BALIKESİR BURHANİYE’DE AĞACIK KÖYÜ CAMİ VE TASVİRLERİ

XVIII. yüzyıldan itibaren Türk - İslam karakterini özümsemeye başlayan Burhaniye, sahip olduğu eserler ile de Osmanlı mimarisinin bir parçası olmuştur. Burhaniye merkez ile birlikte köylerinde de, Osmanlı son dönemi özelliklerini yansıtan mimari eserler bulunmaktadır. Bu eserlerin başında şüphesiz camiler gelmektedir. Ele alınan Ağacık Köyü Cami, son dönem Osmanlı mimari süslemelerini yansıtması açısından önemli bir yapıdır. Barok, rokoko, neo-klasik ve ampir süslemeler bir arada görülmektedir. Bu süslemeler, alçıdan yapılmış olanlar ile duvar resimleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Cami, plan açısından batılılaşma dönemi etkisi göstermemektedir. Bunun yanında, Burhaniye'deki diğer camilerle aynı plan özelliğine sahiptir. Mimari özellikleri bakımından orijinalliğini koruyan yapı, Burhaniye'de Hasan Ağa ve Şahinler Köyü Cami ile benzerlik göstermektedir. Bu camiler, her köy ve mahallede bir cami olması gerektiği düşüncesiyle yapılmıştır. Bunlar birbirlerine yakın plan özellikleri gösterirler. Bazıları mescid anlayışı ile inşa edilmiştir. Balıkesir'in Burhaniye ilçesine bağlı Ağacık Köyü'nde bulunan cami, mimari kuruluşundan ziyade, duvar resimleri ve süslemeleriyle dikkat çekmektedir. XVIII. ve XIX. yüzyıla ait barok süslemeler, geç devir Osmanlı üslubuyla yoğurulmuş halde görülmektedir. Batılılaşma dönemi süslemelerinin bu kadar yoğun bir şekilde, başkent dışında küçük bir köyde görülmesi ayrıca ele alınması gereken bir konu olmalıdır. Bu makalede ele alınan yapı, plan ve duvar resimleri bakımından kapsamlı bir biçimde tanıtılmış ve Anadolu'daki benzer eserlerle karşılaştırılarak dönemi içerisindeki yeri ortaya konmuştur.

BALIKESIR IN BURHANYE AĞACIK VILLAGE MOSQUE AND DEPICTIONS

At the beginning of the 18th Burhaniye started having characteristic Turkish-Islamic city and so the part of the Ottoman Art and Architecture. Burhaniye along with centers in villages, reflecting the characteristics of Ottoman architectural works is located the recent period. These works are from the beginning of the mosque without a doubt. Ağacık Village Mosque discussed, the late Ottoman architectural decoration is an important building in terms of reflecting. Baroque, rococo, neo-classical and empire decorations are seen together. These decorations, are seen as having made of plaster and wall paintings. Mosque, the plan is not effective in terms of Westernization the period. Furthermore, other mosques in Burhaniye has the property the same plan. Architectural structures protecting the authenticity in terms of features, and Şahinler in Burhaniye Hasan Aga and Şahinler Village Mosque is similar to. This mosques, in every village and neighborhood a mosque is made with the idea that it should be. These characteristics show close to each other. Some of them was built with understanding of the masjid. The mosque which is built in Agacık Village of Burhaniye in Balıkesir province is famous for its wall paintings and decoration more than its architectural style. Baroque ornaments belong to XVIII and XIX th century are practiced with a view of late Ottoman style. The use of the ornament repertoire belong to Ottoman westernization period in a out of capital city, in this small village mosque is a amazing case. The mosque which is studied in this article is widely described with its plan, wall paintings and compared with the similar Anatolian contemporary mosques and highlighted the importance of this mosque

PDF

___

ACUN, H.; Bozok Sancağı’nda (Yozgat İli) Türk Mimarisi, Ankara, 2005.
AKKUŞ, T.; Tanzimat Başlarında Balıkesir Kazası, Balıkesir, 2001.
ARAS, Y.; Körfeze İsmini Veren Şehir Adramytteion – Kemer – Burhaniye’de Camiler – Vakıflar Şeyh Muhyiddin-i Rumi, Burhaniye, 2006.
AREL, A.; “Ege Bölgesi Ayanlık Dönemi Mimarisi Hakkında Bir Ön Araştırma”, IV. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara 1987, s. 39-78.
ARIK, R.; Batılılaşma Dönemi Türk Mimarisi Örneklerinden Anadolu’da Üç Ahşap Cami, Ankara, 1973.
̶ ; “Yozgatta Resimli Bir Cami ve Bir Ev”, Sanat Dünyamız, Sayı: 7, 1976, s.24-29.
̶ ; “Osmanlı Sanatında Duvar Resimleri”, Osmanlı, C. 11, Ankara, 1988, s.423-436.
̶ ; Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı, Ankara, 1988.
EYİCE, S.; “Batı Sanatı Akımlarının Değiştirdiği Osmanlı Dönemi Türk Sanatı”, Türkler, C.15, Ankara, 2002, s.284-333.
̶̶̶̶̶̶̶̶̶̶̶̶ ; “XVIII. Yüzyılda Türk Sanatı ve Türk Mimarisinde Avrupa Neo-Klasik Üslubu”, Sanat Tarihi Yıllığı IX-X, İstanbul 1981, s. 175.
HATİPOĞLU, O.; XIX. Yüzyıl Osmanlı Camilerinde Kalemişi Tezyinat, (Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi.), Erzurum, 2007.
İRKİN, Ö. M.; Burhaniye’deki Türk Devri Yapıları, (Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Sanatları ve Tarihi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir, 2006.
KUYULU, İ.; “Geç Dönem Anadolu Tasvir Sanatından Yeni Bir Örnek Soma Damgacı Camii”, Arkeoloji-Sanat Tarihi Dergisi IV, İstanbul 1988, s.67-78.
̶̶̶̶̶̶̶̶̶̶̶̶ ; “İzmir ve Çevresindeki Bir Grup Duvar Resminin İncelenmesi”, II. Uluslararası İzmir Sempozyumu (Tebliğler), İzmir 1998. s.15-22.
MUTAF, A ; Salnamelere Göre Karesi (1847 – 1922), Balıkesir, 2003.
ÖZBEK, Y.; “Duvar Resimli Bir Ürgüp Evi: Sucuoğlu Konağı”, Journal of Turkish Studies - Türklük Bilgisi Araştırmaları (Festschrift In Honor Of Orhan Okay),Volume 30/II, 2006, s. 329-336.
RENDA, G.; “Yenileşme Döneminde Kültür ve Sanat”, Türkler, C. 15, Ankara, 2002, , s.265-283.
̶ ; Batılılaşma Döneminde Türk Resim Sanatı 1700-1825, Ankara, 1977.
S.KANLIÇAY, S.; Barok-Rokoko Yorumlu 18.Yüzyıl İstanbul Çeşmelerinde Kompozisyon, Motif ve Terimler (1740-1797) (İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2010.
TEKİNALP, P. Ş.; “Batılılaşma Dönemi Duvar Resmi”, Türkler, C. 15, s.440-448, Ankara, 2002.
UÇAR. M; Arnavutluk’taki Osmanlı Dönemi Mimarisinde Süsleme, Van, 2013.
UZUN ÇARŞILI, İsmail Hakkı; Karesi Meşahiri (Çev. Mehmet Sarı – Ahmet Karaman), Balıkesir, 1999.
̶ ; Karesi Vilayeti Tarihçesi, (Yayına Hazırlayan Abdülmecit Mutaf), Balıkesir, 2000. YETKİN, S.K.; Barok Sanat, İstanbul 1977.