TARİH ÖĞRETİMİNDE HATIRATLARIN KULLANIMININ TARİHSEL EMPATİ BECERİSİNE ETKİSİ

Bu çalışmada, Tarih dersinde hatıratların kullanılmasıyla öğrencilerin tarihsel empati becerilerinin geliştirilmesi amaçlamaktadır. Bu araştırma kapsamında öncelikle Milli Mücadele dönemini konu alan hatırat eserleri incelenmiş ve ünite kazanımlarına uygun olan bölümlerinden alıntılar yapılmıştır. Araştırmacılar tarafından uygun görülen farklı yazarlara ait toplam 37 hatırat eserinden yararlanılmıştır. Uygulamada kullanılacak etkinlikler hazırlanırken bu alıntılar kullanılmıştır. Çalışma grubu öğrencilerinin hatırat metinlerini daha iyi anlaması ve analiz etmesi için bazı okuma stratejileri ve grafik düzenleyiciler kullanılmıştır. Bu araştırma ortaokul son sınıf (8. sınıf) öğrencileriyle T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinde, eylem araştırması yürütülmüştür. Uygulamaya katılan öğrencilerin tarihsel empati boyutundaki kazanımları betimsel analiz yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Araştırma, Ankara ili merkez ilçesine ait bir devlet ortaokulunda (n=35) 15 saat (7,5 hafta) boyunca yürütülmüştür. Araştırmanın uygulaması ilgili dersin "Ya İstiklal, Ya Ölüm " ünitesinin öğretim sürecinde gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubuna hatıratlar kullanılarak oluşturulan öğretim etkinlikleri uygulanmış ve sürecin sonunda öğrencilerin tarihsel empati beceri düzeylerinin durumuna bakılmıştır. Araştırmanın deneysel uygulaması yapılan çalışma grubu öğrencilerinin tarihsel empati beceri düzeyleriyle ilgili betimsel analiz bulgularına bakıldığında, TC İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinin öğretiminde hatıratların kullanımının öğrencilerin tarihsel empati becerilerine olumlu etkide bulunduğu görülmüştür. Öğrencilerin anlatımlarında kendi kurgularını kullandıkları, kendilerini tarihsel kişilerin yerine koyarak, yaşanabilecek olayları bağımsız bir şekilde ortaya koydukları görülmüştür. Araştırmanın bulgularına göre hatıratların tarih öğretiminde kullanılabilecek uygun bir öğretim materyali olduğu söylenebilir

THE EFFECT ON HISTORICAL EMPATHY SKILL USING OF MEMOIRS IN HISTORY TEACHING

In this study, it is aimed to develop the students’ historical empathy skills via using memoirs in History lesson. Scope of this research, it was firstly examined memoir works that are subject the period of The National Struggle and citations were made from their sections appropriate to the unit gains. A total of 37 memoirs belonging to different authors' works were used that were considered appropriate by researchers. The citations were used preparing activities for use in implementation. Some reading strategies and graphic organizers were used to analyze and better understanding of the memoir texts of study group students. This research was conducted with the secondary school senior class (8th Grade) students in Turkish Republic Revolution History and Kemalism Lesson holding qualitative research method that was used in the form of action research. The gains of students who participated in implementation were examined using descriptive analysis. The research was carried out during 15 hours (7,5 weeks) in a public schools (n=35) in central county in Ankara city. The implementation of research was done in the teaching process of “Either Freedom or Death” unit of the lesson. Teaching activities which had been developed using memoirs were applied to the study group and the status of historical empathy skill levels of students were analyzed at the end of the process. Looking at the findings of descriptive analysis related to historical empathy skill levels of study group students who performed the experimental implementation of the research, it was observed that the use of memoirs in teaching of the Turkish Republic Revolution History and Kemalism lesson has positive effects on students' historical empathy skills. It was observed that students use their own fiction in their narratives, independently put forward the events that might arise, by putting themselves in the place of historical characters. According to the findings of the study that memoirs are suitable teaching material can be used in history teaching

PDF

___

ALTIKULAÇ, A. (2014). Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde Hatıratların Kullanımının Öğrenme Sürecine Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
AKHAN, N. E. (2010). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğrencilerinde Ekonomi Okuryazarlığının Durumu ve Geliştirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
ATA, B. (2002). Tarih Derslerinde “Dokümanlarla Öğretim” Yaklaşımı. Türk Yurdu. 22(54). 80- 86.
BAGE, G. (2000). Thinking History 4-14: Teaching, Learning, Curricula and Cummunities. London: Routledge.
BALCI, A. (2013). Sosyal Bilimlerde AraĢtırma: Yöntem, Teknik ve Ġlkeler. (10. Basım). Ankara: Pagem Akademi.
BARTH, J. L. ve DEMİRTAŞ, A. (1997). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: YÖK – Dünya Bankası.
BARTON, K. C. & LEVSTIK L. S. (2004). Teaching History for the Common Good. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
BİRİNCİ, A. (1998). Hatırat Türünden Kaynakların Tarihi Araştırmalardaki Yeri ve Önemi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 14(41). Temmuz 1998.
BROOKS, S. (2009). Historical Empathy in The Social Studies Classroom: A Review of The Literature. Journal of Social Studies Research, 33(2), 213−234.
CARR, E. H. (1993). Tarih Nedir-What is history? (çev. M. G. Gürtürk). (4. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
COLLINGWOOD, R. G. (1991). Tarih Tasarımı. (çev. K. Dinçer). İstanbul: Ara Yayıncılık.
COUSER, G. T. (2011). Memoir: an Introduction. New York: Oxford University Press.
DOĞAN, Y. (2007). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Tarihsel Yazılı Kanıtların Kullanımı. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
DÖNMEZ, C. ve YAZICI K. (2008). TC İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Konularının Öğretimi. (Birinci Basım). Ankara: Nobel Yayın-Dağıtım.
GADDIS, J. L. (2002). The Landscape of History: How Historians Map the Past. New York: Oxford University Press.
HOBSBAWN, E. (1999). Tarih Üzerine. (çev. O. Akınhay). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
IŞIK, H. (2011). Ortaöğretim Tarih Derslerinde Birinci ve İkinci El Kaynaklar ile Etkinlik Temelli Ders İşlemenin Öğrencilerin Tarihsel Düşünme Becerilerine Etkisi. Turkish Studies, Volume 6/1 Winter 2011, 1287-1301.
KARABAĞ, Ş. G. (2003). Öğretilebilir ve Bilişsel Bir Beceri Olarak Tarihi Empati.
Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
KELEŞ, H., ATA, B. ve KÖKSAL, İ. (2006). Tarihî Dokümanla Tarih Öğretiminin Lise Öğrencilerinin Başarısına Etkisi. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 99-112.
KORKMAZ, H. (1998). Fen ve Teknoloji Eğitiminde Alternatif Değerlendirme Yaklaşımları. Ankara: Yeryüzü Yayınevi.
LEE, P. & ASHBY R. (2001). Empathy, Perspective Taking, and Rational Understanding. In O. L. Davis, E. A. Yeager and S. J. Foster (eds.), Historical Empathy and Perspective Taking in the Social Studies. Maryland: Rowman and Littlefield Pub. pp. 21-50.
MUALLİM NACİ (1978). Lûgat-ı Nâci. İstanbul: Çağrı Yayınları.
OKAY, O. (1997). “Hatırat”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul. Cilt 16. s. 445-449.
PINGEL, F. (1998). Tarihsel Anılar ve Çoketnisiteli Bir Bağlamda Tarih Ders Kitapları: Bazı Deneyimler. Tarih Eğitim ve Tarihte Öteki Sorunu. 2. Uluslar arası Tarih Kongresi 8-10 Haziran 1995 İstanbul. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
SAFRAN, M. ve KÖKSAL H. (2006). Tarih Öğretiminde Yazılı Kanıtların Kullanılması. Tarih Eğitimi Makale ve Bildiriler. Mustafa Safran (Ed.). Ankara: Gazi Kitabevi.
SKOLNICK, J., DULBERG, N. & MAESTRE, T. (1999). Through Other Eyes: Developing Empathy and Multicultural Perspectives in the Social Studies. (Pippin Teacher's Library). River City Books. LLC.
TONKIN, E. (1995). Narrating Our Pasts: The Social Construction of Oral History. Cambridge University Press.
TOSH, J. (1997). Tarihin Peşinde (Modern Tarih Çalışmasında Hedefler, Yöntemler ve Yeni Doğrultular). (çev. Ö. Arıkan). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
YILDIRIM, A. ve SİMŞEK H. (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
AÇANAL, H. (2001). Urfa Kurtuluş Mücadelesi Hatıratı. Şanlıurfa: Şurkav Yayınları.
ADIVAR, H. E. (2005). Türk’ün Ateşle İmtihanı – İstiklal Savaşı Hatıraları. İstanbul: Özgür Yayınları.
AKDTYK (Atatürk Araştırma Merkezi) (1997). Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri. Ankara 1997. Cilt II.
AKALIN, M. (2008). Urfa Kurtuluş Destanı “Milli Mücadele’de Urfa” Anılar – Belgeler. Şanlıurfa: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
ALPARSLAN, Y. ve YAKAR, S. (2008). İstiklal Savaşında Maraş. Kahramanmaraş: Ukde Yayınları.
ALTAY, F. (2008). 10 Yıl Savaş ve Sonrası 1912-1922. Ankara: Eylem Yayınları.
APAK, R. (1988). Yetmişlik Bir Subayın Hatıraları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
ARVAS, İ. (2007). Tarihi Hakikatler. İstanbul: Biyografi Net Yayınları.
ATATÜRK, M. K. (2000). “Atatürk, 30 Ağustos Zaferinin Kısa Bir Hikayesini Yapıyor”. 30 Ağustos Hatıralar. Cumhuriyet Yayınları.
ATATÜRK, M. K. (2008). Nutuk. Genel Yayın Yönetmeni: Kadir Depsen. Ankara: Kozan Ofset.
ATATÜRK, M. K. (1920). TBMM Gizli Celse Zabıtları, Cilt 1.
BELEN, F. (1970). Büyük Türk Zaferi: Afyon’dan İzmir’e İstiklal Harbi Hatıraları, Tenkitler, Tahliller. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
BOZOK, S. ve BOZOK, C. S. (1985). Hep Atatürk’ün Yanında… (Baba-Oğul Bozok’lardan Anılar). İstanbul: Çağdaş Yayınları.
BOZOK, S. (2000). “Başkumandan Mustafa Kemal’in Seryaveri Salih Bey’in Hatıraları”. 30 Ağustos Hatıralar. Cumhuriyet Yayınları.
ÇAKMAK, F. (1962). Mareşal Çakmak Anlatıyor. Yakın Tarihimiz. Cilt 3. Sayı 28.
KARABEKİR, K. (2008). İstiklal Harbimiz. Cilt 1. Yayına Hazırlayan: Ziver Öktem. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
ÖZALP, K. (1988). Milli Mücadele 1919-1922. Cilt I. 3. Baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
CEBESOY, A. F. (2000). Milli Mücadele Hatıraları. İstanbul: Temel Yayınları.
ÇALIŞLAR, İ. (1997). On Yıllık Savaşın Günlüğü: Balkan, Birinci Dünya ve İstiklal Savaşları. Orgeneral İzzeddin Çalışları’ın Günlüğü. İ. Görgülü, İ. Çalışlar (Hazırlayanlar). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
EKİCİ, N., BAYALDI, D. ve ALPTEKİN, M. (2006). Cumhuriyete Kan Verenler. İstanbul: Bulut Yayıncılık.
GEREDE, H. (2003). Hüsrev Gerede’nin Anıları: Kurtuluş Savaşı, Atatürk ve Devrimler (19 Mayıs 1919 – 10 Kasım 1938). S. Önal (Yayına Hazırlayan). İstanbul: Literatür Yayınları.
GÜNDÜZ, A. (1973). Hatıralarım. Haz. İhsan Ilgar. İstanbul: Kervan Yayıncılık.
İNÖNÜ, İ. (1985). Hatıralar. S. Selek (Hazırlayan). Ankara: Bilgi Yayınevi.
İNÖNÜ, İ. (1998). İstiklal Savaşı ve Lozan. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi.
KARABEKİR, K. (2005). İstiklal Harbimizin Esasları. İstanbul: Emre Yayınları.
KARABEKİR, K. (2008). İstiklal Harbimiz. Cilt 2. Yayına Hazırlayan: Ziver Öktem. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
KARA, F. (1944). İlk İstiklal Harbine Nasıl İştirak Ettim. İstanbul: Milli Mecmua Basımevi.
KARAOSMANOĞLU, Y. K. (2000). “İzmir Kapılarında Muzaffer Başkumandan Gazi M. Kemal Paşa ile Üç Ayrı Mülakat”. 30 Ağustos Hatıralar. Cumhuriyet Yayınları.
ONAY, A. T. (2004). Milli Mücadele Yazıları. C. Kurnaz, Ş. Kurnaz (Hazırlayanlar). İstanbul: MEB Yayınları.
ORBAY, R. (2003). Siyasi Hatıralar. İstanbul: Örgün Yayınevi.
ÖZALP, K. (1962). 30 Ağustos Başkumandanlık Meydan Muharebesi. Yakın Tarihimiz. 3(27). 30 Ağustos 1962.
ÖZEL, M. (1995). Cephelerden Kurtuluş Savaşı’na Türk Kurtuluş Savaşı. Cilt III. Ankara: Türk Şehitlikleri ve Anıtları Vakfı.
SAMİ, K. (1962). Milli Ordu Nasıl Doğdu, Nasıl Kazandı? Yakın Tarihimiz. 3(27). 30 Ağustos 1962.
TANRIÖVER, H. S. (1967). 30 ağustos. Türk Yurdu. 56(338).
URSAVAŞ, A. S. (1984). Çukurova Acıklı Olayları ve Urfa’nın Kurtuluş Savaşları. Şanlıurfa: Kurtuluş Matbaası.
ÜNAYDIN, R. E. (2002). Bütün Eserleri. Cilt 7: Milli Mücadele. N. Birinci, N. Sağlam (Hazırlayan). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
YARAR, H. ve DELİALİOĞLU, M. (1999). Cepheye Mektuplar. Ankara: Milli Savunma Bakanlığı.