etmiştir. Bu çalışmada Hanlar Bölgesi'nin mimari ve iktisadi açıdan geçirdiği değişiklikler ele alınıyor ve bölgenin iktisadî önemini ne biçimde muhafaza ettiği gösteriliyor. İlk olarak Hanlar Bölgesi'nin bir kent alanı şeklinde ortaya çıkış öyküsü anlatılıyor ve bu bölgenin en önemli özelliği olan han türü yapılar tanımlanıyor. Ardından 19. yüzyılda başlayan ve Hanlar Bölgesi'ni olumsuz olarak etkileyen sanayileşme süreci, İstanbul'un sanayileşme sürecinde önemli bir tarihsel etkiye sahip olan ve bu nedenle Hanlar Bölgesi'ndeki iktisadi faaliyetlerin dönüşümünde de belirleyici olan Haliç bölgesi ekseninde ele alınıyor. Bu esnada iktisadî faaliyetlerin dağılımı, elektrik ve telefon kullanımının sonuçları ve bölgedeki işgücü profili üzerinde duruluyor. Ayrıca bu dönüşüm sürecinin önemli sonuçlarından ve günümüze değin bölgenin iktisadi kimliğinin ana unsurlarından biri olan küçük üretim olgusu ele alınıyor. Geleneksel ticareti korumak ve ona hayat verebilmek için bir geleneksel ticaret ihya modelinin titizlikle belirlenmesi önemli olup sonuç bölümünde de son yıllarda yok olma sürecine girmiş bulunan bölgedeki geleneksel ticaretin yeniden canlandırılması ve geleneksel yapının korunması için genel öneriler ortaya konuluyor

THE ARCHITECTURAL AND ECONOMIC TRANSFORMATION OF THE DISTRICT OF INNS FROM THE OTTOMAN EMPIRE TO THE PRESENT

Located at thehistoricalpeninsula of Istanbul, theDistrict of Inns is thecenter of architecturalstructuresknown as innsthatfocus on economicactivities. Although it has gonethroughvariouschangesfrom the Ottomans to the present, the region has preserved its place in the city economy. This study examines the architectural and economic changes in the District and shows how it kept its economic significance through time. First, we tell the story of how the District emerged as an urban area and define the inns as the most important feature of the region. Second, we examine the industrialization process that began in the 19th century and had adverse effects on the District. The results of industrialization were felt in Haliç, which had an important historical role in the industrialization of İstanbul and therefore determined the transformation of economic activities in the District. We focus on the distribution of economic activities, the results of the use of electricity and telephone, and the work force profile of the region. Additionally, we examine small scale production in the District, which is an important result of the transformation process and has been one of the leading elements of the economic identity of the District. In order to protect and revitalize traditional commercial activities in the district, a specific model should be determined. We suggest some general proposals in the conclusion for revitalizing the traditional trade that has become extinct in the region in recent years

PDF

___

ARTEL, Melih (1954). İstanbul Hanları Adres Kitabı. İstanbul: Ege Matbaası.
CAN, Suhule (1995). İstanbul Yarımadası Tarihi Ticaret Bölgesinin Analizi ve Bozulan Dokunun Yeniden Kurulmasında Tasarım Önerileri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: M.S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü.
ÇANTAY, Gönül (1994). “Hanlar Maddesi”. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi. C. 3. İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yayınları.
Edisyon (2003). Kıtaların, Denizlerin, Yolların, Tacirlerin Buluştuğu Kent. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası ve Tarih Vakfı Yayınları.
GÖNEY, Süha (1995). Şehir Coğrafyası. C. 1. İstanbul: İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları.
GÜLENAZ, Nursel (2000). “İstanbul’da 19. Yüzyıl Ticaret Hanları”. İstanbul Dergisi 23: 44-49.
GÜRAN, Ceyhan (1976). Türk Hanlarının Gelişimi ve İstanbul Hanları Mimarisi. İstanbul: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
GÜVENÇ, Murat (2007). “İstanbul 1910: Beyoğlu Yakasının İşyeri-Konut İlişkileri”. Toplumsal Tarih 159: 27-36.
GÜVENÇ, Murat (Kişisel İletişim). 3 Mart 2010.
MANTRAN, Robert (1990). 17. yüzyılın ikinci yarısında İstanbul kurumsal, iktisadi, toplumsal tarih denemesi, C. 2. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
MURAT, Sedat, Halis Yunus Ersöz ve Sefer Şener (2006). Eminönü’nün Sosyo-İktisadi Yapısı.İstanbul: Eminönü Belediyesi Yayınları.
ÖNSOY, Rıfat (1988). Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayi ve Sanayileşme Politikası. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
SARI, Tanju (2006). Osmanlı İmparatorluğu’nda Sanayileşme Çerçevesinde İstanbul’daki Fabrikaların Oluşum ve Gelişimi(Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
TEZEL, Yahya Sezai (1994).Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
TÜMERTEKİN, Erol (1972). İktisadi Coğrafya. İstanbul: İ.Ü Coğrafya Enstitüsü Yayınları.
CARMONA, Michel (2004). Paris’in Kentsel Dönüşümü-Hausmann Uygulamaları. Çev. Murat Aykaç Erginöz. İstanbul: Genar Yayınları.