Yabancılara Türkçe öğretimi kapsamında fıkralar: Nasreddin Hoca fıkraları

Dil öğretimi, kültür öğretimiyle özdeşleşmiş bir kavramdır; çünkü dil, kültürün aktarıcısı ve yansıtıcısıdır. Kültürü en iyi yansıtan ürünler ise onu yaşatan halkın ürettiği masal, efsane, fıkra gibi türlerdir. Bu türlerin dil öğretiminde kullanılması, hedef dilin kültürel farkındalığını kolaylıkla artırabilir. Fıkra türünün özellikleri düşünüldüğünde, fıkraların diğer halk anlatılarından farklı oldu- ğu düşünülebilir. Bu araştırmanın amacı, W. Burckhardt Barkerın İngilizlere Türkçe öğretmek için yazdığı Turkish Reading Book and Vocabulary and Grammar (1854) isimli kitabının okuma metinleri kısmındaki Nasreddin Hoca fıkralarından hareketle genelde fıkraların, özelde ise Nasreddin Hoca fık- ralarının yabancılara Türkçe öğretimindeki işlevini belirlemektir. Bu amacı gerçekleştirmek için W. B. Barkerın kitabında yer alan 72 Nasreddin Hoca fıkrası incelenmiş ve bunların 14ü sadeleştirile- rek bunlara belgesel tarama uygulanmıştır. Belgesel taramanın sonunda, Nasreddin Hoca fıkralarının gülmece ögelerini bolca barındırdığı, kısa olduğu, deyimlerin ve atasözlerinin bağlamıyla ilişkili akta- rıldığı, sözcük, sözcük grubu ya da cümle tekrarlarının sıkça olduğu ve bunların kültürel unsurlarla sunulduğu görülmüştür. Fıkraların bu özellikleri, dil öğretiminde önemli olan sözcük öğretimini ko- laylaştırır. Fıkraların bir dilin temel söz varlığını (organlar, sayı sistemi gibi) içermesi, günlük hayatı yansıtması, her zaman güncel olması, temel dil becerilerini geliştirmesi de fıkraların bir dili yabancı dil olarak öğrenenlere diğer yararlarıdır. Bununla birlikte, Nasreddin Hoca fıkralarında örtük bir dilin kullanılması gibi özellikleri düşünüldüğünde, bu metinlerin yabancılara Türkçe öğretiminde B2-C1 seviyesinde dil öğrenenlerin yararlanacağı metinler olduğu düşünülebilir.

PDF

___

Aça, Mehmet. Kaynaklar, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Editör: M. Öcal Oğuz, Ankara: Grafiker Yayınları, 2004.

Akkaya, Ahmet ve Emiroğlu, Selim. Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretilmesinde Metin Seçini: W. Burckhardt Barker Örneği. Uluslararası IX. Dil-Yazın-Deyişbilim Sempozyumu (Yaratıcılık ve Yenilik Yılında Yeni Yaklaşımlar) 15-17 Ekim 2009 Sempozyum Bildirileri, C.1, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Basımevi, 2009.

Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayınları, 1995.

Akyol, Hayati ve Temur, Turan. Kelime Hazinesinin Geliştirilmesi, İlköğretimde Türkçe Öğretimi. Editör: Ahmet Kırkkılıç, Hayati Akyol, Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2007.

Apaydın, Didem. Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Sözcük Öğretimi Üzerine Bir Yöntem Denemesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2007.

Barın, Erol. Yabancılara Türkçe Öğretiminde Nasreddin Hoca Fıkralarının Yeri. (2008) 10 Nisan 2013 _____http://yunusemreenstitusu.org/turkiye/ index.php? lang=tr&page=240&anIIcat_10 =0&anIIitm_10=274>

Barker, W. Burckhardt. Turkish Reading Book with Grammar Vocabulary. London, (1854) 11 Mart 2009. _____http://archive.org/download/ readingbookoftur00bark/ readingbookoftur- 00bark.pdf>

Bascom, William R. Folklorun Dört İşlevi, Çev. Ferya Çalış, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar. Editör: M. Öcal Oğuz, Selcan Gürçayır, Ankara: Geleneksel Yayıncılık, 2005.

Demircan, Ömer. Sözcük Öğretimi ve Türkçe-

İngilizce Sözcük Yapım Türleri Üzerine Bir Karşılaştırma. Türk Dili Aylık Dil ve Yazın Dergisi Dil Öğretimi Özel Sayısı, (379/380), (1983): 146-159.

Demirel, Özcan. İlköğretim Okullarında Yabancı Dil Öğretimi. İstanbul: Milli Eğitimi Basıme- vi, 1998.

Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni Öğrenme - Öğretme Değerlendirme. çev. Özcan Demirel vd., Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, 2001.

Elçin, Şükrü. Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları, 2010. Ersoy, A. Figen ve Türkan, Burçin. İlköğretim Öğrencilerinin Çizdikleri Karikatürlere Yansıttıkları Sosyal ve Çevresel Sorunların İncelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 35 (156). (2010): 96109.

Kalfa, Mahir Yabancılara Türkçe Öğretiminde Sözlü Kültür Unsurlarının Kullanımı. Milli Folklor, (97), (2013): 167-177.

Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2012. Küçük, Salim. Türkçe Öğretiminde Metin Seçimi ve Önemi. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi Özel Sayı, (43), (1996): 10-14.

Melanlıoğlu, Deniz; Tayşi Karakuş, Ayşe ve Özdemir, Banu. Yabancılara Türkçe Öğretiminde Karikatür Kullanımı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), (2012): 241-256.

Mirici, İsmail Hakkı. Avrupa Dilleri Öğretimi Ortak Çerçeve Programı ve Avrupa Dil Portfolyosu Nedir?. (2000) 15 Nisan 2013 _____http://adp. meb.gov.tr/nedir.php>

Öngören, Ferit. Cumhuriyet Dönemi Türk Mizahı ve Hicvi. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1983.

Özbay, Murat. Türkçe Öğretimi Yazıları. Ankara: Öncü Kitap, 2010.

Özdemir, Cihan. Dil-Kültür İlişkisi: Folklor Ürünlerinin Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Yeri ve İşlevi. Milli Folklor, (97), (2013): 157-166.

Özdemir, Nebi. Cumhuriyet Dönemi Türk Eğlence Kültürü. Ankara: Akçağ Yayınları, 2005.

Tüm, Gülden. Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Drama Tekniğinin Rolü. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, (5/3), (2010): 1898-1920.

Vardar, Berke. Dilbilimin Temel Kavramları ve İlkeleri. İstanbul: Multilingual Yayınları, 1998.

_____http://unesco.org.tr/dokumanlar/anmakutlama/ anma_kutlama.pdf> 15 Nisan 2013.