Masal mı yeni hayat mı? yeni hayat romanını masalın biçimbilimi'ne göre okuma denemesi
Yıldız Ecevit, metinlerarasılık kavramını, postmodern romanlarda, bir metnin kendisinden önce yazılmış bir metne yapısal ya da bağlamsal gönderme yapması biçiminde tanımlamaktadır. Ancak metinlerarasılığın görüldüğü postmodern romanlardaki yapısal göndermelerin araştırmaları sınırlıdır ve olanlarda da yalnız Batı romanlarındaki kurgusal yapının yinelendiği meselesi üzerinde durulmak- tadır. Oysa Türkiyede üretilen postmodern romanların bir kısmında yazarların masal formunu kulla- narak metinlerarasılığın yapısal gönderme özelliğini gerçekleştirdiği ve böylece üretildikleri toplumun gelenekleriyle bağ kurdukları gözlemlenmektedir. Zira postmodernizmin temelinde gelenek ve modern birleşip yeni bir bütün oluşturmaktadır. Bu makalede, edebiyat eleştirmenlerinin postmodern roman yazarı olarak tanımladığı Orhan Pamukun Yeni Hayat romanındaki arayış ve yolculuk imgelerinden yola çıkılarak bu imgelerin sunduğu okuma imkânlarından birinin de masal olduğu ve Pamukun me- tinlerarasılık bağlamında masal formunu nasıl kullandığı incelenmeye çalışılmıştır. Vladimir Proppun Masalın Biçimbilimi adlı yapıtındaki masal unsurlarından pek çoğunun, Yeni Hayatta da var oldu- ğu görülmüştür. Ancak Pamukun, söz konusu romanda, postmodern roman tekniğinin oyun öğesini de kullanarak kahraman ve saldırgan arasında bir değişiklik yaptığı tespit edilmiştir. Romanın başından sonuna kadar kahraman olarak gösterilen kişinin, Proppun unsurlarından düzmece kahramana dönüştüğü görülmüştür. Yeni Hayatın sarmal kurgusunun sonunda ortaya çıkan esas kahramanın okur olduğu yönündeki tespit, söz konusu romanların başat meselesi olan çok yönlü okuma imkânlarına çağrı çıkarmaktadır. Bu da postmodernizmin yeniden üretme adı altında kendini gösteren biçimine denk düşmektedir.
Tale or new life? A reading of the novel new life according to the morphology of folktale
Yıldız Ecevit describes the concept of intertextuality as a text referring to a preceding text in terms of structure or context, in postmodern novels. However researches on structural references in postmodern novels are scarce and the existing ones only emphasize on the recurrence of fictional struc- ture in western novels. Yet in some of the postmodern novels written in Turkey, authors use the tale form to realize the structural referring of intertextuality and thus form a bond with the traditions of the society where these novels are born. After all, traditional and modern unite at the foundations of post- modernism to create a new whole. This article tries to inspect Orhan Pamuks Yeni Hayat, the writer of which is considered a postmodernist novelist by literary critics, starting with its images of search and journey to see how tale becomes one of the reading possibilities created by these images and Pamuks use of tale form in terms of intertextuality. It is seen that many elements of tale in Vladimir Propps Morphology of the Folk Tale also exist in New Life. But it is also revealed that Pamuk has made a switch between the hero and the agressor by using the game element of postmodernist novel technique. The person who is described as the hero from the beginning of the novel to its end, finally morphs into a false hero which is one of Propps character types. The revelation that the reader being the real hero at the end of the New Lifes spiraling fiction calls for multi-directional possibilities of reading which is the dominant point of these novels under discussion. And this is the equivalent of postmodernism form which goes by the name re-production.
___
Ecevit, Yıldız. Orhan Pamuku Okumak: Kafası Karışmış Okur ve Modern Roman. İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
Koçak, Orhan. Aynadaki Kitap / Kitaptaki Ayna Defter. İstanbul: Metis Yayıncılık, 1991. Sayı: 17. (65-144)
Moran, Berna. Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 3: Sevgi Soysaldan Bilge Karasuya. İstanbul: İletişim Yayınları, 2003.
Pamuk, Orhan. Öteki Renkler: Seçme Yazılar ve Bir Hikâye. İstanbul: İletişim Yayınları, Şubat 2010.
. Yeni Hayat. İstanbul: İletişim Yayınları, Ağustos 2006.
Propp, Vladimir. Masalın Biçimbilimi. Çev.: Mehmet rifat-Sema Rifat. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ocak 2011.