İBRAHİM PAŞA’NIN KONYA’YI İŞGALİ ESNASINDA MEHMET SAİD HEMDEM ÇELEBİ’NİN TUTUMU

Kavalalı Mehmet Ali Paşa, Mısır valisi olduktan sonra girişmiş olduğu ıslahat hareketleri neticesinde kuvvetli bir orduya sahip olmuştu. Mora İsyanı'nın bastırılması karşılığında kendisine vaad edilen Girit, Suriye ve Trablus-Şam valiliklerinden sadece Girit valiliğinin verilmesi üzerine Mehmet Ali Paşa, Şam ve Suriye valiliklerini kuvvet yoluyla almak için bahane aramaya başlamıştır. Bu doğrultuda oğlu İbrahim Paşa komutasındaki Mısır ordusunu 1831 yılı sonlarında Akka üzerine göndermiştir. İbrahim Paşa komutasındaki Mısır ordusu Osmanlı kuvvetleri karşısında önemli başarılar kazandıktan sonra ilerleyerek Konya'yı işgal etmiştir. Konya'nın Mısır kuvvetleri tarafından işgali üzerine başta Osmanlı hükümeti tarafında yer alan Konya Mevlânâ Dergâhı Şeyhi Mehmet Said Hemdem Çelebi, Konya'dan çıkarak önce Akşehir'e oradan da Karahisar'a gitmiştir. Ancak İbrahim Paşa Konya'ya girdikten sonra Mehmet Said Hemdem Çelebi'nin Karahisar'a gitmesine kızmış ve dergâhta bulunan Aşçı Dede'ye Mehmet Said Hemdem Çelebi'nin geri dönmesi isteğini içeren tehditkâr bir mektup yazdırmıştır. Çelebi kendisine ulaşan bu tehditkâr mektup üzerine çaresiz Konya'ya dönmek zorunda kalmıştır. Bu çalışmada arşiv belgeleri ağırlıklı olmak üzere İbrahim Paşa'nın Osmanlı ordularına karşı kazanmış olduğu başarılar sonrasında Konya'yı işgali ve bu süreçte Konya Mevlânâ Dergâhı şeyhi Mehmed Said Hemdem Çelebi'nin tutumunun ne olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır

ATTITUDE OF MEHMET SAID HEMDEM ÇELEBI DURING KONYA OCCUPATION OF IBRAHIM PASHA

Kavalalı Mehmet Ali Paşa, had a powerful army, as a result of his reform movement he started out, after he became governor of Egypt. After only Girit Governorship, among governorships of Girit, Syria and Tripali- Damascus, which were promised to be given to him in return for suppressing Morean uprising, was given to him, Mehmet Ali Pasha began to seek a pretext in order to take governorships of Damascus and Syria by means of armed forces. Accordingly, he sent the Egyptian army under the command of İbrahim Pasha, his son, to Akka at the end of 1831. Egyptian Army, under the command of İbrahim Pasha, put his signature under important successes against Ottoman forces, and then they proceeded and conquered Konya. After Konya was conquered by Egyptian forces, Mehmet Said Hemdem Çelebi, sheikh of Konya Mevlevî Lodge, left Konya and he went to Akşehir, then he went to Karahisar. However, after İbrahim Pasha conquered Konya, Mehmet Said got angry with Hemdem Çelebi, as he went to Karahisar and made Aşçı Dede (Chief Grandfather) write a threatening letter in which he wants him to come back. Upon this threatening letter, Çelebi had to come back to Konya, helplessly. In this study, it is tried to be put forward that what the attitude of Mehmed Said Hemdem Çelebi, sheikh of Konya Mevlevî Lodge, is during occupation of Konya and this process, following successes of İbrahim Pasha against Otoman forces. In this study especially archieve documents are weighted

PDF

___

KAYNAKÇA
A. Arşiv Belgeleri: BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi (BOA.) Hatt-ı Humayun Tasnifi (HAT.)
BOA. HAT. Dosya No: (D.N) 649 Gömlek No (G.N): 31768-A BOA. HAT. D.N:348, G.N: 19768-A BOA. HAT. D.N:348, G.N: 19768 BOA. HAT. D.N:348, G.N: 19768-D BOA. HAT. D.N: 646 G.N: 31665 BOA. HAT. D.N: 649, G.N: 31768 BOA, HAT, D.N: 649, G.N: 31768-B BOA. HAT. D.N: 646, G.N: 31664 BOA. HAT. D.N:384 G.N: 20611 BOA. HAT. D.N:367 G.N: 20311 BOA. HAT. D.N:907 G.N: 39746, BOA. HAT. D.N:907 G.N: 39746-D BOA. HAT. D.N:355 G.N: 19946 BOA. HAT. D.N:656 G.N: 32053 BOA. HAT. D.N:467, G.N: 22844-E, BOA. HAT. D.N:467, G.N: 22844-F BOA. HAT. D.N:467, G.N: 22844, BOA. HAT. D.N:467, G.N: 22844-D BOA. HAT. D.N:692, G.N: 33437, BOA. HAT. D.N:692, G.N: 33437-A BOA. Cevdet Evkaf Tasnifi (C. EV.) D.N: 253 G.N: 12818
B. Telif Eserler:
Ahmet Cevdet PaĢa; Tarih-i Cevdet, Dersaadet 1309, c. 8.
ALTUNDAĞ, ġinasi; Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı Mısır Meselesi 1831-1841, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1988.
ÇELĠK, Yüksel; Şeyhü’l-Vüzerâ Koca Hüsrev Paşa II. Mahmud Devrinin Perde Arkası, Türk Tarih Kurumu Yayınları Ankara 2013
Defter-i Dervişân II, Yenikapı Mevlevîhânesi Günlükleri, Haz. Bayram Ali Kaya, Sezai Küçük, Zeytinburnu Belediyesi Yayınları, Ġstanbul 2011.
FAHMY, Khaled; Paşanın Adamları Kavalalı Mehmed Ali Paşa, Ordu ve Modern Mısır, Çev. Deniz Zarakolu, Ġstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Ġstanbul 2010.
ĠNAL, Ġbnü’l-Emin Mahmud Kemal; Son Asır Türk Şairleri, (Kemâlü’ş-Şuarâ), Haz. M. Kayahan Özgül, Atatürk Kültür Merkezi BaĢkanlığı Yayınları, Ankara 2000
KARAL, Enver Ziya; Osmanlı Tarihi, c. V, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999,
MUSTAFA Nuri PaĢa, Netayic ül-Vukuat, SadeleĢtiren, NeĢet Çağatay, c. III- IV, Türk Tarih Kurumu Yayınları Ankara 1992.
ÖNDER, Mehmet; Mevlâna ve Mevlevîlik, Milliyet Kitaplığı, Ġstanbul Tarihsiz.
PAKALIN, Mehmet Zeki; Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ġstanbul 1993.
SADETTĠN Nüzhet (Ergun)- Mehmet Ferit (Uğur), Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı, SadeleĢtiren Hüseyin Ayan, T.C. Konya Valiliği Ġl Kültür Müdürlüğü Yayınları, Konya 2002.
Seyyid Fazıl Mehmet PaĢa, Mevlevîyye Silsilesi, Haz. Tahir Hafızalioğlu, Ġnsan Yayınları, Ġstanbul 2010,
C. Tezler:
KIġ, Salih; Kavalalı Mehmet Ali Paşa Hadisesinde Konya Muharebesi, BasılmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Konya 2004.
D. Makaleler:
ALTUNDAĞ, ġinasi; “Kavalalı Mehmet Ali PaĢa Ġsyanı Esnasında Namık PaĢa’nın Yardım Talep Etmek Üzere 1832 Senesinde Memuriyet-i Mahsusa ile Londra’ya Gönderilmesi”, Belleten, c.VI, sy. 23-24, s. Temmuz- I. TeĢrin 1942, Ankara 1995, s. 229-251.
ELGĠN, Necati; “Mehmet Sa’id Hemdem Çelebi ve Sadrazam Mustafa ReĢit PaĢa”, Anıt Dergisi, sy. 28, Nisan 1961, s. 5-8.
GENÇ, Mehmet; “Mukâtaa”, Diyanet Ġslam Ansiklopedisi, c. 31, s. 129-132
KOCAOĞLU, Mehmet; “Kavalalı Mehmet Ali PaĢa Ġsyanı (1831-1841)”, OTAM, Yıl 1995, sy. 6, s. 195-210.
KUTLUOĞLU, Muhammet Hanefi; “Kavalalı Mehmed Ali PaĢa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam
Ansiklopedisi, c. 25, Ankara 2002, s. 63-65.
ÖNDER, Mehmet; “Konya Mevlevî Dergahında Son Çelebiler”, Resimli Tarih Mecmuası, c. 6, sy. 61, Ocak 1955, s. 3607-3610
UZUN, Efkan; “Mehmet Ali PaĢa’nın Anadolu’ya Saldırısının Niğde ve NevĢehir Yöresindeki Tesirleri”, Zeitschrift für die Welt der Türken/ Journal of World of Turks [ZfWT], Vol. 4, No.2, s.149-166.