OSMANLI’DAN CUMHURİYET’E TÜRK BASININDA RUSYA TÜRKLERİ KONULU HABER VE MAKALELER BİBLİYOGRAFYASI (1908-1923)

Türkistan'dan Kırım'a çok geniş bir coğrafyada yaşayan Rusya Türklerinin Osmanlı Devleti ile olan münasebetlerinin tarihini Osmanlı'nın kuruluş dönemine kadar götürmek mümkündür. İki bölge arasında siyasi münasebetler Rusya'nın Türk Bölgelerini işgali ile kesintiye uğrasa da kültürel münasebetler her zaman devam etmiştir. 1870'li yıllardan itibaren Osmanlı'da günlük basın yayın faaliyetlerinin yaygınlaşmasıyla birlikte Tasviri-i Efkâr ve Basiret gazetesi gibi yayın organlarında Rusya Türkleri ile ilgili ilk haberler yayınlanmaya başlamıştır. II. Meşrutiyet döneminde Yusuf Akçura, Ahmet Ağaoğlu, Abdürreşid İbrahim, Halim Sabit gibi İstanbul'a gelen Rusya muhaciri Türk aydınlarının da katkılarıyla Rusya Türkleri arasında gelişen Ceditçilik çerçevesinde tartışılan sosyal ve kültürel konular, Osmanlı aydınları tarafından yakından takip edilmiştir. Bu periyotta Osmanlı basınında Rusya Türkleri ile ilgili haberler yoğunluk kazanmıştır. Osmanlı basınında Rusya Türklerine olan ilgi kültürel konularla sınırlı kalmamış siyasi konulara da yer verilmiştir. Sırat-ı Müstakim(Sebilür Reşad), Türk Yurdu, İslam Dünyası, Tearüf-i Müslimin gibi gazete ve dergiler, haberlerin yoğunlaştığı basın yayın organları arasındadır. Yapmış olduğumuz bu çalışma, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Arap harfli Türkçe yayınlanan gazete ve dergiler tetkik edilerek Rusya Türkleri ile ilgili makale ve haber niteliği taşıyan yazıların tespit edilmesi sonucu hazırlanmıştır. Çalışmamız, yayınlanan haberlerin yoğunluğu dikkate alınarak 1908-1923 tarihleri arasında sınırlandırılmıştır. Konu ile ilgili gazete ve dergiler titizlikle incelenmiş olmakla beraber bir boşluğu dolduracağı düşüncesiyle hazırlanan bu bibliyografya çalışması bir deneme mahiyetindedir

THE BIBLIOGRAPHY OF THE NEWS AND ARTICLES ABOUT TURKS OF RUSSIA AT THE TURKISH PRESS FROM OTTOMAN TO REPUBLIC (1908-1923)

It is possible to see the relations between Ottoman State and Turks of Russia, who lives in a wide range of geography from Turkistan to Crimea, beginning from the establishment era of Ottoman State. Even though the political connections were interrupted by the Russian invasion at the Turkish territories, cultural relations have always continued. From the 1870s With the spread of daily media activities in the Ottoman Empire Such as Tasviri-i Efkâr andBasiret The first news about the Russian publication has been published with the effects of the Turkish intellectual immigrants from Russia as Yusuf Akçura, Ahmet Ağaoğlu, Abdürreşid İbrahim, Halim Sabit. The social and cultural issues which were mentioned and evolved around the idea of neologism among the Turks of Russia have followed closelly by the Ottoman intellectuals at the II. Constitutional Period.During this period, the Turkish news related to Russia have increased. Not onlyCultural issues related to Russian Turks, political issues has also been presented Ottoman Press. Such as Sırat-ı Müstakim(Sebilür Reşad), Türk Yurdu, İslam Dünyası, Tearüf-i Müslimin which are among the most news in press tools. This study is prepared by examining the news and articles about Turks of Russia at the newspapers and the magazines which were published in Turkish with Arabic alphabet from Ottoman to Republic. Our study, has been limited considering the intensity of the news published between 1908-1923. This study, in which related newspapers and magazines are closely examined by the opinion that it will fill a deficit, is a bibliography work in a tenor of an essay

___

  • ANDİCAN, Ahad, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye ve Orta Asya, Doğan Kitap, İstanbul 2009.
  • BARGAN, Hüseyin “Ahmet Mithat Efendi ve İdil-Ural Türkleri”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S.13, Bahar 2002.
  • KURNAZ, Şefika, “Rusya Türklerinde kadınlarla İlgili gelişmelerin Osmanlı Kamuoyuna Yansımaları”, Türk Yurdu, S.148-149, Aralık 1999-Ocak 2000.
  • SARAY, Mehmet, “Rusya‟nın Asya‟da Yayılması”, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi, Tarih Enstitüsü Dergisi, S.10-11, İstanbul 1979, 1980