KÖY ENSTİTÜLERİ’NİN AÇILMASI VE DİCLE KÖY ENSTİTÜSÜ

Ulus devletlerde eğitim, siyasal birliğin, toplumsal uyumun ve devlete sadakatin sağlanmasında, bir "ideolojik aygıt" ve endoktrinasyon aracı olarak kullanılmaktadır. Bu bağlamda, bir ulus devlet olarak kurulan Cumhuriyet Türkiye'sinin eğitim politikaları da, yeni rejimin ideolojisinin kitlelere aşılanması ve dolayısıyla ulusal birliğin sağlanması amacını taşımaktaydı. Bununla birlikte köylerde kırsal nüfusu geliştirmek, kır-kent uçurumunu azaltmak, ülke kalkınmasını kısa sürede gerçekleştirmek ve kırsal nüfusun dinsel temelli tebaadan vatandaşlık temelinde seküler bir ulusa dönüşümünü sağlamak, Cumhuriyet'in eğitim politikalarının temel hedefleri arasında yer almaktaydı. Cumhuriyet, söz konusu hedefleri gerçekleştirmek için en ücra köylere varıncaya kadar okullar açmanın yanı sıra Türk Ocakları, Millet Mektepleri, Halkevleri, Halkodaları ve Köy Okuma odalarının çalışmalarına ağırlık vermiştir. 1940 yılına gelindiğinde Türkiye nüfusunun büyük bir bölümünü hala kırsal nüfus oluşturduğundan söz konusu nüfusu eğitmek amacıyla Köy Enstitüleri kurulmuştur. Köy Enstitüleri, okuma-yazma öğretmenin yanı sıra modern tarım teknikleri, marangozluk, sağlık, müzik ve spor alanlarında eğitim vererek köyün ve köylünün kalkınması için gerekli olan öğretmenlerin yetiştirilmesini amaçlamaktaydı. Bu amaçları gerçekleştirmek için açılan Köy Enstitülerinden biri de Dicle Köy Enstitüsü idi. 1944-1954 yılları arasında Diyarbakır'ın Ergani ilçesinde on yıl hizmet veren Dicle Köy Enstitüsü, bu süre zarfında başta Diyarbakır olmak üzere, bölge vilayetlerindeki köy çocuklarına eğitim hizmeti vermiştir. 1954 yılında Köy Enstitülerinin kapatılmasıyla birlikte Dicle Köy Enstitüsü de kapatılarak Dicle İlk Öğretmen Okulu adıyla hizmet vermeye devam etmiştir. Bu çalışmada, Cumhuriyet döneminin önemli eğitim kurumlarından Köy Enstitüleri ve Dicle Köy Enstitüsü'nün eğitim tarihindeki yeri üzerine yoğunlaşacağız

OPENING OF VILLAGE INSTITUTES AND DICLE VILLAGE INSTITUTE

In the nation-states, the education is used for providing political unity, social cohesion and loyalty to the state and also as a “ideological apparatus” and tool of indoctrination. In this context, Republic of Turkey firstly was founded as a nation state, and it’s education policies has a duty to imbued the regime’s ideology to the masses, therefore the nation unity will provided. At the same time, to improve the rural population in the villages, to reduce the rural-urban gap, in a short time to provide the country development and transform the rural population from the religious-based subjects to the modern citizenship which based on the secular nation subjects. Republic, to accomplish these goals established schools at the remotest villages, besides gave importance to the Turkish Hearth, National Schools, People’s Houses, People Rooms and Village Reading Room’s work. By the year 1940 a large part of Turkey’s population is still rural population therefore to educate the rural population the Village Institute was founded. Village Institutes, to taught reading and writing and also by providing training in the modern farming techniques, carpentry, health, music and sports areas thus the development of the village and the villagers were aimed to train teachers. To accomplish these objectives, the one of the opened Village Institute was Dicle Village Institute. Between the years of 1944-1954, during ten years Dicle Village Institute located in Ergani which is a district of Diyarbakir, provided services primarily to the Diyarbakir region and then near province's children. In 1954, with the closure of the Village Institutes also Dicle Village Institute closed and transformed as the Dicle Primary School. In this study, we will focus on the Republic era Village Institutes and Dicle Village Institute’s importance in the history of the Republic education

PDF

___

Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim Meslek, Teknik ve Yükseköğretim İstatistikleri 1944-1945, Pulhan Matbaası 1947.
Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim Meslek, Teknik ve Yükseköğretim İstatistikleri 1945-1946, Pulhan Matbaası 1947.
Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim Meslek, Teknik ve Yükseköğretim İstatistikleri 1946-1947, Pulhan Matbaası 1948.
Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim Meslek, Teknik ve Yükseköğretim İstatistikleri 1947-1948, Pulhan Matbaası, İstanbul 1949.
Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim Meslek, Teknik ve Yükseköğretim İstatistikleri 1948-1949, Yeni Matbaa, Ankara 1950.
Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim Meslek, Teknik ve Yükseköğretim İstatistikleri 1949-1950, Doğuş Matbaası, Ankara 1952.
Maarif Vekâleti, Köy Enstitüleri II, Maarif Matbaası, Ankara 1944.
Maarif Vekilliği, Köy Enstitüleri Öğretim Programı, Maarif Matbaası, Ankara 1943.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Umum Müdürlüğü, Maarif İstatistikleri: Meslek, Teknik ve Yüksek Öğretim 1950-1951, Biricik Matbaası, Ankara [t.y].
TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: VI, c. 10.
TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: VI, c. 26.
TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: IX, c: 27.
Resmi Gazete, 22 Nisan 1940, Sayı: 4491.
Resmi Gazete, 25 Haziran 1942, Sayı: 5141.
Resmi Gazete, 4 Şubat 1954, Sayı: 8625.
AKTAŞ, Özgür, Türkiye’de Ulus Devletin Oluşum Sürecinde Köy Enstitülerinin Rolü ve Etkisi, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale 2010.
ALKAN, Mehmet Ö., “İmparatorluktan Cumhuriyet’e Modernleşme ve Ulusçuluk Sürecinde Eğitim”, Osmanlı Geçmişi ve Bugünün Türkiye’si, [Der. Kemal H. Karpat], [2. Baskı], İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2005, ss. 73-242.
ALTHUSSER, Louis, İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, [4. Baskı], [Çev. Alp Tümertekin], İthaki Yayınları, İstanbul 2010.
ALTUNYA, Niyazi, Köy Enstitüsü Sistemine Toplu Bir Bakış, KAVEG Yayınevi, [2. Baskı], İstanbul 2009.
ARAYICI, Ali, Kemalist Dönem Türkiyesinde Eğitim Politikaları ve Köy Enstitüleri, Ceylan Yayınları, İstanbul 1999.
ATEŞ, Ahmet Emre, 1940-1946 Yılları Arasında Türkiye’de Köylü Eğitimi: Ulus-Devlet İnşaasında Köy Enstitülerinin Yeri, [Yayınlanmamış Doktora Tezi], İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2011.
AYAS, Nevzad, Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitimi: Kuruluşlar ve Tarihçeler, Milli Eğitim Basımevi, Ankara 1948, s. 338-339.
AYDIN, Baha Mutlu, Köy Enstitüleri ve Toplum Kalkınması, Anı Yayıncılık, Ankara 2007.
AYSAL, Necdet, “Anadolu’da Aydınlanma Hareketinin Doğuşu: Köy Enstitüleri”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S. 35-36, [Mayıs-Kasım 2005], ss. 267-282.
BABAHAN, Ali, “Bir Sosyal Politika Projesi Olarak Köy Enstitüleri”, Alternatif Politika, c. I, S. 2, [Eylül 2009], ss. 194-
BAHADIR, Ziynet, Köy Enstitülerinin Sosyolojik İncelenmesi, [Yayınlanmamış Doktora Tezi], Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas 1994.
CAYMAZ, Birol, Türkiye’de Vatandaşlık Resmi İdeoloji ve Yansımaları, [2. Baskı], İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008.
DEMİRHAN, Kamil, “Türkiye’de Eğitim ve Din Eğitimi Politikaları”, Resmi Tarih Tartışmaları- 10: Rejim ve Ritüelleri, [Ed: Mete K. Kaynar], Özgür Üniversite Yayınları, Ankara 2010.
ESEN, Zekeriya, Kepirtepe ve Arifiye Köy Enstitüleri [1940-1946], [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2007.
EVREN, Nazif, Poyraz Köyünden Köy Enstitüleri’ne, Güldikeni Yayınları, Ankara 1997.
__________, Köy Enstitüleri Neydi, Ne Değildi?, Güldikeni Yayıncılık, Ankara 1998.
__________, “Dicle’nin Hasan Gülel Ağabeyi”, Köy Enstitüleri Müdürleri Anlatıyor, s.126-128, http://e-kutuphane.egitimsen.org.tr/pdf/533.pdf.
GELLNER, Ernest, Uluslar ve Ulusçuluk, [Çev. Büşra Ersanlı-Günay Göksu Özdoğan], [2. Baskı], Hil Yayın, İstanbul 2008.GÜLBAHAR, Gamze, Cumhuriyet Dönemi [1920-1950] Türk Eğitim Sisteminin Felsefi Temelleri, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale 2006.
KAPLAN, İsmail, Türkiye’de Milli Eğitim İdeolojisi, [5. Baskı], İletişim Yayınları, İstanbul 2009.
KİRBY, Fay, Türkiye’de Köy Enstitüleri, [Çev. Niyazi Berkes], Tarihçi Yayınları, İstanbul 2010;
KOÇ, Nurgün, Türk Kültür Tarihi İçinde Köy Enstitüleri, [Yayınlanmamış Doktora Tezi], Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2007.
KOÇAK, Cemil, “Köy Enstitüleri, Köy Çocuklarından CHP’li Öğretmen Yaratıyordu”, Star, 7 Nisan 2012.
LEWİS, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, [Çev.Metin Kıratlı], [10.Baskı], TTK Yayınları, Ankara 2007.
MAKAL, Mahmut, Köy Enstitüleri ve Ötesi, Literatür Yayınları, İstanbul 2009.
TOPRAK, Gül Nihan, Cumhuriyetin İlk Döneminde Türk Eğitim Sistemi ve Köy Enstitüleri, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon 2008.