Zihinsel Yetersizliğe Sahip Öğrencilere “İş Gücü Piyasa Analizi”ne Dayalı Meslekî Becerilerin Öğretim Sürecinin Betimlenmesi

Bu araştırmada zihinsel yetersizliği olan öğrencilere iş gücü piyasa analizi ve iş analizi temelinde meslekî becerilerin öğretilmesi sürecinin betimlenmesi hedeflenmiştir. Bu araştırma, eylem araştırması olarak desenlenmiştir. Araştırmada veri toplama tekniklerini, gözlem, görüşme, günlük, saha notu, görsel ve işitsel dokümanlar, toplantı tutanakları ve süreç ürünleri oluşturmaktadır. Araştırmada yaşları 16-17 aralığında ikisi kız, biri erkek olmak üzere üç hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrenci ile çalışılmıştır. İki ay atölye eğitimi ve iki ay iş başı (fabrika) eğitimi olmak üzere toplam 4 ay sonunda zihinsel yetersizliğe sahip öğrenciler, gerçek iş ortamında tam bağımsız istihdam edilebilir düzeye ulaşmışlardır.

Teaching Textile Labor Skills Based on Job Analysis to Students with Intellectual Disabilities

The purpose of this study is to describe the process of teaching vocational skills to students with intellectual disabilities based on labor market analysis and job analysis. This research was designed as an action research project. The data collection tools consisted of observation, interview, diary, field notes, visual and auditory documents, meeting reports, and process products. During the research, three students, a boy and two girls with mild intellectual disabilities between the ages of 16 and 17, were studied. At the end of the study target students demonstrated capability of working completely independently in a real job environment.

PDF

___

Aktaş, C., Gergin, S., Kuz, T., Mutluoğlu, L., Uğurlu, B. ve Yılmaz, Z. (2004). Türkiye korumalı işyerleri araştırmaları. Öz-Veri Dergisi, T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, 1(2), 153-375.
Arıkan, S. (2018). Özel sektörde engelli istihdamı. S. Arıkan ve E. Ayyıldız, (Ed.), Engelli bireylerin destekli istihdamı içinde (93-100). İstanbul: Akademik Kitaplar Yayınevi.
Arksey, H. (2003). Scoping the field: services for carers of people with mental health problems. Health and Socail Care in the Community, 11(4), 335-344.
Aslan, T. (2009). Zihinsel yetersizliği olan bireylere elektrikli çim biçme makinesiyle çim biçme becerisi öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Aslan, Y. (2009). Zihinsel yetersizliği olan bireylere kumaş üzerine çizilen desene pul işleme becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Aydınonat, N. E. (2012). Engelli istihdamını arttırmanın yolları. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, Değerlendirme Notu.
Banks, B., Charleston, S., Grossi, T. ve Mank, D. (2001). Workplace supports, job performance and integration outcomes for people with psychiatric disabilities. Psychiatric Rehabilitation Journal, 24, 289-296.
Başar-Coşgun, M. (2010). Özel gereksinimi olan bireylerin okul hayatından iş hayatına geçiş becerilerinin anne-baba görüşlerine göre belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Bilican, F. I. ve Polat, B. (2018). Engeli olan bireylerin kendi bakış açılarıyla istihdam ile ilgili eleştiri, görüş ve önerileri: psikolojik bir bakış açısı. S. Arıkan ve E. Ayyıldız, (Ed.), Engelli bireylerin destekli istihdamı içinde (109-124). İstanbul: Akademik Kitaplar Yayınevi.
Bonete, S., Dolores, M. ve Fernández-Parra, A. (2015), Group training in interpersonal problem-solving skills for workplace adaptation of adolescents and adults with asperger syndrome: A preliminary study. Autism, 19(4), 409-420.
Boyraz, Ş. (2010). Çalışma hayatında engelliler. http://www.toprakisveren.org.tr/2010-87-sukruboyrazz.pdf.
Bureau of Labor Statistic. (03.04.2013) http://www.bls.gov/news.release/pdf/disabl.pdf
Cavkaytar, A. (2012). Eskişehir'in renkleri gökkuşağında buluşuyor: zihin yetersizliği olan yetişkinlere garsonluk mesleği eğitimi projesi. Eskişehir Tepebaşı Belediyesi İŞKUR Meslek kazandırma kursu projesi. Proje süresi: 2012-2013.
Cavkaytar, S. (2009). Dengeli okuma yazma yaklaşımının Türkçe öğretiminde uygulanması: İlköğretim 5. sınıfta bir eylem araştırması. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Chandler, W., Schuster, J. W. ve Stevens, K. B. (1993). Teaching employment skills to adolescents with mild and moderate diabilities using a constant time delay procedure. Educatin and Training in Mental Retardation, 28(2), 155-168.
Christian, L. ve Poling, A. (1997). Using self-management procedures to improve the productivity of adults with developmental disabilities in a competitive employment setting. Journal of Applied Behavior Analysis, 30(1), 165-172.
Cihak, D. F., Kessler, K. ve Alberto, P. A. (2008). Use of a handheld prompting system to transition independently through vocational tasks for students with moderate and severe intellectual disabilities. Education and Training in Developmental Disabilities, 43(1), 102-110.
Clark, C. (2007). Connecting the dots: a successful transition for deaf students from vocational education and training to employment. http://www.ncver.edu.au/research/proj/nr04004.pdf
Coble-Temple, A., Mona, L. R. ve Bleecker, T. (2003). Accessing personal assistance services in the workplace: Struggles and successes. Journal of Vocational Rehabilitation. Special Issue: Personal Assistance Services in the Workplace, 18(2), 113-123.
Costello, P. J. M. (2007). Action research. New York: Continuum.
Cuvo, A. J., Leaf, R. B. ve Borakove, L. B. (1978). Teaching janitorial skills to the mentally retarded: acquisition, generalization, and maintenance. Journal of Applied Behavior Analysis, 11(3), 345-355.
Çetinkaya, E. (2012). Sakarya işgücü piyasası analiz çalışması. Sakarya: Sakarya Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü.
Davies, A., Beyer, S. ve Meek, A. (2014). Age peer supported work experience and apprenticeship and their impact on young people with intellectual disabilities, peers and employers. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 27, 372-374.
Dawe, S. (2004). Moving on from enabling courses: Why do some students remain in enabling courses? Australia: NCVER, Adelaide.
Değirmenci, H. D. (2010). Zihinsel yetersizliği olan bireylere otel kat hizmetleri becerilerinin öğretiminde videoyla model olma yönteminin etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Department of Labor's Office of Disability Employment Policy. (11.04.2013). http://www.dol.gov/odep/
Disability Status Report - United States. (04.02.2014). http://www.disabilitystatistics.org/StatusReports/2012-PDF/2012-StatusReport_ US.pdf?CFID=14923614&CFTOKEN=24075feb8615ea46-9545BE7B- 5056-B400-0DB2F19241C60D99&jsessionid= 8430e1852ab47d00b1897656318213f56582#cgi.SCRIPT_NAME#
Doğan, H. (1983). Meslekî ve teknik eğitimin ilkeleri ve gelişmesi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16(1), 167-181.
Eren, A. (2010). Engellilerin iş yerlerinde çalıştırılması için yapılabilecekler üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Guenther, J., Falk, I., Arnott, A., Lucardie, D. ve Spiers, H. (2008). Examining learning partnerships in northern Australia. Adelaide: National Centre for Vocational Education Research.
Garf, J. ve Storey, K. (1998). The use of self-management strategies for increasing the appropriate hygiene of persons with disabilities in supported employment settings. Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities, 33(2), 179-188.
Gaylord-Ross, R., Park, H. S., Johnston, S., Lee, M. ve Goetz, L. (1995). Individual social skills training and co-worker training for supported employees with dual sensory impairment. Two case examples. Behaviour Modification, 19(1), 78- 94.
Grossi, T. A., Kimball, J. W. ve Heward, W. L. (1994). "What did you say?" Using review of taperecorded interactions to increase social acknowledgments by trainees in a community-based vocational program. Research in Developmental Disabilities, 15(6), 457-472.
Grossi, T. A. ve Heward, W. L. (1998). Using self-evaluation to improve the work productivity of trainees in a community-based restaurant training program. Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities, 33(3), 248-263.
Gündoğdu, A. (2010). Bir ilköğretim okulu ve iş okulunda çalışan okul yöneticisi ve öğretmenlerin zihin engelli bireylerin işe yerleştirilmelerine ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Güneş, N. ve Akçamete, G. (2014). Özel gereksinimi olan bireylerin meslekî istihdamı Çorum ili örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(3), 1-15.
Gürsel, O., Ergenekon, Y. ve Batu, S. (2007). Gelişimsel yetersizliği olan bireylere okuldan işe geçiş becerilerinin kazandırılmasına ilişkin öğretmenlerin ve yöneticilerin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 54-57.
Hasırcıoğlu, A. (2006). İşverenlerin özürlü istihdamına yaklaşımı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
İŞKUR. (02.12.2013). İstatistikler. http://www.iskur.gov.tr/KurumsalBilgi/istatistikler.aspx
Johnson, A. P. (2005). A short guide to action research. Londra: Pearson.
Kathleen, A. C. ve Cuvo, A. J. (1979). Teaching mending skills to mentally retarded adolescents. Journal of Applied Behavior Analysis, 12(3), 401-406.
Köksal, A. (2010). Türkiye’de engelli istihdamı ve bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Lattimore, L. P. ve Parsons, B. M. (2006). Enhancing job-site training of supported workers with autism: a reemphasis on simulation. Journal of Applied Behavior Analysis, 39(1), 91-102.
Maciag, K. G., Schuster, J. W., Collins, B. C. ve Cooper, J. T. (2000). Training adults with moderate and severe mental retardation in a vocational skill using a simultaneous prompting procedures. Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities, 35(3), 306-316.
Mechling, L. C. ve Ortega-Hurndon, F. (2007). Computer-based video instruction to teach young adults with moderate intellectual disabilities to perform multiple step, job tasks in a generalized setting. Education and Training in Developmental Disabilities, 42(1), 24-37.
Mengü, E. (2018). Engelli istihdamına engelli bakışı: sosyolojik açıdan değerlendirme. S. Arıkan ve E. Ayyıldız, (Ed.), Engelli bireylerin destekli istihdamı içinde (101-108). İstanbul: Akademik Kitaplar Yayınevi.
Mertler, C. A. (2006). Action research: teachers as researchers in the classroom. London: Sage publication.
Meşhur, H. F. (2004). Engellilerin çalışma yaşamına katılma gereği ve uygulanan istihdam politikalarının değerlendirilmesi. Öz-Veri Dergisi, T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, 1(2), 153-375.
Mills, G. E. (2003). Action research: a guide fort he teacher researcher. New Jersey: Merill Prentice Hall.
Mitchell, R. J., Schuster, J. W. ve Collins, B. C. (2000). Teaching vocational skills with a faded auditory prompting system. Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities, 35(4), 415-427.
Özbey, F. (2018). Kariyer danışmanlığı yönergeleri. S. Arıkan ve E. Ayyıldız, (Ed.), Engelli bireylerin destekli istihdamı içinde (283-328). İstanbul: Akademik Kitaplar Yayınevi.
Özdemir, S. (2008). Türkiye’de hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireylere meslek edindirme ve istihdamlarına ilişkin politikaların değerlendirilmesine yönelik yönetici, işveren ve veli görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Schuster, J. W., Gast, D. L. ve Wolery, M. (1988). The effectiveness of a constant time-delay procedure to teach chained responses to adolescents with mental retardation. Journal of Applied Behavior Analiysis, 21(2), 169-178.
Steed, S. E. ve Lutzker, J. R. (1997). Using picture prompts to teach an adult with developmental disabilities to independently complete vocational tasks. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 9(2), 117-133.
Steed, S. E. ve Lutzker, J. R. (1999). A strategy to increase independent prevocational task completion in individuals with dual diagnosis. Behavior Modification, 23(1), 152-168.
Tekin-İftar E. ve Kırcaali-İftar, G. (2006). Yanlışsız öğretim yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Toplu, A. (2009). Sosyal dışlanma perspektifinde Türkiye’de özürlü istihdamı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Topsakal, M. (2004). Zihinsel özürlü çocuklara oto yıkama becerisinin öğretimine hata düzeltmesi yapılarak gerçekleştirilen eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (04.02.2014.). http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1017
Uzuner, Y. (2005). Özel eğitimden örneklerle eylem araştırmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(2), 1-12.
Wolery, M. (1991). Teaching chained tasks in dyads: Acquisition of target and observational behaviors. The Journal of Special Education, 25(2), 198-220.
Yalçın, V., Sedlackova, L., Petrie, A., Kamlinski, A., Luhse, L. ve Jukantupa, E. (2007). Engelli bireylerin işgücü piyasasına katılım sistemleri proje raporu. Grundtvig 2 öğrenme ortaklığı.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, Z. (2004). Çalışan özürlülerin iş yaşamında karşılaştıkları sorunlar ve bunları etkileyen etmenler. Öz-Veri Dergisi, T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, 1(2), 153-375.
Yücesoy, Ş. (2006). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere fotokopi çekme becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Özel Eğitim Dergisi, 7(2), 29-45.