TAHRİR DEFTERLERİNE GÖRE XVI. YÜZYILDA KÜTAHYA’DAKİ TİCARET MAHALLERİ

XVI. yüzyıl Osmanlı tarihi ile ilgili çalışmalarda en fazla bilgi içeren kaynaklarhiç şüphesiz tahrir defterleridir. Kütahya söz konusu defterler yönüyle zengindir. Budefterler çalışmanın başlıca kaynağı durumundadır. XVI. yüzyıl Osmanlı yerleşimbirimlerindeki ticaret yapılan başlıca mekanlar, çarşılar, pazar yerleri, bedestenler, hanlarve kervansaraylar ile her türden ticaret mallarının satıldığı dükkanlardır. Erken dönemOsmanlı kaynaklarında, ticaret mekanı olarak kullanılan, şahsî mülk olangayrimenkullerin tespiti oldukça güçtür. Bilhassa şeriye sicillerinin olmadığı dönemlerve yerlerde bunu yapmak daha zordur. Bununla birlikte vakıflarla ilgili kayıtların veişlemlerin çok iyi şekilde tutulması ve muhafaza edilmesi nedeniyle vakıflara ait ticarimekanların tamamına yakın bir şekilde tespiti mümkündür. Bu nedenle vakıflara ait ticarimekanlar esas alınarak yapılan bir çalışma Kütahya şehrinin genel ticari kapasitesi veözelliklerinin anlaşılmasını önemli ölçüde sağlayacaktır. Kütahya'da pek çok vakıf vardır.Bu vakıflara ait birçok kervansaray, bedesten ve dükkan bulunmaktadır. Bu çalışmaçerçevesinde, Kütahya'da bulunan vakıfların, XVI. yüzyıldaki ticaretle ilgili gayr-imenkullerinin tespiti ve bunlarla ilgili her türlü hareketliliği ele alınacaktır.

16th Century Tradıng Places In Kutahya Accordıng To The Tahrır Regısters

The sources containing the widest information in the studies related to the 16th century Ottoman history are undoubtedly the tahrir registers. Kutahya is rich in terms of this aforementioned registers which are the primary sources of the current study. The major trading places of the 16th century Ottoman settlements were markets, bazaar places, covered bazaars, large commercial buildings (han), caravansaries, and the shops where any kind of trade materials were sold. In the Ottoman sources of early period, it is quite difficult to detect the individual estates used as trading places. Especially, the detection is more difficult for the periods and places where Judical Registers (Şeriye Sicilleri) do not exist. Nevertheless, due to the fact that the records and procedures related to foundations were kept and preserved splendidly, it is possible to determine almost all commercial places. For this reason, a study based on Kutahya City's commercial places belonging to foundations will significantly enable general commercial capacity and properties of the area to be understood. There is a lot of foundations in Kutahya and there are many caravanserais, covered bazaars and shops belonging to these foundations. In the scope of this study, we will deal with the determination of foundations’ realties related to trade in the 16th century and their all kinds of movements related to these foundations in Kutahya city.

PDF

___

BOA., DFE.TD., 49, 369; 438
BOA., MAD.d.262; d.617
BOA.,D.1623, v. 3; D.3681, v. 2
TKGM.VAYS.ED. d.575.
TKGM.VAYS.ED., 560
VGMA.d.581, s.270/271.
VGMA.d.587, s.109/136
VGMA.d.595, s. 28/26
VGMA.d.595, s. 29.
VGMA.d.608, s. 296/240
VGMA.d.1767, s. 225/58
VGMA.d.1862/334/68
Akalın, Ş. (2002). Kervansaray. DİA, c. 25 (ss. 299-302), Ankara: TDV Yayını.
Akok, M. (1956). Kütahya büyük bedesteni. Vakıflar Dergisi, III. ss. 81-84.
Aydın, M. (2016). Kütahya-Karagöz Ahmet Paşa Vakfı. Vakıflar Dergisi, S.45. ss. 91- 119.
Cezar, M. (1981). Türk tarihinde kervansaray. VIII. Türk tarih kongresi Ankara 11-15 ekim 1976 kongreye sunulan bildiriler, II. Cilt (ss. 931-940). Ankara: TTK.
Cezar, M. (1985). Tipik yapılariyle Osmanlı şehirciliğinde çarşı ve klasik dönem imar sistemi. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Yayını.
Çam, N. (1991). Arasta. DİA. C. 3 (ss. 335-336), Ankara: TDV Yayını.
Ersoy, B. (1991). İzmir hanları. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
Faroqhi, S. (2000). Osmanlı'da Kentler ve Kentliler Kent Mekânında Ticaret Zanaat ve Gıda Üretimi 1550-1650, (Çev. Neyyir Kalaycıoğlu). 3. Baskı. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Kahraman, S. A. (Haz.). (2011). Günümüz türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: Kütahya, Manisa, İzmir, Antalya, Karaman, Adana, Halep, Şam, Kudüs, Mekke, Medine, 9. Kitap 1. Cilt. İstanbul: YKY Yayınları.
Karakaya, E. (2012). Timurtaş Paşa Külliyesi. DİA. C. 41 (ss. 186-187), Ankara: TDV Yayını.
Karazeybek, M. (2011). XVII. yüzyılın ikinci yarısında Afyonkarahisar şehri: fiziki, sosyal ve ekonomik yapı incelemesi (Yayımlanmamıi Doktora Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Afyonkarahisar
Karazeybek, M., Polat, M. ve İlgar, Y. (2005). Afyonkarahisar vakıf eserleri I merkez, Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayını
Küpeli, Ö. (2000). Tahrir defterlerine göre XV-XVI. yüzyıllarda Homa Kazası (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Afyon.
Özdeş, G. (1998). Türk çarşıları. Ankara: Tepe Yayınları
Özkılıç, A., Coşkun, A., Çalık, S., Karazeybek, M., Sivridağ, A. ve Yüzbaşıoğlu, M. (Hz.) (1993). 438 numaralı muhâsebe-i viâlâyet-i Anadolu defteri (937/1530) I Kütahya, Karahisâr-ı Sâhib, Sultanönü, Hamîd ve Ankara Livâları
Özkılıç, A., Coşkun, A., Karazeybek, M., Sivridağ, A. ve Yüzbaşıoğlu, M. (Hz.) (1994). 438 numaralı muhâsebe-i vilâyet-i Anadolu defteri (937/1530), II: Bolu, Kastamonu, Kengırı ve Koca-ili Livaları
Turan, O. (1946). Selçuk kervansarayları. Belleten, X/39.ss. 471-496.
Uzunçarşılıoğlu, İ. H. (1932). Bizans ve Selçuklu Germiyan ve Osman Oğulları zamanında Kütahya Şehri, İstanbul: Maarif Vekaleti Yayını.
Varlık, M. Ç (1974). Germiyan-oğulları tarihi (1300-1429). Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
Varlık, M. Ç (1987). XVI. yüzyıl Osmanlı idârî teşkîlâtında Kütahya. Türklük Araştırmaları Dergisi, II. ss. 201-239.
Varlık, M. Ç. (1988). XVI. yüzyılda Kütahya Şehri ve eserleri. Türklük Araştırmaları Dergisi. III. ss. 186-187.
Yıldız, H. D. (1981-1982). Kütahya'nın tarihçesi. Atatürk'ün doğumunun 100. yılına armağan Kütahya (ss. 35-51). İstanbul: Kütahya İli 100. Yıl Kutlama Komitesi.