19490

ŞERİYYE SİCİLLERİNE GÖRE XVIII. YÜZYILDA BURSA EVLERİ VE KULLANILAN EŞYALAR

İpek yolunun batıdaki uç noktasında bulunması sebebiyle önemli bir ticaret merkezi olan Bursa, Osmanlı İmparatorluğu'na, kuruluşundan itibaren seksen yıl başkentlik yapmıştır. Başkentliği sırasında sosyal ve ekonomik yönden çok gelişmiş, etkisini asırlarca devam ettirecek bir konuma ulaşmıştır. Özellikle devlet büyükleri ve hayırseverler tarafından çok sayıda cami, medrese, türbe, han ve hamam gibi eserler yaptırılmak suretiyle imar edilmiştir. Şehir hem uygun eğime sahip dağın yamaçlarına doğru, hem de ovaya doğru inen bir yayılma göstermiştir. İnşa edilen konutlar da bu coğrafi konuma uygun olarak dizayn edilmiştir. Evler genelde iki katlı olup,alt katta ahır, kiler, anbar gibi sıcak ve korunumlu mekanlar, üst katta ise yazlık kullanımlar için uygun olan serin ve geniş mekanlar bulunmaktadır. XVIII. Yüzyılda Bursa'da evlerde kullanılan eşyaların o dönemde Anadolu'nun herhangi bir yerinde mutfak, oturma odası, yatak odası, giyim-kuşam, sergi olarak kullanılan eşyalardan farklı olmadığı anlaşılmaktadır. Ancak dönemin Osmanlı toplumunda geçerliliği olan eşyaların neler olduğu konusunda bir fikir vermesi açısından bu eşyaların bilinmesinin önem taşıdığı kanaatindeyiz. Bu çalışmada temel kaynak olarak Şeriyye sicillerinden istifade etmek suretiyle karşılaştırmalı olarak XVIII. yüzyılda Bursa evlerinin fiziki özellikleri yanında ev fiyatları ve evlerde kullanılan eşyalar tanıtılmaya çalışılmıştır. Böylece Bursa'nın sosyal ve ekonomik tarihine bir nebze de olsa katkı sunmak amaçlanmıştır

ACCORDING TO ŞERİYYE REGISTERS, BURSA’S HOMES AND USED THINGS IN 18TH CENTURY

Having been an important trade center due to it's location which is at the westmost endpoint of the Silk Road, Bursa was the capital city of the Ottoman Empire for eighty years after it was founded. It developed so much in social and economical aspects when it was the capital, and it reached a point that will allow the city to evoke it's impact for centuries. Bursa has been constructed especially by statespeople and philantropists who had many mosques, madrasahs, mausoleums, inns, and bathhouses built. The city has showed an enlargement to mountain which has appropriote slope, it has also spreaded to lowland. Buildings were designed as appropriote to this geographical position. Houses generally have two floors. There are warm and conservative places like born, cellar, warehouse on ground floor. Moreover, cool and wide areas are upstairs which have appropriote features for summerly use. Benefiting basically from the şeriyye registers, this study attempts to give an account of the physical features of the houses of Bursa in the 18th century, as well as the prices of the houses and the commodities in them. Thus, it is intended to contribute somewhat to the social and economical history of Bursa

PDF

___

Bursa Şer’iye Sicili, B-156
Bursa Şer’iye Sicili, B-157
BARKAN, Ömer Lütfi. (1993). Edirne Askerî Kassamına ait tereke defterleri (1545-1659). Belgeler, 5-6 (3), 1-479.
BAŞARIR. Özlem.(2011). XVIII. Yüzyıl Osmanlı Taşrasında Statü-Servet İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme History Studies Volume 3/3, s.49-67.
CEZAR, Yavuz. (1977). Bir Ayanın Muhallefatı: Havza ve Köprü Kazaları Âyânı Kör İsmail-oğlu Hüseyin (Müsadere Olayı ve Terekenin İncelenmesi) , Belletten, 41/161, s. 41-78.
ÇADIRCI. Musa.(1986). Hüseyin Avni Paşa’nın Terekesi, Belgeler, XI/15, s. 145–164.
DÜZBAKAR. Ömer.(2008). 17. yüzyıl Bursa Şer’iyye Sicillerine Göre Konut ve Konut Terminolojisi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 14, s.87-96
ERGENÇ, Özer. (1979). XVI. Yüzyılın Sonlarında Bursa “Yerleşimi, Yönetimi, Ekonomik ve Sosyal Durumu”, Yayınlanmamış Doçentlik Tezi.
FAROQHI, S.(2006). Osmanlı Şehirleri ve Kırsal Hayatı ( Çeviren: emine Sonnur Özcan). Ankara: Doğu Batı yayınları.
İNALCIK. Halil.(1992). Bursa Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C.6, İstanbul.
İNALCIK. Halil.(2004).Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi (1600-1914). Eren Yayınları.
İNALCIK. Halil.(1981). Osmanlı İdare, Sosyal ve Ekonomik Tarihiyle İlgili Belgeler: Bursa Kadı Sicillerinden Seçmeler Belgeler, X/14, T.T.K Basımevi, s. 1-91.
İNALCIK. Halil ve Arı. Bülent.(2005). Türk-İslam-Osmanlı şehirciliği ve Halil İnalcık’ın Çalışmaları, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt.3, Sayı.6. S.27-56
KANKAL. Ahmet.(2004). Türkmen’in Kaidesi Kastamonu (XV-XVIII.Yüzyıllar Arası Şehir Hayatı). Ankara.
KILIÇ. Orhan.(2007). Harputlu Hacı Osman’ın 1725 Tarihli Terekesi, Turkish Studies, Volume, 2/1, s.17-28.
KUBAN. Doğan.(1995). “Anadolu Kentlerinin Tarihsel Gelişimi ve Yapısı Üzerine Gözlemler”, Türk ve İslâm Sanatı Üzerine Denemeler, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, s. 163- 197
METİN. Rafet.(2012). 1699-1718 Yıllarında Bolu’da Yatırım Araçları, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Sayı: 33, s. 43-58.
METİN. Rafet.(2012).XVI. Yüzyılın Sonu ve XVII. Yüzyılın Başlarında Bolu’da Sosyal Hayat. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı.32, Cilt.II, Sayfa.101-118.
METİN. Rafet.(2013). Tereke Kayıtlarına Göre XVIII. Yüzyılda Gebze’de (Gekbuza) Sosyal Hayata Dair Genel Bir Bakış. Uluslararası Sosyal Arastırmalar Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 26, S.362-374.
ÖZDEGER. Hüseyin.(1988). 1463-1640 Yılları Bursa Şehri Tereke Defterleri. İstanbul. SAMİ. Şemseddin (1999). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yay.
YEDİYILDIZ. Bahaeddin(1983). Samsun Halkının Kullandığı Esyalar Üzerinde Bir Tahlil Denemesi, II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, Kültür ve Turizm Bakanlıgı, s.271–284.
YEDİYILDIZ. M.Asım.(2003). XVII. Asır Bursa Evleri (Bursa Şer’iye Sicillerine Göre).Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 12, Sayı:1, S. 185-192