CELİL MEMMEDGULUZÂDE’NİN ESERLERİNDE ERMENİLER

Celil Memmedguluzâde, ünlü “Molla Nesreddin” dergisinin editörü ve 20. yüzyıl başlarında Azerbaycan edebiyatında tenkidi realizm akımının öncüsüdür. Celil Memmedguluzâde’nin yazılarındaki rengârenk konular, dönemin sürekli değişen gündemine ve tarihi olaylara verilen tepkilerle ilintilidir. Celil Memmedguluzâde, eserlerinde Ermeni karakterlere en fazla yer veren yazarlardandır. Bu eserlerin çoğunda olumlu karakterler olarak dikkat çeken Ermeniler, karşılaştırma metoduyla kendi soydaşlarına örnek olarak gösterilmiştir. Çalışmamızda, yazarın şimdiye dek yeterince araştırılmamış bu konuyla ilgili piyes, hikâye ve makaleleri ideolojik yönden ele alınarak, “tarafsız” görünen realist yazarın asıl niyeti ve bu görüntünün sonuçları tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Celil Memmedguluzâde, Mirza Celil, Ermeni, Karşılaştırma.

Armenians in the Literary Works of Jalil Mammadguluzadeh

Azerbaijani writer Jalil Mammadguluzadeh is the editor of famous "Molla Nasreddin" magazine and the leader of critical realism in the Azerbaijani literature of the early 20th century. The colourful topics in Jalil Mammadguluzadeh’s writings are related to the reaction to ever-changing agenda of the period and historical events. Jalil Mammadguluzadeh is one of the writers who created many Armenian characters in his works. Conspicuous is the fact that in most of these works the Armenians are positive characters, who via the comparative method are depicted as an example for their compatriots. In this work, the author’s plays, stories and articles related to this subject, which has not been studied enough so far, are analysed from the ideological point of view, and the main intention of the realist writer who looks "objective" and the results of this apparent objectivity are discussed

PDF

___

Anar (2008). Ebedi Mirza Celil. Celil Memmedguluzâde Ansiklopedisi. Bakü: ŞarkGarp Neşriyatı, s. 8-38.

Cebrayılbeyli, C. Hatıralarım. Az. SSS EA Respublika Elyazmaları Fondu, inv. 350.

Celal, M. & Hüseynov, F. (1982). XX. asır Azerbaycan edebiyatı. Bakü: Maarif.

Ehmedli, N. (2017). Mirza Celil neçenci ilde doğuldu. Filologiya Meseleleri, Mayıs, No: 5, Azerbaycan Milli Elmler Akademisi Elyazmalar Enstitüsü, Bakü: Elm ve Tahsil Neşriyatı, s. 362-372.

Gasımzade, G. (1982). Edebiyatta millilik ve beynelmilellik. Bakü: Elm Neşriyatı.

Halilov, P. (1966). SSRİ Halkları Edebiyatı, Bakü: Maarif Neşriyatı.

İsrafilov, H. (1988). Azerbaycan dramaturgiyasının inkişaf problemleri (1890- 1920). Bakü: Elm Neşriyatı.

Kodaman, B. (2010). II. Abdülhamit ve Kürtler-Ermeniler. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:21, s.131-138.

Köçerli, F. (1963). Seçilmiş eserleri. Bakü: Azerbaycan SSR Elmler Akademiyası Neşriyatı.

Mehmetkuluzade, H. (2002). Azerbaycan’da yenilikçi bir öncü: Celil Mehmetkuluzade. Haz.: Fatma Özkan, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

Memmedguluzâde, C. (2004a). Eserleri. 4 ciltte, Tertip ve izahların müellifi: İsa Hebibbeyli, I. cilt, Bakü: Önder Neşriyat.

Memmedguluzâde, C. (2004b). Eserleri. 4 ciltte, Tertip ve izahların müellifi: İsa Hebibbeyli, II. cilt, Bakü: Önder Neşriyat.

Memmedguluzâde, C. (2004c). Eserleri, 4 ciltte, Tertip ve izahların müellifi: İsa Hebibbeyli, IV. cilt, Bakü: Önder Neşriyat.

Memmedov, E. (1979). Azerbaycan nesrinin tekmilleşmesine Dair. XX. Asır Azerbaycan Edebiyatı Meseleleri. Bakü: Elm.

Morkoç, A. (2016). Mevlüt Süleymanlı’nın ‘Ermeni Adındaki Harfler’ Romanı ve Tarihi Gerçekler. Journal of human sciences, 13(3), pp:5290-5303.

Resulzâde, M. E. (1990). Asrımızın Siyavuşu. Çağdaş Azerbaycan edebiyatı. Çağdaş Azerbaycan tarihi. Bakü: Gençlik Neşriyatı.

Saraçlı, E. (2007). Azerbaycan yazıcıları Cumhuriyet döneminde. Bakü: Elm Neşriyatı.

Tumanyan, O. (1934). İzbrannoe. Tbilisi.

Uygur, E. (2007). Azerbaycan edebiyatında Türk-Ermeni ilişkileri. (Poster Bildiri), I. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kurultayı, 09-15 Nisan, İzmir, 2006 (Düzenleyen: Ege Üniversitesi, Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü). I. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kurultayı Bildiri Kitabı V, s. 2239-2244, Lazer Ofset, Ankara.

Uygur, E. (2017). Neriman Nerimanov’un “Bahadır ve Sona” eserinde Türk-Ermeni kültür çatışması. Social Sciences Studies Journal (SSSJournal), Vol:3, Issue:12, pp:2261-2268.

https://openarmenia.am (Erişim Tarihi: 15.07.2019).

https://www.panorama.am (Erişim Tarihi: 17.07.2019).