20177

THE ARMENIAN EVENTS IN ÇOKMERZIMEN (DÖRTYOL)

Milli Mücadele döneminde Güney cephesi Ermenilerle mücadelenin en yoğun yaşandığı cephelerden birisi olma özelliğine sahiptir. Bölgede bulunan Toros tünellerinin stratejik önemi bölgede başlayan işgalleri de hızlandırmıştır. Nihayette Mondros ateşkes antlaşması sonrasında ilk işgallerinde bu bölgeden başlamış olduğunu görüyoruz. Yine işgallere karşı ilk direnişte Dörtyol'da gerçekleşmiştir. 19 Aralık 1918'de Milli mücadelenin ilk kurşununun atıldığı Dörtyol'un mücadelede ki önemi açıktır. Dörtyol, Ermenilerin bulunduğu Çokmerzimen (Eşeği bol olan yer) köyünün bir mahallesi olarak kurulmuştur. Dörtyol'un İskenderun körfezinden Anadolu'ya açılan kapı gibi oluşu nedeniyle önemi oldukça fazladır. Çalışmamızda Çokmerzimen'de (Dörtyol) yaşayan Ermenilerin giriştikleri eylemler sonrasında yaşanan çatışma hali ve Osmanlı Devleti'nin bu eylemlere karşı aldığı tedbirler anlatılmaya çalışılacaktır. Konu üzerinde yapılmış çalışmalar olmakla birlikte Çokmerzimen Ermenilerini doğrudan anlatan bir çalışmanın olmayışı bu noktada ki eksikliği ortadan kaldırma adına da önemli bir katkı sağlayacaktır. Bu boşluğu doldurmak amacıyla kaleme aldığımız çalışmamızın temel kaynağını Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nden elde ettiğimiz konu ile ilgili belgeler oluşturmaktadır. Ermeni ve Türk toplumu, yüzyıllar boyu birlikte yaşamın en güzel örneklerini vermişlerdir. 1878 Berlin Konferans'ı sonrasında sıkıntıların başladığı ve giderek artan huzursuzluklar sonrasında incelediğimiz bölgede yaşayan Türk ve Ermenilerin de karşı karşıya geldiği görülmektedir. Birinci Dünya savaşı sırasında yaşananların Mondros Ateşkes Antlaşması sonrasında arttığı açıkça görülmektedir. Mondros ateşkes antlaşmasının imzalanması ardından başlayan işgallerde Ermenilerin bazı bölgelerde daha çok aktif oldukları görülmektedir. Yurdun hemen hemen her yanında başlayan direniş sırasında yaşananlar bu ifademizi destekler niteliktedir

THE ARMENIAN EVENTS IN ÇOKMERZIMEN (DÖRTYOL)

South front is one of the fronts where the most intensive fight with armenians occured during the National Struggle . The strategic importance of Toros subways accelerated the occupations which started in the area. Ultimately, we see that the first occupations started in this area after the Armistice of Montrose. And again, the first resistance against the occupations occurred in Dörtyol. Dörtyol where the first bullet of the National Struggle was fired in December 19, 1918 is obviously important for the struggle. Dörtyol was established as a district of Çokmermizen Village (meaning; the place having plenty of donkeys) where Armenians lived. Dörtyol is very important because of being a gate which opens to the Gulf of İskenderun from Anatolia. Actions perpetrated by the Armenians living in Çokmermizen (Dörtyol) and the conflicts which were experienced after these actions, also the precautions which were taken against these actions will be explained in our study. There are studies about the subject; however there is not a study which explains the Armenians living in Çokmermizan directly, so our study will make a significant contribution to eliminate this lacking. During the centuries the two communities have displayed the most beautiful examples of coexistence; however it has been observed that after the Berlin Conference the problems began between the two communities and after the increasing actions, both of the communities have confronted with each other. It is obvious that the events which took place during the World War 1 have been being reckless because of the Armistice of Montrose. It’s a fact that Armenians came forth in some places in the occupations which started after signing the Armistice of Montrose. The events which were experienced during the resistance started all over the country support our statement

PDF

___

BOA, 3570/267681, [9 Haziran 1909]. 3571/267785, [30 Haziran 1909]. 3669/275159, [29 Kasım 1909]. 3669/275159, [29 Kasım 1909]. 3539/265364, 10 Nisan sene [1]325, 23 Nisan 1909. 3535/265123, [17 Nisan 1909]. 3537/265233, [19 Nisan 1909]. 3538/265303, [21 Nisan 1909]. 3539/265356, [26 Nisan 1909]. 3542/265639, [4 Mayıs 1909].
DH. MKT., 2390/77, 20/R /1318. (17 Ağustos 1900). 2333/48, 17/Z /1317 (19 Mart 1900). 2849/28, [19 Haziran 1909]. 2849/10, [19 Haziran 1909]. 2854/6, [23 Haziran 1909]. 2862/85, [2 Temmuz 1909]. 9/433, 4/R /1313 (24 Eylül 1895). 21/710, 21/S /1321 (19 Mayıs 1903). 2798/99, [2 Mayıs 1909]. 2798/95, [2 Mayıs 1909]. 2802/51, [5 Mayıs 1909]. 2807/40, [9 Mayıs 1909]. 2810/72, [13 Mayıs 1909].
DH. İD. 214/9, 25 Rebîülevvel [1]332/8 Şubat [1]329 (21 Şubat 1914). 149-1/12, 15 Mart 1328 (29 Mart 1912).
DH. MUİ, 67/37, [21 Şubat 1910]. DHEUM., 3. şb., no.27/44.
DH. MKT. PRK, 2829/124, [30 Nisan 1909]. 2829/124, [30 Nisan 1909].
- İ.HUS. Gömlek No:1314/L-50 Dosya No:52, 19/L /1314 (23 Mart 1897).
- Y.A...HUS. Gömlek No:66 Dosya No:371, 16/Za/1314 (18 Mayıs 1897). 16/340, 01/C /1313 (19 Kasım 1895).
- Y.PRK.DH.. Gömlek No:49 Dosya No:9, 13/L /1314 (17 Mart 1897).
- HR. SYS., No. 2555-3/113;
- A.}MKT. MHM. Gömlek No:3 Dosya No:616, 20/R /1313 (10 Ekim 1895). Gömlek No:9 Dosya No:616, 23/Ca/1313 (11 Kasım 1895). Gömlek No:17 Dosya No: 616, 27/Ca/1313 (15Kasım 1895). Gömlek No:32 Dosya No:616, 11/C /1313 (29 Kasım 1895). Gömlek No:30Dosya No:616,10/C /1313 (28 Kasım 1895). Gömlek No:24 Dosya No:616, 4/C /1313 (22Kasım 1895). Gömlek No:47 Dosya No:616, 04/L /1313 (19 Mart 1896).GömlekNo:16Dosya No:617, 21/Ş /1314 (25 Ocak 1897). Gömlek No:17 Dosya No:617, 19/L /1314 (23Mart 1897). Gömlek No:18 Dosya No:617, 19/L /1314 (23 Mart 1897). GömlekNo:19Dosya No:617, 23/L /1314 (27 Mart 1897). Gömlek No:28, Dosya No:617, 21/Ca/1315 (18Ekim 1897). Gömlek No:29, Dosya No:617, 7/B /1315 (2 Aralık 1897).