Bilge Nuran AYDOĞDU, Müge YUKAY YÜKSEL

Kimlik ve Kültür Bağlamında İşitme Engellilik/Sağırlık

Bu çalışmanın amacı hem engelliğe hem de sağırlığa olan farkındalığı oluşturarak sağlanacak hizmetlerin ulaşılabilirliğini arttırmaktır. Konu ile ilgili yapılan alanyazın taraması sonucunda sağır topluluğun kendilerine ait kültürel yapılanımları olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle kültürel bağlamın oldukça önemli olduğu görülmüş ve işitme engelli-sağır terimleri arasındaki ayrımın açıklanmasına gerek duyulmuştur. İşitme engelli/sağır kültürün ve terimsel farklılıkların tanımlanması adına bu çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda engellilik farklı yaklaşımlarla ele alınarak işlenmiştir. Bu yaklaşımlar medikal, sosyal ve biyo-psiko-sosyal model olarak adlandırılmaktadır. Bu farklı yaklaşımların işitme engellilik ve sağırlık üzerinde de yansımaları bulunmaktadır. Bu çalışmada sağırlık, sağır kültür ve sağır kimlik, engellilik yaklaşımları bağlamında incelenmiştir. Hayatın bir çok alanında işitme engellilik/ sağırlık, hizmetlere ulaşma konusunda engellere dönüşmüştür. Bu nedenle sağırlığa karşı farkındalığın arttırılması ve herkes için eşit eğitim, sosyal ve psikolojik hizmetlerin sağlanması bu açıdan yapılacak önemli adımlar arasında yer almaktadır.

Hearing Impairment/Deafness in the Context of Identity and Culture

The concept of disability has several dynamics depending on different approaches. These perspectives can be named as medical, social and bio-psycho-social models. Disability is seen as individiual’s own problem by medical approach and as environment’s barriers by social view. On the other hand, bio-psyho-social model focus on disability with a perspective of human rights and equality. Such approach has also impact on hearing impairment or deafness. This study investigates deafness, deaf culture and identity by the help of such disability approaches. In many areas of life, deafness or hearing impairment turns into a barrier for deaf people to access services. Therefore, raising awareness toward deafness and provide equal educational, social and psychological services for all is one of important steps in this context. Aim of this study is to create awareness for not only disability issues but also deafness in order to increase accesibility of services. Keywords: Identity; Culture; Hearing impaired; Deaf; Deaf identity; Deaf culture.

PDF

___

Aydoğdu, B. N. (2017). Ergenlik dönemindeki sağır öğrencilerin psikolojik problem ve ihtiyaç alanlarının belirlenmesi: Fenomenolojik bir çalışma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Bartlett, S. (2017). Disabled or deaf? Investigating mental health clinicians’ knowledge of and attitude towards deafness as a culture. International Journal of Culture and Mental Health, 11(4), 1-10. Doi: 10.1080/17542863.2017.1409779
Bat-Chava, Y. (2000). Diversity of deaf identities. American annals of the deaf, 145(5), 420-428.
Bronfenbrenner, U. (1979). The ecology of human development: Experiments by nature and design. Cambridge: Harvard University Press.
Cleall, E. (2015). Silencing deafness: Displacing disability in the nineteenth century. Portal Journal of Multidisciplinary International Studies, 12(1), 1-16.
Cole, S. H. ve Edelmann, R. J. (1991). Identity patterns and self-and teacher-perceptions of problems for deaf adolescents: A research note. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 32(7), 1159-1165.
Corbett, C. A. (2003). Special issues in psychotherapy with minority deaf women. Women & Therapy, 26, 311-329. Doi: 10.1300/J015v26n03_09
Darıca, N. ve Şipal, F. (2011). İşitme engelli çocuklarda gelişim ve eğitsel müdahale. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Doğan, M. (2011). Çocuklarda çalışma belleği, akademik öğrenme ve öğrenme yetersizlikleri. Türk Psikoloji Yazıları, 14(27), 48-65.
Dolnick, E. (1993). Deafness as culture. The Atlantic, 272(3), 37-53.
Girgin, M. C. (2007). İşitme engelli çocukların konuşma edinimi eğitiminde dinleme becerilerininönemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 7(1), 15-28.
Girgin, Ü. (2012). Investigation of the home reading patterns of families with children with hearing impairment: İÇEM case. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 194-199.
Glickman, N. S. (1993). Deaf identity development: Construction and validation of a the oretical model. Yayımlanmamış doktora tezi, University of Massachusetts.
Glickman, N. S. (1996). The development of culturally deaf identities. M. A. Harvey, (Ed.), Culturally affirmative psychotherapy with deaf persons içinde (115- 155). Mahwan, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
Glickman, N. S. ve Carey, J. C. (1993). Measuring deaf cultural identities: A preliminary investigation. Rehabilitation Psychology, 38(4), 275.
Harmer, L. (1999). Health care delivery and deaf people: Practice, problems, and recommendations for change. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 4(2), 73-110.
Hauser, P., O’Hearn, A., Mckee, M., Steider, A. ve Thew, D. (2010). Deaf epistemology: deafhood and deafness. American Annals of the Deaf, 154(5), 486-492.
Higgins, M. ve Lieberman, A. M. (2016). Deaf students as a linguistic and cultural minority: Shifting perspectives and implications for teaching and learning. Journal of Education, 196(1), 9-18. Doi: 10.1177/002205741619600103
Jaeger, P. T. ve Bowman, C. A. (2005). Understanding disability: Inclusion, access, diversity, and civil rights. Westport: Greenwood Publishing.
Kelleher, C. (2015). When the hearing world will not listen: Deaf community care in hearing-dominated healthcare. Yayımlanmamış doktora tezi, Plymouth State University.
Kemaloğlu, Y. K. ve Yaprak-Kemaloğlu, P. (2012). The history of sign language and deaf education in Turkey. Kulak Burun Boğaz İhtisas Dergisi, 22(2), 65-76.
Ladd, P. (2003). Understanding deaf culture: In search of deafhood. Clevedon, England: Multilingual Matters.
Lane, H. (1995). Constructions of deafness. Disability & Society, 10(2), 171-190.
Leigh, I. (2010). A lens on deaf identities. New York: Oxford University Press.
Marschark, M. (1993). Psychological development of deaf children. New York: Oxford University Press.
Marschark, M. (2007). Raising and educating a deaf child: A comprehensive guide to the choices, controversies, and decisions faced by parents and educators. New York: Oxford University Press.
Mauldin, L. (2012). Parents of deaf children with cochlear implants: a study of technology and community. Sociology of Health & Illness, 34(4), 529-543. Doi: 10.1111/j.1467-9566.2011.01401.x
McDonald, D. M. (2010). Not silent, invisible: Literature’s chance encounters with deaf heroes and heroines. American Annals of the Deaf, 154(5), 463-470.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (2018). Özel eğitime giriş. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller/% C3%96zel%20E%C4%9Fitime%20Giri%C5%9F.pdf
Milli Eğitim Bakanlığı, (MEB). (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. http://orgm.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=608
Most, T., Wiesel, A. ve Blitzer, T. (2007). Identity and attitudes towards cochlear implant among deaf and hard of hearing adolescents. Deafness & Education International, 9(2), 68-82.
Munoz-Baell, I. M. ve Ruiz, M. T. (2000). Empowering the deaf. Let the deaf be deaf. Journal of Epidemiology & Community Health, 54(1), 40-44.
Ohna, S. E. (2004). Deaf in my own way: Identity, learning and narratives. Deafness & Education International, 6(1), 20-38.
Power, D. (2005). Models of deafness: Cochlear implants in the Australian daily press. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 10(4), 451-459.
Sari, H. (2005). An analysis of the relationship between identity patterns of Turkish Deaf Adolescents and the communication modes used in special residential schools for the hearing impaired and deaf. Deafness & Education International, 7(4), 206-222.
Sart, Z. H. (2015). Engelli çocukların eğitim hakkı: İnsan hakları çerçevesinde kaynaştırma/ bütünleşme yoluyla eğitim. K. Çayır, M. Soran ve M. Ergün (Ed.), Engellilik ve ayrımcılık: Eğitimciler için temel metinler ve örnek dersler içinde (93-108). İstanbul: Karekök.
Sart, Z. H., Barış, S., Sarıışık, Y. ve Düşkün, Y. (2016). Engeli olan çocukların Türkiye’de eğitim erişimi: durum analizi ve öneriler. http://www.egitimreformugirisimi.org/tr/node/1637
Scheetz, N. A. (2004). Psychosocial aspects of deafness. Boston, MA: Pearson/A-B.
Stinson, M. S. ve Whitmire, K. (1990). Self-perceptions of social relationships among hearing-impaired adolescents in England. Proceedings of International Congress on Education of the Deaf. Rochester, New York.
Turan, Z. (2006). Doğuştan işitme kayıplı çocuklarda koklear implant uygulamaları: Gelişimi etkileyen faktörler ve ameliyat öncesi değerlendirme. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 51-59.
Watson, N., Roulstone, A. ve Thomas, C. (2012). Routledge handbook of disability studies. New York: Routledge.
Weinberg, N. ve Sterritt, M. (1986). Disability and identity: A study of identity patterns in adolescents with hearing impairments. Rehabilitation Psychology, 31(2), 95-102.
Wixtrom, C. (1988). Two views of deafness. The Deaf American, 38, 3-10.
World Health Organisation (WHO). (2007). International classification of functioning, disability and health: Children & youth version. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43737/1/9789241547321_eng.pdf
World Health Organisation (WHO). (2011). World report on disability. http://www.who.int/disabilities/world_report/2011/report.pdf
Yaprak-Kemaloğlu, P. (2015). Sağır topluluğu ve koklear implant: İlgili yaklaşım ve uygulamalara sosyo-kültürel, politik, eleştirel bakış. Curr Pract ORL, 11(4), 311-324.
Zeshan, U. (2002). Sign language in Turkey: The story of a hidden language. Turkic Languages, 6, 229-274.