JOACHIM WACH’IN DÜŞÜNCE SİSTEMİNDE DİNİ TECRÜBE VE SOSYOLOJİK TEZAHÜRLERİ

Bu makalede, din sosyolojisi çalışmalarında, dini grup olgusuna odaklanan ve bu alanda önemli bir literatürün gelişmesine katkıda bulunan sosyologların başında gelen Alman Sosyolog Joachim Wach’ın düşünce sisteminde dini tecrübe olgusu ve onun sosyolojik tezahürleri üzerine bazı mülahazalarda bulunulmaktadır. 20. yüzyılda din sosyolojisi sahasının en önde gelen isimlerinden biri olarak bilenen ve bu bilim dalının kuruluşu ve gelişmesinde çok büyük emeği geçen Joachim Wach, Alman sosyal bilim geleneğinin önemli temsilcilerinde olan R. Otto ve Max Weber’in takipçisidir. Wach, dinler tarihi araştırmalarının “tarihsel” ve “sistematik” olmak üzere iki boyutunu, dini tecrübenin ifade ediliş biçimlerini ise “teorik”, “pratik” ve “sosyolojik” olmak üzere üç boyutunun olduğunu izah etmektedir.

Religious Experience and its Sociological Manifestations in Joachim Wach’s Thought System

In this article, some considerations are made on the phenomenon of religious experience and its sociological manifestations in the thought system of the German Sociologist Joachim Wach, one of the leading sociologists in the history of sociology of religion, who paid attention to the phenomenon of religious groups and contributed to the development of an important literature in this field. Joachim Wach, known as one of the most prominent figures in the field of sociology of religion in the 20th century and contributed greatly to the establishment and development of this discipline, is a follower of R. Otto and Max Weber, who are important representatives of the German social science tradition. Wach states that the study of the history of religions has two dimensions as “historical” and “systematic” and the expression of religious experience has three dimensions as “theoretical”, “practical” and “sociological dimensions”.

___

Akyüz, N. (2000). Dinlerin teşekkülünde dini liderlerin karizması. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 41(1), 275-291.

Akyüz, N. (2007). Dinin örgütsel iklimi: Dini gruplar. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.

Akyüz, N. (2016). Kültür, din ve dini tecrübe. Edit. Niyazi Akyüz, Dini Gruplar Sosyolojisi. 1.Baskı, Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları No: 123, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1- 32.

Akyüz, N. (2016). Dinlerin teşkilatlanması. Edit. Niyazi Akyüz, Dini Gruplar Sosyolojisi. 1.Baskı, Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları No: 123, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 169-214.

Arslan, M. (2006). Değişim sürecinde yeni dindarlık formları: “Yeni çağ” inanışları örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 4(11), 9-25.

Asad, T. (2015). Dinin soykütükleri: Hıristiyanlıkta ve İslamda iktidarın nedenleri ve disiplin. 1.Baskı, İstanbul: Metis Yayınları.

Asad, T. (2016). Sekülerliğin biçimleri: Hıristiyanlık, İslamiyet ve modernlik. Çev. Ferit Burak Aydar, 2.Baskı, İstanbul: Metis Yayınları.

Avcı, B. (2015). Dinler tarihçisinin anlamayı hedefleyen bir imanlı olarak portresi: JoachimWach. İnsan ve Toplum, 5(10), 73-92.

Aydemir, S. (2015). Terör ve din. Edit. Niyazi Akyüz & İhsan Çapcıoğlu, Din Sosyolojisi El Kitabı. 3.Baskı, Ankara: Grafiker Yayınları, 671-687.

Bal, Ş. (2017). Türk kültüründe egemenliğin dinsel ve mitolojik kökleri. Milel ve Nihal: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 14(1), 234-269.

Bauman, Z. (2013). Postmodernizm ve hoşnutsuzlukları. Çev. İsmail Türkmen, 2.Baskı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Berger, P. L. (2015). Kutsal şemsiye: Dinin sosyolojik teorisinin ana unsurları. Çev. Ali Coşkun, 5.Baskı, İstanbul: Rağbet Yayınları.

Çapcıoğlu, İ. (2008). Küreselleşme, kültür ve din. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 49(2), 153-183.

Çapcıoğlu, İ. (2014). Gençlik dönemi ‘kimlik arayışı’nın demokratik değerlerin ve iletişim becerilerinin gelişimine etkisi. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 57-76.

Çapcıoğlu, İ. (2017). Küreselleşme sürecinde kültürün ve dinin değişen görünümleri. Journal of Islamic Research, 28(3), 247-264.

Durkheim, E. (2015). Sosyolojik yöntemin kuralları. Çev. Cemal Bâli Akal, 4.Baskı, Ankara: Dost Kitabevi.

Erkol, M. (2015). Türkiye’de dini hayatı anlamlandırmak: Dindarlık olgusu ve dindarlığın ölçülmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 131-161.

Eyüpoğlu, O. & Batuk, C. (2015). Özsel ve işlevsel din tanımları bağlamında Assisili Francis mistisizmi ve Protestan ahlakının mukayesesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(38), 95-122.

Furseth, I. (2012). Habermas, Bourdieu ve Foucault’nun çalışmalarında din (Çev. Mehmet Cem Şahin). Der. Peter B. Clarke, Çev. Edit. İhsan Çapcıoğlu, Din Sosyolojisi: Kuram ve Yöntem. 1.Baskı, Ankara: İmge Kitabevi, 171-196.

Furseth, I. & Repstad, P. (2013). Din sosyolojisine giriş: Klasik ve çağdaş kuramlar. Çev. İhsan Çapcıoğlu & Halil Aydınalp, 2.Baskı, Ankara: Birleşik Yayınevi.

Giddens, A. (2016). Sosyoloji: Kısa fakat eleştirel bir giriş. Çev. Ülgen Yıldız Battal, 6.Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi.

Göle, N. (2011). Modern mahrem: Medeniyet ve örtünme. 11.Baskı, İstanbul: Metis Yayınları.

Gül, A. R. (2010). Dinin İşlevleri ve İnsan Hakları Ekseninde Devlet Eliyle Din Öğretimi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29(29), 137-177.

Günay, Ü. (2002). Din sosyolojisinin tarihsel gelişimi ve temel sorunları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2002(12), 1-20.

Güneş, A. (2014). Sosyolojik olarak din ve toplum ilişkileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 153-164.

Kandemir, F. (2016). Halk inançlarının psiko-sosyal nedenleri ve Türkiye’deki halk inançlarının tarihi temelleri. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 97-114.

Karaca, F. (1999). Dini pratikler, nefs muhasebesi ve Allah şuuru. Ekev Akademi Dergisi, 1(4), 113-121.

Kınsün, A. (2016). Dini gruplar sosyolojisi. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(8), 210-227.

Kurt, A. (2008). Sosyolojik din tanımları ve dine teolojik bakış sorunu. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 17(2), 73-93.

Luckmann, T. (2016). Görünmeyen din: Modern toplumda din sorunu. Çev. Ali Coşkun, Fuat Aydın & Osman Coşkun, 2.Baskı, İstanbul: Rağbet Yayınları.

Maalouf, A. (2017). Ölümcül kimlikler. Çev. Aysel Bora, 43.Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Okumuş, E. (2015). Toplumsal değişim ve din. Edit. Niyazi Akyüz & İhsan Çapcıoğlu, Din Sosyolojisi El Kitabı. 3.Baskı, Ankara: Grafiker Yayınları, 271-296.

Özdemir, M. (2017). Din-birey ve toplum ilişkisi üzerine (Ünver Günay, Peter Berger, E. M. Hamdi Yazır Örneği). Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 4(7), 9-19.

Öztürk, E. (2012). Kutsal kitaplardaki yaratılış hikâyesini yeniden okumak. Edit. Bayram Ali Çetinkaya, Dinî ve Felsefî Metinler: Yirmibirinci Yüzyılda Yeniden Okuma, Anlama ve Algılama. Bildiri Kitabı, Cilt: 1, İstanbul: Ege Basım, 399-430.

Parladır, H. S. & Özkan, D. (2015). Sosyal bilimlerde paranormal inançlara dair çalışmalar: Sekülerleşme ve inanç ikileminde modern birey ve toplum. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 172-202.

Richter, R. (2017). Sosyolojik paradigmalar: Klasik ve modern sosyoloji anlayışlarına giriş. Çev. Necmettin Doğan, 3.Baskı, İstanbul: Küre Yayınları.

Sancar, S. (2017). Türk modernleşmesinin cinsiyeti: Erkekler devlet, kadınlar aile kurar. 4.Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.

Subaşı, N. (2015). Türkiye’de din, dini toplumsallıklar ve din sosyolojisi. Sosyoloji Konferansları, No: 52 (2015-2), 391-418.

Şahin, M. C. (2012). Türkiye’de din sosyolojisi eğitimi. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.

Şahin, M. C. (2016). Antropoloji ve din: Tarihsel ve kuramsal temeller. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(2), 451-473.

Şahin, M. C. (2017). Türk sosyolojisinin kısa tarihi: Dönemler, şahıslar ve ana yönelimler. İslâmi İlimler Dergisi, 12(1), 7-41.

Taş, K. (2003). Dinin sosyolojik tanımı problemi üzerine bir değerlendirme. Dini Araştırmalar, 6(16), 199-205.

Taylor, C. (2017). Seküler çağ. Çev. Dost Körpe, 2.Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

Toker, İ. (2009). Teolojik bir inşa olarak laiklik. 1.Baskı, Ankara: Eskiyeni Yayınları: 4.

Toker, İ. (2015). Toplumsal cinsiyet ve din. Edit. Niyazi Akyüz & İhsan Çapcıoğlu, Din Sosyolojisi El Kitabı. 3.Baskı, Ankara: Grafiker Yayınları, 607-622.

Usta, N. (2000). Din, devlet ve toplum. Dini Araştırmalar, 3(8), 137-148.

Wach, J. (1987). Din sosyolojisine giriş. Çev. Battal İnandı, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları No: 181, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.

Wach, J. (2019). Sociology of religion. London & New York: Routledge. Weber, M. (2017). Protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu. Çev. Gökhan Rızaoğlu, 3.Baskı, İstanbul: Oda Yayınları.

Yeşilyurt, T. (2001). İman, objektivite ve yanlışlanabilirlik. İlahiyat Fakülteleri Kelam Anabilim Dalı Sempozyumu: Günümüz İnanç Problemleri. 7-9 Eylül 2001, Erzurum, 77-95