Çarlık Rusya İdaresinde Bir Vilayet Gazetesi Kars (1883-1917)

Kars’ın çarlık idaresi altında kaldığı kırk yıllık dönem, Kars tarihinde özel bir dönemdir. Bu süreç, özellikle Osmanlı ve Rus yönetimlerini karşılaştırmak için bazı somut veriler sunmaktadır. Kars askeri valiliğinin yayımladığı Kars gazetesi, mevcut dönemi incelemek açısından göz önünde bulundurulması gereken başat kaynaklardan biridir. 1883-1917 yılları arasında resmî olarak yayımlanan gazete, hem Kars vilayetinde (oblastta) hem de Çarlık Rusya dışında meydana gelen gelişmeleri okuyucuya aktarmaktaydı. Bu makalede daha çok 1912 ve 1917 yıllarında çıkan sayılar esas alınarak bir değerlendirme yapılmaktadır.

Kars Provincial Newspaper Under Russian Occupation (1883-1917)

Kars remained under tsarist administration for forty years and this period is a special period in the history of the region. This period gives us some data for a comparison of the Ottoman and Russian rule. The newspaper Kars, as the official provincial newspaper of the Kars oblast from 1883 till 1917, is one of the main sources for the study of this peri- od. The newspaper published news about both the oblast and the outside world. This article analyzes mainly issues from 1912 and 1917 for an evaluation of the newspaper.

PDF

___

Alakom, Rohat. Kağızman: Kars’ın Tadı Tuzu. İstanbul: Kağızman Belediyesi Yayınları, 2012.
Alp, Alper. “Kars Tarihi Bakımından Bir Kaynak Olarak Vilayet Gazetesi ‘Kars’”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl 16, Sayı 1 (Nisan 2012): 89-102.
“Ardaganskiy Uçastok (1886 g.)”, http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/ardagan1886.html, Erişim Tarihi: 04.03.2021.
Badem, Candan. “Çarlık Arşivleri Işığında Kağızman İlçesi (1878-1918)”, Geçmişten Geleceğe Her Yönüyle Kağızman Sempozyumu bildiriler kitabı, Ankara: Savaş Yayınevi, 2012.
Badem, Candan. Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, 1878-1918. İstanbul: Aras Yayıncı- lık, 2018. İkinci Basım 2021.
Boy, Arzu. “Gürcistan Arşiv Belgeleri Işığında Çarlık Rusya’sı Döneminde Kars Gazetesi Yazılarına Bir Bakış”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı. 36 (2019): 33-49.
Esadze, B. S. Oçerki Karsskoy Oblasti (Kars Oblastı Üzerine Yazılar). Kars: Tipografiya Karssko- go Oblastnogo Pravleniya, 1912.
“Graf D. A. Milyutin”. Kars, No. 6, Salı (7 Şubat 1912): 4.
Haşimoğlu, Yasin. Oltu Şura Hükümeti ve Yasin Haşimoğlu’nun Hatıraları, haz. Erdal Aydoğan, Erzurum: Salkımsöğüt, 2013.
Konak, İsmet. Geçmişten Geleceğe Uzanan Köprü: Kars. Ankara: Toplumsal Araştırma ve Özgün Düşün Derneği, 2020.
“Mestnaya hronika (Yerel kronik)”. Kars, No. 3, Salı (17 Ocak 1912): 3.
“Mestnaya hronika (Yerel kronik)”. Kars, No. 5, Salı (31 Ocak 1912): 3.
“Mestnaya hronika (Yerel kronik)”. Kars, No. 29, Salı (17 Temmuz 1912): 5.
“Na Balkanah (Balkanlar’da)”. Kars, No. 40, Salı (2 Ekim 1912): 4.
“Naşi korrespondentı (Muhabirlerimiz)”, Kars, No. 11, Salı (13 Mart 1912): 5.
“Naşi korrespondentı (Muhabirlerimiz)”, Kars, No. 13, Salı (27 Mart 1912): 4.
“Natsional’nıy put’ Rossii (Rusya’nın millî yolu)”, Kars, No. 41, Salı (9 Ekim 1912): 4.
“Oçerki Karsskoy oblasti (Kars oblastı üzerine yazılar)”, Kars, No. 48, Salı (27 Kasım 1912): 4.
“O naşih banyah (Hamamlarımız hakkında)”, Kars, No. 50, Salı (11 Aralık 1912): 4.
“Otdel offitsialnıy (Resmî kısım)”, Kars, No. 5, Salı (31 Ocak 1917): 1.
“Otdel offitsialnıy (Gayri resmî kısım)”, Kars, No. 6, Salı (7 Şubat 1912): 3.
“Otdel offitsialnıy (Gayri resmî kısım)”, Kars, No. 11, Salı (13 Mart 1912): 4.
“Otdel offitsialnıy (Gayri resmî kısım)”, Kars, No. 42, Salı (16 Ekim 1912): 4.
“Ot ştaba verhovnogo glavno-komanduyuşçego (Başkomutanlık karargâhından haberler)”, Kars, No. 2, Çarşamba (11 Ocak 1917): 2.
“Ot ştaba verhovnogo glavno-komanduyuşçego (Başkomutanlık karargâhından haberler)”, Kars, No. 5, Salı (31 Ocak 1917): 3.
“Pis’mo v redaktsiyu (Editöre mektup)”, Kars, No. 4, Salı (23 Ocak 1917): 3.
“Plevna - 1877”. 100 Bitv, Kotorıe İzmenili Mir, Moskva: Izdatel’stvo “De Agostini”, 2012.
“Po voprosu o vodoprovode (Su tesisatı hakkında)”, Kars, No. 49, Salı (4 Aralık 1912): 5.
“Pojertvovanie (Bağış)”, Kars, No. 32, Salı (7 Ağustos 1912): 4.
“Po oblasti (Oblasttan haberler)”, Kars, No. 9, Salı (28 Şubat 1912): 4.
“Prikazı po Karsskoy obl. (Kars oblastı üzerine emirler)”, Kars, No. 19, Salı (8 Mayıs 1912): 3.
“Telegrammı (Telgraflar)”, Kars, No. 6, Salı (7 Şubat 1917): 2-3.
“Telegrammı (Telgraflar)”, Kars, No. 8, Salı (21 Şubat 1917): 2.
Tepekaya, Muzaffer. “1912 Osmanlı Meclis-i Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) San- cağı İttihat ve Terakki Fırkası Adayı Yusuf Rıza Bey ve Seçim Beyannamesi”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIII/27 (Güz 2013): 33-61.
“Tsirkulyarı departamenta politsii g.g. gubernatoram (Polis departmanından valilere gönderi- len genelgeler)”, Kars, No. 2, Salı (10 Ocak 1912): 2.
“Voyna na Balkanah (Balkanlar’da Savaş)”, Kars, No. 42, Salı (16 Ekim 1912): 6.
Vsepoddanneyşiy Otçet o Sostoyanii Karsskoy Oblasti za 1885 g. (Kars Oblastı’nın 1885 Yılındaki Durumu Hakkında Valilik Raporu). Kars: Tipografiya Kants. Voyen. Gubernat. Karsskoy Obl., Arend. S. Polubatko, 1886.