ERMENİ TERÖR ÖRGÜTÜ TAŞNAKSÜTYUN’UN 1918-1920 YILLARINDA GÜNEY KAFKASYA VE YUKARI KARABAĞ’DA YAPTIĞI KATLİAMLAR

Osmanlı Devleti Mondros Ateşkes Antlaşması'nı imzaladıktan sonra anlaşma gereği Bakü ve Güney Kafkasya'dan çekilmek zorunda kaldı. Çekilen Osmanlı ordu birlikleri yerine İtilaf Devletleri Bakü ile beraber Güney Kafkasya'yı işgal etti. İtilaf devletleri güney Kafkasya komutanı General Tomson Azerbaycan toprağı olan Zengezur kazasının beşte dördünü Ermenilerin çete lideri Andronik'e verdi. Andronik Zengezur'u, Karabağ'ı ve Dağlık Karabağ'ın kuzeyinde bulunan Gence Vilayeti'ni de içine alacak şekilde, bu toprakları "Küçük Ermenistan" diye adlandırıyordu. Hedef olarak bu arazilerde yaşayan Azerbaycan halkına karşı terör faaliyetlerinde bulunup, bu toprakları Müslüman ve Türk insanından kendi fikrince temizleyerek topraklarına katmak istiyordu. Andronik, Tomson tarafından kendisine verilen bu toprakları karargah yaparak Güney Kafkasya ve Yukarı Karabağ topraklarında katliamlara başladı. Andronik, Balasan Ayrapetov, Arutyun Loğmanov, Usub Xaçıyev gibi çete başlarının da katıldığı katliamlar sadece Karabağ'ın Zengezur kazasında 115 köyün yakıp yıkılmasına 3.257 erkek, 2.276 kadın, 2.196 çocuğun öldürülmesine 1.060 erkeğin,794 kadının, 845 çocuğun yaralanmasına sebebiyet vermiş olup, 50.000'den fazla insanın göçebe durumuna düşmesine neden olmuşlardır. Elli binden fazla insan mülteci durumuna düşerek Azerbaycan'ın değişik köylerine sığınmak zorunda kalmıştır. Zengezur bölgesinde Andronik ve onun komutasındaki çetelerin uyguladığı faaliyetlerden dolayı bu vahşilikler Taşnaksütyun Terör örgütü çete başı Andronik, yardımcıları Şamil Şahnazorov, Amazasp, Ağa Bey Melik Oqancanov, Keşişler Ter-David, Terminasov ve diğerleri olarak bilinmektedir

MASSACRES OF DASCHNAKZOUTIOUN TERRORIST ORGANIZATION IN SOUTH CAUCASIA AND NAGORNOKARABAKH IN THE YEARS OF 1918-1920

After the Ottoman Empire signed the Mondrus Armistice Treaty, she was forced to withdraw from the South Caucasus and Baku according to the agreement. Instead of the Ottoman army troops Allied Powers invaded the South Caucasus and Baku. Allied Powers General Tomson, the commander of South Caucasus gave the four-fifth of the Zenzegur district belonging to the Azerbaycan territory to Andronik, Armenian gang leader Andronik called the territories such as Zengezur, Karabakh and the Gence province situated in the North of NagornoKarabakh as "Little Armenia". His aim was to make some terror organizations to the people of Azerbaycan and wanted to add these territories by cleaning these lands from Muslims and Turkish people to his opinion. Andornik, making these lands as his heartquarter, started to massacres in South Caucasia and Nagorno-Karabakh. The massacre that such gand heads included in as Andronik, Balasan Ayrapetov, Arutyun Loğmanov, Usub Xaçıyev casued only in Zengezur distrct of Karabakh 115 villages to be burned and destroyed, dead of 3,257 men, 2,276 women, 2.196 children, the injury of 1.060.men, 794 women 845 children and it also caused more than 50.000 people are led to a be in fugitive status. More than fifty thousand people became refugee and were obliged to seek refuge different villages of Azerbaycan. In the Zengezur region these atrocities and massacres were made as a result of the organizations of the Andronik and the gangs under his commands. These massacres were known to be done by the leaders of the daschnakzoutıoun terrorist organization Andronik, his assistantsŞamil Şahnazorov, Amazasp, Ağa Bey Melik Oqancanov, monks TerDavid, Terminasov and some others. Key Words: Dashnaksutyun, The hunchak Armenia, Azerbaijan, Caucasia, Terrorist organization

___

  • Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivi, f.970, siyahı 1, iş 161, vv. 1-12
  • Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivi, f. 970, siyahı 1, iş 144, vərəq 42
  • Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivi, f.897, siyahı 1, iş 11, vərəq 180
  • Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivi, f.28, siyahı 1, iş 237, vv. 168-171
  • Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivi, f. 970, siyahı 1, iş 62, vv.50-57
  • Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivi, f. 970, siyahı 1, iş 95, vərəq 13
  • Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivi, f. 970, siyahı 1, iş 113, vv. 4-114
  • Azərbaycan SSR, Elmlər Akademiyasının Xəbərləri, №4, 1989
  • Azərbaycan kommunisti jurnalı, №7,1990
  • Erməni terror və quldur birləşmələrinin bəşəriyyətə qarşı cinayətləri (XIX-XXI əsrlər). Müxtəsər xronoloji ensiklopediya. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının İnsan Huquqları İnstitutu. Bakı: Elm, 2003
  • Həsənli Cəmil. Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində (1918-1920). Bakı: Azərnəşr, 1993
  • SEYIDOVA S.M. Azərbaycanın beynəlxalq əlaqələri (1920-1930-cu illər). Bakı: Diplomatiya, 1998
  • ÜIMZ S.A. Ermənistan terrorçu «xristian» ölkənin gizlinləri (Ermənilərin böyük fırıldaq seriyaları). I cild. Bakı: Ofset Az.-Türk Poliqrafiya şirkəti, 2004
  • Azerbaydjanskaya demokratiç eskaya respublika (1918-1920). Vneşnyaya Politika (dökümentı i materialı) Baku: Ofset İzdatelstvo Azerbaydjan, 1998
  • Kistorii obrazovaniya Nagorno-Karabaxskoy Avtonomnoy Oblasti Azerbaydjanskoy SSR. 1918- 1925 Dokumentı i materialı Baku: Azerbaydjanskoye qosudarstvennoye Izdatelstvo, 1989
  • Fond 970, siy1, iş161, vv.1-5