TAŞNAKSÜTYUN ERMENİ TERÖR ÖRGÜTÜ’NÜN 1914-1920 YILLARI ARASI DOĞU ANADOLU VE KAFKASYA’DA YAPTIĞI KATLİAMLAR

Ermeni Taşnaksütyun Partisi1909 yılında İttihat ve Terakki partisi ile anlaşmaya vardı. Bu anlaşmaya göre Taşnaklar Osmanlı topraklarının parçalanmaması adına, Ermeniler bağımsızlık mücadelesinden vazgeçiyorlardı. 1913 Eylül-Ekim aylarında kurultayını Cenevre'de toplayan Taşnaksütyun şu kararları kabul ediyordu: Ermenilerin Osmanlı arazisinde emniyet ve adli sisteminde işe alınmaları, Osmanlı İmparatorluğunun altı vilayetin de (Vilayet-i Sitte) yaşayan Ermenilere yeni hakların verilmesi, "Hınçak" ile ilgili olarak Osmanlı topraklarında kendi öz savunma gücünü oluşturması, Rusya aleyhine hiçbir söz söylenmemesi ve eylemde bulunulmaması, Kafkasya'da bulunan bütün Ermeni militanlarının Osmanlı topraklarına geri dönmesidir. Ermeni Taşnaksütyun Partisi ilk olarak 1914'te Erzurum'da topladıkları kurultayda 1909 da İttihat ve Terakki Partisi ile yaptıkları anlaşmadan vazgeçti. Ermeniler, Osmanlı'nın savaşa girmesi ile Osmanlı devletine ihanet ettiler. I. Dünya Savaşı öncesinde Ermeni Taşnaklar gönüllü birlikler kurmaya başladı. Osmanlı Devleti'nde faaliyet gösteren "Hınçak Ermeni terör örgütü" Taşnaklar ile anlaşarak Osmanlı tebaası olan 15.000 Ermeni gönüllü askeri Rus ordusuna katılması için hazırladılar. "Taşnaksütyun" parti şurasını toplayarak Doğu ve Batı bürolarının faaliyetlerini yürütecek kişileri tayin etti. Şubat 1915'de Ermeniler, Haksef, Siranun ve Muş'ta isyan ettiler. Van valisi 20 Mart'ta 2.000 Ermeni isyancının şehirde bulunduğunu ifade ediyordu. Sivas valisi 22 Nisan'da Sivas'ta 30.000 Ermeni'nin silahlandığını bunlardan 15.000'inin Rus ordusuna katıldığını, geri kalanın ise Osmanlı ordusunu arkadan vurmak için harekete geçtikleri bilgisini haber veriyordu. Ağustos1914'te Ecmiedzin'deki Ermeni Katolikosu Kafkasya'nın bölge sorumlusu General Vorontsov-Daşkov'a hitaben şunları yazıyordu: O İstanbul patriğinden ve Ermeni milli şurasından aldığı bilgiye göre Osmanlı hükümetinin yapacağı ıslahatların sağlam esaslara dayanmadığını, İmparatora benim ve bütün Rusya'daki Ermeni dindaşlarımın Osmanlı'daki Ermenilerin de kendilerine sadık olduğunu iletmesini ve Osmanlı Ermenilerini savunmasını rica etti

MASSACRES OF DASCHNAKZOUTIOUN TERRORIST ORGANIZATION IN THE EAST ANATOLIA AND CAUCASIA IN THE YEARS OF 1914-1920

Armenian Daschnakzoutioun Party came to an agreement with Union and Progress Party. According to this agreement Daschnaks gave up the struggle for independence in order not to breakdown of the Ottoman Empire. helding its annual meeting in Geneva in SeptemberOctober of 1913, Daschnakzoutioun would agree the following decisions: Armenians’ safety and recruitment in the Ottoman lands in the judicial system, In the six provinces of the Ottoman Empire (Vilayeti Sitte) granting of new rights to Armenians, Regarding "Hinchak” to create their own self-defense in the Ottoman Empire lands, No words to be said and no acts against Russia should be made, All the Armenian militants in the Caucasus was to send to the Ottoman Empire. Armenian Daschnakzoutioun Party firtstly gave up the agreement with Union and Progress Party signed in 1909, in their congress held in Erzurum, 1914. Armenians betrayed the Ottoman Empire when Ottoman entered the war. Before the WW1, Armenian Dashnaks began to build voluntary troops. Operating in the Ottoman Empire "Hunchack terrorist organization" concurring with Dasnak stated that 15.000 Armenian voluntary soldiers were preparing to join Russian Army. Gathering “Daschnakzoutioun” party council they appointed the ones that would organize activities of the West and East bureaus. Armenians rebelled in the February of 1915 in Haksef, Siranun ve Mus. The governor of Van stated that there were 2.000 Armenian rebels in the city on the 20th of March. The governor of Sivas reported that on the 22nd of April there were 30.000 Armenians to bear arms from 15.000 of these joined the Russian army, the rest of them were preparing to stab in the back of Ottoman army. In August 1914, Armenian Catholics of Echmiadzin addressing the General Vorontsov-Dashkov who is responsible for the Caucasus region wrote that: According to information received from the İstanbul Patriarch and Armenian National Council he stated that the reforms to be made by Ottoman Government were not based on sound principles. He also requested to inform the emperor that he and all of the Armenian coreligionists in Russia and the Armenians in Ottoman were loyal to him and defense of the Ottoman Armenians

___

  • B.O.A.(Dahiliye Nezâreti), ŞFR;52/96.
  • _____ ( Meclis-i Vükelâ), 198/24.
  • _____(Meclis-i Vükelâ Mazbatası), 198/163.
  • _____(Dahiliye Nezâreti),ŞFR,4247.
  • _____(Dahiliye Nezâreti), ŞFR,53/91.
  • _____(Dahiliye Nezâreti),UMUM 131/87_1.
  • _____(Meclis-i Vükelâ), 198/24.
  • Genelkurmay,1/2,KLS 361,dosya 1445,F.15-22.
  • Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Tarih Arşivi Fond 524, siyahı 1, iş 58, vv. 1-5.
  • Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Tarih Arşivi, F.62, Siyahı 1, iş 32, vv. 3-4.
  • Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Tarih Arşivi Fond 524, siyahı 1, iş 58, vv. 1-3
  • HUDAVENDİGAR, Onur. Ermeniler. İstanbul: KitabEvi, 1999.
  • LALAYAN A. Kontrevolyuçionnıy “Taşnaksütyun” Iimperilialistiçeskaya Voyna 1914-1918 g.
  • izvestiye Akademiyi Nauk Azerbaydjanskoy SSR. Seyri istory Filosofiyii prva 1989, no 4.
  • Saleh Bey, Armyanstvo, Bakü, 1994.
  • SEYIDOVA, Sevinç- Uslu, Ramazan, Osmanlı İmperiyasında milli münasibətlər - erməni məsələsi (XIX əsrin II yarısı XX əsrin I rübü). Dərsvəsaiti. Bakı: Adiloğlunəşriyyatı, 2002.
  • URAS, Esat, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, II. Baskı İstanbul 1987.
  • ÜIMZ S.A. Ermənistan – terrorçu «xristian» ölkəningizlinləri (Ermənilərin böyük fırıldaq seriyaları). c. I, Bakı: OfsetAz. – Türk Poliqrafiya şirkəti, 2004.
  • Кямуран Гюрюн. Армянское досье. Баку: Язычы, 1993.
  • Маккарти Дж-Тюрки и армяне. Руководство по армянскому вопросу. Баку: Азерб.государственное издательство, 1996.
  • Малевил Ж. Армянская трагедия 1915 года, Баку: Элм, 1990.
  • Мансуров Ариф, Белыепятнаистории и перестройка, Баку: Язычы, 1990.
  • Наджафов Бахтияр. Лицо врага. История армянского национализма в Закавказье в конце XIX – начале XX века, ч.2, Баку: Шарг-Гарб 1994.