TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN İLK RESMİ KONUĞU AFGAN KRALI AMANULLAH HAN’IN TÜRKİYE ZİYARETİNİN TÜRK BASININDAKİ YANSIMALARI (1928)

Afganistan'ın, Kurtuluş savaşı yıllarında Ankara Hükümeti'ni tanıyan ilk devletlerin başında yer almış olması iki ülke arasındaki ilişkilerin daha da gelişmesine zemin hazırlamıştır. İki ülke arasında yapılan dostluk antlaşmaları, gönderilen elçiler, heyetler ve geliştirilen münasebetler neticesinde Türk-Afgan ilişkilerinde yeni bir dönem başlamıştır. Bu yeni dönem içerisinde Afgan Kralı Amanullah Han'ın Türkiye'yi ziyaret etmesi iki ülke ve toplum arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi açısından oldukça önem taşımaktaydı. Bu ziyaret Türkiye Cumhuriyeti'nin dünya devletleri nezdinde tanınması açısından da önemliydi. Böylelikle yeni kurulan Türkiye Cumhuriyet'i kendini dünyaya tanıtma açısından fırsat olarak gördüğü bu imkânı iyi değerlendirmek istiyordu. Tüm bunların yanında başta Gazi Mustafa Kemal Paşa olmak üzere devletin ileri gelenleri ilk defa yabancı bir ülke liderini misafir etmenin heyecanını yaşıyordu. Başta Gazi olmak üzere devletin zirvesi Afgan Kralı Amanullah Han'ın bu ziyaretine çok büyük bir anlam yükleyerek önem vermekteydiler. Devletin bu çabası dönemin basın organlarına olduğu gibi yansımış ve Kralın Türkiye'de geçirdiği her an tüm ayrıntılarıyla dönemin gazeteleri tarafından okuyucuya aktarılmıştır. Bu çalışmada Afgan Kralı Amanullah Han'ın Türkiye'de nasıl karşılandığı, İstanbul ve Ankara'da gerçekleştirdiği tüm ziyaret ve görüşmeleri basına yansıyan yönleriyle gösterilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Afgan Kralı'nın Gazi ile olan münasebetleri, Türkiye'de gerçekleşen devrimlerden etkilenmesi ve bu reformları ülkesine taşıması ve sonrasında oluşan sonuçlar üzerinde de durulmuştur

THE REFLECTIONS OF THE REPUBLIC OF TURKEY’S FIRST OFFICIAL GUEST AFGHAN KING AMANULLAH HAN'S VISIT IN TURKISH PRESS (1928)

Afghanistan to be the leading country among the states that recognize Ankara Government during the Turkish War of Independence laid ground for the developing relations between two countries. With the treaties of friendship, the accreditations and the developed relations between two countries, a new period started in Turkish-Afghan relations. In this new period, Afghan King Amanullah Han’s Turkey visit was all important in the sense of the development of the relations between two countries and nations. This visit was also important for Turkish Republic to be recognized by the other countries of the World. So, the newly established the Republic of Turkey was seeking for seizing this opportunity, which seemed to be a good chance for its recognition by the world. In addition to all these, notably Ghazi Mustafa Kemal Pasha and the prominent people of the state was having the excitement of receiving a foreign country leader for the first time. Firstly Ataturk and the leading people of the state were attaching great importance by assigning a great meaning to this visit of the Afghan king Amanullah Han. These efforts of the State reflected to the press organs of that period and any moment that the King spent in Turkey was transmitted in details to the reader by the newspapers. In this article, how Afghan King Amanullah Han welcomed in Turkey and his all visitations and meetings in Istanbul and Ankara have been tried to be shown as they are reflected in the press. Besides, the relations of Afghan King with Ataturk, how he was impressed by the reforms in Turkey and issued them into his country and the emerging results after all these were also emphasized

___

  • AKBAġ, Ġsmail (2008), Afgan Kralı Amanullah Han’ın Türkiye Gezisi ve Türk Afgan ĠliĢkileri, 9 Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Ġzmir.
  • ALTAY, Fahrettin (1970), 10 Yıl SavaĢ ve Sonrası (1912-1922), Ġnsel Yayınları, Ġstanbul. Cumhuriyet Hakimiyet-i Milliye
  • HAMġĠOĞLU, Oğuz (2006), Afgan ModernleĢmesi ve Türkiye (1880-1933), BasılmamıĢ Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara Ġkdam
  • KÖÇER, Mehmet (2004), BolĢevik Ġhtilali Sonrasında Afganistan Üzerinde Ġngiliz-Rus Mücadelesi, Ġlahiyat Fakültesi Dergisi, 9,1.
  • KÖÇER, Mehmet (2004), Türk – Afgan ĠliĢkileri (Amanullah Dönemi 1919-1929), BasılmamıĢ Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi.
  • ÖKSÜZ, Hikmet (2001), “Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Ġlk Resmi Konuğu: Afgan Kralı Amanullah’ın Türkiye Ziyareti (20 Mayıs- 2 Haziran 1928)”, Pax Ottomana Studiet in Memoriam Prof. Nejat Göyünç, NeĢr. Kemal Çiçek, Ankara.
  • SARAY, Mehmet (1984), Türk-Afgan Münasebetleri, Ġstanbul, 1984.
  • SARAY, Mehmet (2006), Afganistan ve Türkler, Ankara.
  • SARIHAN, Zeki (2002), KurtuluĢ SavaĢımızda Türk-Afgan ĠliĢkileri, Kaynak Yayınları, Ġstanbul.
  • SOYAK, Hasan Rıza (1973), Atatürk’ten Hatıralar, C.I, Yapı ve Kredi Bankası Yayınları, Ġstanbul.
  • ġĠMġĠR, Bilal N.(1993), Atatürk ve Yabancı Devlet BaĢkanları, T.T.K. Basımevi, C.I, Ankara.
  • ġĠMġĠR, Bilal N.(2002), Atatürk ve Afganistan, Asam, Ankara