BİR BATILI SEYYAHIN HATIRALARINDA ORYANTALİZM’İN İZLERİNİ SÜRMEK: EDWARD WİLLİAM LANE’İN GÖZÜNDEN 19.YÜZYIL MISIR TOPLUMU VE KÜLTÜRÜ
Bir döneme ait herhangi bir somut olayı ya da olguyu anlama ve analiz etme noktasında tarihçilerin elinde bulunan en önemli kaynaklardan birisi hatıralardır. Bir tarihçinin tarih yazımında kullandığı hatıra kaynakları arasında seyahatnameler, gezginlerin seyahat ettikleri yabancı topraklarda edindikleri kişisel izlenim ve değerlendirmelere doğrudan ulaşılabilmesi açısından ayrı bir önem taşımaktadır. 19. yy.’da kaleme alınan seyahatnamelerde aslan payını Ortadoğu coğrafyası almıştır. Bu noktada Ortadoğu’ya gerçekleştirilen seyahatler sonucu ortaya koyulan seyahatnamelerde yer alan kişisel gözlemlerin yanı sıra “Avrupa’nın Doğu fikri” olan oryantalist izleri de sıklıkla görmek mümkündür. Bu çalışmada Lane’in Modern Mısırlıların Gelenek ve Görenekleri (1836) adlı eserinden hareketle yazarın Mısır’da geçirdiği yıllar boyunca edindiği bilgi birikiminin ve kişisel gözlem ve değerlendirmeleri ortaya konacaktır. Bununla birlikte bir Batılının gözünden Doğu’nun yorumlanması ve bir öteki olarak yeniden üretilmesi bağlamında yazarın ve eserinin Oryantalist düşünceye nasıl ve ne yönde katkı sağladığı değerlendirilecektir.
Tracing Orientalism in A Memoir of A Western Traveller: 19. Century Egyptian Culture and Society in the Eyes of Edward William Lane
One of the most important sources of historians at the point of understanding and analyzing any concrete event or a phenomenon is the memoir books. The travel books, among the other sources used by historians, have a special significance in terms of a direct access to the personal impressions and evaluations of travelers on foreign regions and cultures. Middle East takes lion’s share of the memoir books written in 19. century. So, it’s possible to trace orientalism which is “Europe’s East Idea” in the memoir books resulted of travels to the East. In this work, the personal observations and evaluations of Lane on Egyptian culture and society will be revealed by using The Manners and Customs of the Modern Egyptians (1836). In addition to that the contribution of Lane and his work will be evaluated in context of the “Western view of the East” and the “re-production of the Other”.
___
- Ahmet Ulvi Türkbağ, “Şark’a Dair: Miladın 24. Yılında Şarkiyatçılık”, Doğu
Batı, 2002, s. 207-218.
- Albert Hourani, Avrupa ve Ortadoğu, Yöneliş Yayınları, İstanbul, 2001.
- Albert Hourani, Batı Düşüncesinde İslam, Çev. Celal Kanat, Doruk Yayınları,
İstanbul, 2010.
- Arzu Etensel İldem, Fransız Gezginlerin Gözüyle Türkler ve Yunanlılar, Boyut
Kitapları, İstanbul, 2000.
- Bernard Lewis, “The Question of Orientalism”, The New York Review of Books,
1982, s. 1-20.
- Bernard Lewis, İslam ve Batı, Akılçelen Kitaplar, Ankara, 2017.
- Bernard Lewis, Ortadoğu, Çev. Selin Y. Kölay (3. Baskı), Arkadaş Yayınevi,
Ankara, 2006.
- Bryan Turner, Oryantalizm, Postmodernizm ve Globalizm, Çev. İbrahim
Kapaklıkaya (2. Baskı), Anka Yayınları İstanbul, 2003.
- Edward Said, Şarkiyatçılık, Çev. Berna Yıldırım (9. Baskı), Metis Yayınları,
İstanbul, 2016.
- Edward William Lane, The Manners and Customs of the Modern Egyptians, J.M.
Dent & Sons Ltd, London, 1908.
- Elmalılı Hamdi Yazır, “İslamiyetle Medeniyet-i Cedide Birleşebilir mi?”,
Meşrutiyetten Cumhuriyete Makaleler: 83-97, (Haz.) Cüneyd Köksal ve Murat Kaya,
Klasik Yayınları, İstanbul, 2013.
- Ernst Renan, Islam and Science, A lecture presented at La sorbonne 29 March
1883, Çev. Sally Ragep, 2011,
https://www.mcgill.ca/islamicstudies/files/islamicstudies/renan_ islamism_cversion.
pdf, (Erişim Tarihi: 25.07.2018).
- Fred Halliday, “Orientalism and Its Critics”, British Journal of Middle Eastern
Studies, vol. 20, no. 2, 1993, ss. 145-163.
- Geoffrey Roper, “Texts from Nineteenth-Century Egypt: The Role of E.W.
Lane”, Paul Starkey ve Janet Starkey (Eds.), Travellers in Egypt, I.B. Tauris, London,
1998, ss. 244-254.
- Gerald McLean, Doğu’ya Bakış: 1800 Öncesi Dönem İngiliz Yazmaları ve
Osmanlı İmparatorluğu, ODTÜ Yayıncılık, Ankara, 2009.
- Gerald McLean, Doğu’ya Yolculuğun Yükselişi: Osmanlı İmparatorluğu’nun
İngiliz Konukları (1580-1720), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2017.
- İbrahim Kalın, Ben Öteki ve Ötesi, 3. Baskı, İnsan Yayınları, İstanbul, 2016.
- İbrahim Kalın, İslam ve Batı, İSAM Yayınları, İstanbul, 2018.
- Jacques Derrida, Writing and Difference, Çev. Alan Bass, Routledge, London,
2002.
- Jason Thompson, “Edward William Lane in Egypt”, Journal of the American
Research Center in Egypt, 1997, ss. 243-261.
- Jason Thompson, “Edward William Lane’s ‘Description of Egypt’”,
International Journal of Middle East Studies, vol. 28, 1996, ss. 565-583.
- John Rodenbeck, “Edward Said and Edward William Lane”, Paul Starkey ve
Janet Starkey (Eds.), Travellers in Egypt, I.B. Tauris, London, 1998, ss. 233-243.
- Judith E. Tucker, Women in Nineteent-Century Egypt, Cambridge University
Press, Cambridge, 1985.
- Mary Montagu, Şarktan Mektuplar, Çev. Selçuk Ünlü, Palet Yayınları, Konya,
- Megan C. Thomas, “Orientalism and Comparative Political Theory”, The
Review of Politics, vol. 72, no. 4, 2010, ss. 653-677.
- Mervat Hatem, “19. Yüzyıl Mısır’ında Sağlık Mesleği ve Kadın Bedeninin
Denetlenmesi”, Madeleine Zilfi (Ed.), Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları,
Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2009, ss. 64-78.
- Michael Curtis, Orientalism and Islam: European Thinkers on Oriental
Despotism in the Middle East and India, Cambridge University Press, Cambridge, 2009.
- Michel Foucault, Bilginin Arkeolojisi, Çev. Veli Urhan (3. Baskı), Birey
Yayıncılık, İstanbul, 1999.
- Mustapha Chérif, Islam and the West: A Conversation with Jacques Derrida,
The University of Chicago Press, Chicago, 2008.
- Nilgün Tutal, “Edward Said’in Oryantalizmi Nasıl Okunuyor?”, Doğu Batı,
2002, ss. 117-137.
- Özlem Kumrular (Ed.), Dünya’da Türk İmgesi, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2005.
- Özlem Kumrular, Türk Düşmanlığı: Avrupa’da Türk Düşmanlığının Kökeni,
Doğan Kitap, İstanbul, 2008.
- Rana Kabbani, Avrupa’nın Doğu İmajı, Çev. Serpil Tuncer, Bağlam Yayıncılık,
İstanbul, 1993.
- Riaz Hassan, Müslüman Zihinler, Çev. Ergin Çenebaşı, Doğan Kitap, İstanbul,
2008.
- Samir Amin, Avrupamerkezcilik: Bir İdeolojinin Eleştirisi, Ayrıntı Yayınları,
İstanbul, 1993.
- Selçuk Ünlü, Alman Edebiyatında Türkler, Çizgi Kitabevi, Konya, 2005.
- Shehla Burney, “Orientalism: The Making of the Other”, Counterpoints, vol:
417, Pedagogy of the Other: Edward Said, Postcolonial Theory, and Strategies for
Critique, 2012, ss. 23-39.
- Stanley Lane Poole, Life of Edward William Lane, Gilbert And Rivington
Printers, London, 1877.
- Stefanos Yerasimos (Ed.), Thevenot Seyahatnamesi, Çev. Ali Berkay (2. Baskı),
Kitap Yayınevi, İstanbul, 2014.
- Şenol Korkut, “Batı Düşüncesinde İslam ve Hz. Muhammed İmajı”, Marmara
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 34, Sayı 1, 2008, ss. 5-54.
- Şerif Mardin, “Oryantalizmin Hasıraltı Ettiği”, Doğu Batı, 2002, ss. 115-120.
- Thierry Henry, Hayali Doğu: Batı’nın Akdenizli Doğu’ya Politik Bakışı, Metis
Yayınları, İstanbul, 1996.
- Türkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, Cilt 27, Türkiye Diyanet Vakfı
İslam Ansiklopedisi Genel Müdürlüğü, İstanbul, 1988.