"GÖSTERGEBİLİMSEL AÇIDAN ESKİ UYGURCA ÇAŞTANĖ BEY HİKAYESİ”

Soyut veya somut şeylerin yerine geçebilen, onları işaret eden, gösteren belirti ve tanım-lık öğeler gösterge olarak tanımlanmaktadır. Duman, ateşin; çatık kaşlar, kızgınlığın göstergesi sayılır. Dilbilimci açısından gösterge ise dilin göstergebilimsel dizgesini bulmak, onun siste-mine ait unsurları keşfetmektir. Dilbilimin bilimler arasında belli bir yer almasında gösterge-bilim önemli rol oynamıştır. Dilde kelimelerin her birisi gösteren niteliği taşır. Saussure göre göstereni gösterilenle birleştiren bağ nedensizdir. Dilin gösteren gösterilen ilişkisinde vardığı en yüksek seviye edebî metinlerdir. Bu metinlerde gösterenler vasıtasıyla yazar ulaşmak iste-diği bazı somut, soyut, duygusal unsurları dile getirmeye çalışır. Son zamanlarda, edebî me-tinlerin şerhinde dilbilim akımlarını kullanan çalışmalar artmıştır. Her metot, edebî metinlerin farklı yönlerini ortaya koymaktadır. Her yaklaşım tarzı, metin şerhi hususunda okuyuculara ve araştırmacılara farklıbakış açılarıyla bakma imkânını sunmaktadır. Bu çalışmada Eski Uy-gurca Çaştané Bey Hikâyesi göstergebilim açısından incelenmiştir. Avrasya tarihi için çok önemli olan, Saka ve Uygur kültürüne ait bilgiler barındıran bu anlatının incelenmesiyle bu iki kültür hakkında yeni bilgilere ve ipuçlarına ulaşılmaya çalışılmıştır. Orta Asya tarihi ve Avrasya tarihi birçok açıdan bizim için hâlâ gizemini korumaktadır. Bu gizemi çözmek için her türlü ipucu ve belge değerlendirilmelidir. Bu ipucu bazen küçük bir süs eşyası bazen küçük bir destan olabilir. Bu ve bunun gibi her ipucu, bizi gerçeği daha derinden kavramaya yaklaştıra-caktır. Bundan dolayı tarihî metinler yeni yöntemler yardımıyla yeniden incelenmeli ve elde edilen her türlü ayrıntı tartışılmalıdır.

THE STORY OF KING CHASHTANA IN OLD UIGHUR FROM THE POINT OF VIEW OF SEMIOTICS

Signs are marks which stand for abstract and concrete things rationally. They also refer to things or indicate them. For example, smoke is the sign of fire; beetle-browed is the sign of anger. According to linguists, the sign helps find the system of the semiotics of language and discover its elements. Semiotics had an impact on the introduction of linguistics to the scientific milieu and appreciation of it by the sciences to a certain degree. It qualifies to sign each of the words in a language. Accordingto Saussure, the link between signifier and signified is arbitrary. The highest level of language in terms of the relation between signifier and signified is literary texts. In these sort of text, the writer tries to express what s/he wants to mention as concrete, abstract, and emotional elements using signifiers. Recently, the studies using linguistic movements in reading literary texts have risen. Every approach allows readers and researchers to look at the issue from a different point of view in discussing in detail the literary texts. In this study, the text named The Story of King Chashtana in Old Uighur is analyzed in terms of semiotics. Anarrative about the history of two important cultures for the history of Eurasia culture, which are Saka and Uighur, is studied and it is tried to reach some new information and clues about the history of these two nations. The history of Central Asia and the history of Eurasian has still been mysterious for us in many ways. To solve the mystery, all kinds of hints and documents must be evaluated. The hint can sometimes be a little ornament or a small piece of the saga. These and other clues will lead us to grasp reality more deeply. Because of this, historical works should be to re-examined with the help of new methods and to all kinds of details that obtained from them should be discussed.

PDF

___

AKERSON ERKMAN, Fatma, Göstergebilime Giriş, Multilingual Press, Istanbul 2005.
BANERJI, R. D., A Student’s History Of India Prehistoric Ancient and Hindu India, Bombay, Calcutta, Madras, Blackie and Son (India) Limited Warwick House, 1934.
BİK, Haji Murad, Tarihte İpek Yolunda Ortaya Çıkan Dinler, Necmettin Erbakan University Institute of Social Sciences, Department of Philosophy and Religion, Sub-Department of History of Religion, Unpublished Master's Thesis, Konya, 2012.
CHANDLER, Daniel, The Basics Semiotics, Routledge, London-New York, 2007.
CURTIN, Brian, Semiotics and Visual Representation, 2009. (http://www.arch.chula.ac.th/journal/files/article/lJjpgMx2iiSun1 03202.pdf).
DEELY, John N.: Basics of Semiotics, Indiana UP, Bloomington: 1990.
DUVALL, John N., “Using Greimas’ Narrative Semiotics: Signification in Faulkner's The Old People", College Literature The Newest Criticisms, Vol. 9, No. 3, 1982, p. 192-206.
ECO, Umberto, A Theory of Semiotics, IN: Indiana Universty Press, Bloomington / Macmillian, London 1976.
ELMALI, Murat “Çaştanı Bey Hikayesine Ait Belgeler” İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt: 48, Sayı: 48 (2013-1), İstanbul 2014, p. 47-62.
ELMALI, Murat, Daśakarmapathaavadānamālā, TDK Press, Ankara 2016.
ELMALI, Murat, “A Silk Road Hero: King Chashtana”, Acta Via Serica, Vo. 3, No. 2, 2018, p. 91-106.
ERASLAN, Kemal, Eski Uygur Türkçesi Grameri, The Turkish Language Association Press, Ankara 2012.
ERDEN, Aysu, Kısa Öykü ve Dilbilimsel Eleştiri, Gendaş Kültür Press, Istanbul 2002.
FRIEDERICH, Michael, “Kein schöner Land in dieser Zeit: Heimat und Vaterland in der neueren ujghurischen Lyrik”. In: Roxane Haag- Higuchi-Christian Szyska (ed.), Erzählter Raum in Literaturen der islamischen Welt/narrated Space in the Literature of the Islamic World. Weisbaden 2001, p. 161-172.
GREIMAS, Algirdas J., On Meaning: Selected Writings. Algirdas Julien Greimas. (trans. Paul J. Peron and Frank H. Collins), Universty of Minnesota Press, Minneapolis 1987.
GREIMAS, Algirdas J. and COURTÉS, Joseph, Semiotics and Language: An Analytical Dictionary (trans. L. Crist, D. Patte et al. ), IN: Indiana Universty Press, Bloomington 1982.
JAKOBSON, Roman, Coup d’oeil sur le développement de la sémiotique, Indiana UP, Bloomington 1975.
KIRAN, Zeynel-KIRAN, Ayşe Ezı̇ler, Yazınsal Okuma Süreçleri. Seçkin Press, Ankara 2007.
KOCH, Walter A., “System and the Human Sciences”. In: Gabriel Altmann/W.A. Koch (eds.): Systems. New Paradigms for the Human Sciences. Walter de Gruyter, Berlin/New York 1998, p. 671-755.
MORRIS, Charles W., Foundations of the Theory of Signs, The University of Chicago Press, Chicago 1938.
NEELIS, Jason Emmanuel, Early Buddhist Transmission and Trade Network Mobility and Exchange within and beyond the Northwestern Borderlands of South Asia, Brill, Leiden 2011.
PEIRCE, Charles Sanders, Collected Papers (8 vols: vol. 1, Principles of Philosophy, ed. Charles Hartshorne and Paul Weiss, 1931; vol. 2, Elements of Logic, ed. Charles Hartshorne and Paul Weiss, 1932; vol. 3, Exact Logic (Published Papers), ed. Charles Hartshorne and Paul Weiss, 1933; vol. 4, The Simplest Mathematics; ed. Charles Hartshorne and Paul Weiss, 1933; vol. 5, Pragmatism and Pragmaticism, ed. Charles Hartshorne and Paul Weiss, 1934; vol. 6, Scientific Metaphysics ed. Charles Hartshorne and Paul Weiss, 1935; vol. 7, Science and Philosophy, ed. William A. Burks, 1958; vol. 8, Reviews, Correspondence and Bibliography, ed. William A. Burks, 1958, MA: Harvard University Press, Cambridge 1931–58.
POSNER, Roland, “Basic Tasks of Cultural Semiotics”. In Gloria Withalm and Josef Wallmannsberger (eds.), Signs of Power – Power of Signs. Essays in Honor of Jeff Bernard. INST, Vienna 2004, p. 56-89.
POTTS, Alex, ‘Sign’ in Robert S. Nelson and Richard Shiff, eds., Critical Terms for Art History, University of Chicago Press. London and Chicago 1996.
PRIETO, Luis J., Messages et signaux, Presses Universitaires de France, Paris, 1966.
RUBEN, Walter, Eski Metinlere Göre Budizm, (ed. Lütfü Bozkurt), Okyanus Press, Istanbul 1995.
SADIKOV, Kasımcan, “Eski Türklerin Komşu Doğu Halklarıyla Kültürel İlişkilerinde Budizm’in Yeri”, – ICANAS 38th Congress of International Asian and North African studies. 10– 15. September 2007. Ankara – Turkey. Book of Bulletin Summaries. Abstracts. (http://www.ayk.gov.tr/wpcontent/ uploads/2015/01/SADIKOV-Kasımcan-ESKİ-
TÜRKLER’İN-KOMŞU-DOĞU-HALKLARIYLA-KÜLTÜRELİLİŞKİLERİNDE- BUDİZM’İN-YERİ.pdf)
SAGAR, Krishna Chandra, Foreign Influence on Ancient India, Northern Book Center, New Delhi 1992.
SAUSSURE, Ferdinand de, Genel Dilbilim Dersleri/Course in General Linguistics (trans. Berke Vardar). Mulilingual Press, İstanbul 1916/1998.
SOOTHILL, William Edward - HODOUS, Lewis, A Dictionary of Chinese Buddhist Terms. London 1937.
TOKYÜREK, Hacer “Eski Uygur Budist Metinlerinde Şeytan, Yılan, Kadın İlişkisi”, Türkiyat Mecmuası c. 26/1, İstanbul 2016, p. 301-310.
UÇAN, Hı̇lmı̇, Dilbilim, Göstergebilim ve Edebiyat Eğitimi. Hece Press, Ankara 2008.
VARDAR, Berke Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri, The Turkish Language Association Press, Ankara 1982.
WILKENS, Jens, Buddhistische Erzählungen aus dem alten Zentralasien Edition der altuigurischen Daśakarmapathāvadānamālā Teil 1-2-3, Berliner Turfan Texte XXXVII, Brepols, Turnhout, Belgium 2016.
YALÇIN, Mehmet, Şiirin Ortak Paydası I - Şiirbilime Giriş. Cumhuriyet Universty Press, Sivas 1991.
https://www.britannica.com/