İBRAHİM KUNT, HÜSEYİN MUŞMAL, MUSTAFA ÇETİNASLAN

BEYŞEHİR’DE MOĞOL EMİRİ İSMAİL AĞA DÖNEMİNE AİT FARSÇA-ARAPÇA SANDUKALAR

Beyşehir ve çevresi, Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılmasıyla birlikte Eşrefoğulları'nın merkezi olmuş, Eşrefoğulları'ndan sonra ise Moğol Emiri Halil Ağa-zâde İsmail Ağa'nın hâkimiyetine girmiştir. İsmail Ağa Beyşehir yöresinde yaklaşık 44 yıl (1335-1379) hüküm sürmüş ve bu dönemde gerek Beyşehir merkezinde gerekse Beyşehir'e bağlı bazı köylerde birtakım eserler yaptırmıştır. Beyşehir merkezindeki Vuslat Parkında iki, Vuslat Parkı devamındaki Sevgi adasında iki ve Eşrefoğlu Külliyesi içerisinde bulunan Yarım Türbe'de (Emir Türbesi) bir adet olmak üzere, Moğol Emiri İsmail Ağa dönemine tarihlenen toplam beş sanduka bulunmaktadır. Bu çalışmada Moğol Emiri İsmail Ağa dönemine tarihlenen söz konusu sandukalar, tarih, sanat tarihi ve dil özellikleri açısından incelenmiştir. Sandukaların baş taraflarında yer alan kimlik bilgileri ve ayak taraflarında yer alan vefat tarihi ile ilgili ifade ve bilgilerden hareketle söz konusu sandukaların XIV. yüzyılın ikinci yarısına tarihlendiği görülmektedir. Sandukaların baş ve ayak taraflarındaki metinler Arapça, sağ ve sol cephelerindeki metinler ise bütünüyle Farsça olarak hazırlanmıştır. Sandukalar üzerinde yapılan incelemelerde, bunlardan iki tanesinin özgün yerinin İsmail Ağa tarafından yaptırılan Çilledar Sultan Zaviyesi olduğu kesin olarak anlaşılmıştır. Diğer üç sandukanın ise tarih, dil ve sanat özellikleri açısından yine İsmail Ağa döneminde yaptırılan Kalenderhâne ve Afşar Bey zaviyelerine ait olması muhtemeldir

PERSIAN-ARABIC SARCOPHAGUS’ FROM MONGOLIAN EMIR ISMAIL AGA PERIOD IN BEYSEHIR

Beyşehir and around of it was the center of Eşrefoğulları Principality upon collapsing Anatolian Selçuklu. After Eşrefoğulları Principality, ıt was dominiated by Mongolian Emir Halil Aga-zade Ismail Aga. Ismail Aga reigned in Beyşehir approximately 44 years and got some artifacts built in the centre of Beyşehir or villages. Some of these artifacts that he allocated from, were Kalenderhane, Çilledar Sultan and Afşar Bey zawiyahs and any of them haven’t reached today. But today there are five sarcophagus’ from Mongolian Emir Ismail Aga and two of them are in Vuslat Park in centre of Beyşehir, two of them are in Sevgi Island and one of them is in Emir Turbe in Eşrefoğlu Külliye (complex). In this study 5 different sarcophagus’ which dated to Mongolian Emir Ismail Aga period have been investigated, in terms of history, art history and language properties. It ıs possible to date these sarcophagus’ to second half of XIV. century with referance to information on the head and foot stones. The informations about dead person’s name and date of death on head and foot Stones of sarcophagus were written in Arabic; all the texts on right and left side of sarcophagus were written in Persian. İn the researchs on sarcophagus’ ıt has been determinated that the first place of two sarcophagus is Çilledar Sultan Zawiyah which was built by Ismail Aga. Other 3 sarcophagus belong to Kalenderhane and Afşar Bey Zawiyahs in terms of history, art history and language properties likely

PDF

___

Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi (VGMA), Hurufat Defterleri (HD), Nr.1079, vr. 100a, 1079, vr.101b.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Karaman Ahkam Defterleri (KA.D), 132, s.94-1; Nr. 133, s. 69-3.
H.1290 (1873) Konya Vilâyeti Sâlnâmesi, Defa 6, Konya Vilâyet Matbaası, 1290/1873.
H.1295 (1878) Konya Vilâyeti Sâlnâmesi, Defa 11, Konya Vilâyet Matbaası, 1295/1878
AKYURT, Yusuf, (1940),“Beyşehir Kitabeleri ve Eşrefoğlu Cami ve Türbesi”, TTAED, IV, İstanbul, 91–129.
BAŞKAN, Seyfi (1996), Karamoğulları Dönemi Konya Mezartaşları, Ankara.
BOZKURT, Nebi (2009), “Sanduka”, TDVİA, Cilt: 36, İstanbul, 103-104.
ÇİFTÇİOĞLU, İsmail (2002), “Beyşehir’de Moğol Emiri İsmail Ağa’nın Eserleri ve Vakıfları”, SDÜFEFSBD, Sayı: 6-7, Isparta, 1-16.
ERDEMİR, Yaşar (1999), Beyşehir Eşrefoğlu Süleyman Bey Camii ve Külliyesi, Beyşehir.
ERDOĞRU, M. Akif, (1998), Osmanlı Yönetimi’nde Beyşehir Sancağı, İzmir.
Halil Edhem, (1330), “Anadolu’da İslami Kitabeler, Beyşehri-Uluborlu-Alaiyye”, TOEM, Sene: 5, Numara: 27 (1 Ağustos 1330), İstanbul.
KARAÇAĞ, Demet (1994), Bursa’daki 14-15. Yüzyıl Mezartaşları, Ankara.
KARAMAĞARALI, Beyhan (1993), Türk Mimari Eserlerinde Ahlat Mezartaşları, Ankara.
KONYALI, İbrahim Hakkı (1991), Âbideleri ve Kitâbeleriyle Beyşehir Tarihi, Haz. Prof. Dr. Ahmet Savran, Erzurum.
ÖNDER, Mehmet (1983), “Bir Selçuklu Şaheseri Mevlâna’nın Ahşap Sandukası”, Vakıflar Dergisi, Sayı: XVII, Ankara, 79-92.
ÖZKARCI, Mehmet (2001), “Sinop’ta Candaroğulları Beyliği Dönemi Sandukaları”, Prof. Dr. Zafer Bayburtluoğlu Armağanı –Sanat Yazıları, (Editörler Mustafa Denktaş-Yıldıray Özbek), Kayseri, 435-461.
Sa’dî-i Şîrâzî (1371), Bûstân-ı Sa’dî, Neşr: Ali Kûçekî, 388, İntişârât-ı Mehtâb, Tahran, 1371 hş./1992.
Sa’dî-i Şîrâzî (1383), Külliyât-ı Sa’dî, Tedkîk: Hasan-ı Enverî, 285, Neşr-i Katre, Tahran, 1383 hş./2004.
SÖZEN, Metin, (1972), Selçuklular ve Beylikler Devri Anadolu Medreseleri, İstanbul.
SÜMER, Faruk, (1996), “Karamanoğulları, Karamanlılar”, (Çev. M. Akif Erdoğru), TDAD, Sayı: 100.
Şikarî (1946), Karamanoğulları Tarihi, (Haz. Mesut Koman), Konya.
TEKİN, Ömer - Bilginer, Recep (1945), Beyşehir ve Eşrefoğulları, Eskişehir.
ULUÇAM, Abdüsselâm (2000), Eski Erciş-Çelebibağı Mezarlığı ve Mezar Taşları, Ankara.
YAVUZ, Memduh (1934), Eşrefoğulları Tarihi Beyşehir Klavuzu, Konya.