BURDUR MÜZESİ’NDEN BİR RÖLİKER HAÇ

Boyuna asılarak kullanım gören röliker haçlar, içine kutsal kalıntılar ya da gerçek haçtan koparılmış bir parçanın konulduğu liturjik eserlerdir. Genellikle bronzdan döküm tekniği ile yapılmışlardır. Bunlar haç biçimi verilmiş, bir menteşe yardımı ile birbiri üstüne kapanabilen iki kutucuktan oluşurlar. MS 9. yüzyılda kullanılmaya başlanan röliker haçlar 12. yüzyılda yaygınlaşır. Bu çalışmada Burdur Müzesi’nde bulunan bir röliker haç bilim dünyasına tanıtılmıştır. M.S. 11. yüzyıla tarihlendirilen röliker haçın en önemli özelliği üzerindeki yazıtın gelişigüzel yazılmasıdır. Yazım modelinin, okuma yazma bilmeyen bir zanaatkâr tarafından yapılmış olabileceğini akla getirmiştir. Okumayı zorlaştıran yazıttaki harflerden birkaçından yola çıkılarak Aziz Georgios olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

A Reliquary Cross from Burdur Museum

The Reliquary crosses, which are easy to use longitudinally, are sacred ruins or ritual artifacts of a piece removed from the real cross. They are usually made of bronze casting technique. They consist of two cross-shaped hinges that can be overlapped by means of a hinge. Reliquary crosses, which began to be used in the 9th century AD, became widespread in the 12th century AD. In this study, a reliquary cross in Burdur Museum was introduced to the scientific world. The most important feature of the 11th century AD reliquary cross is the random writing of the inscription on it. It suggested that the spelling model might have been made by an illiterate craftsman. Based on a few letters in the inscription, which makes it difficult to read, it was concluded that it might have been St. Georgios.

PDF

___

Acara Eser, M. (2007). Liturjide ve günlük kullanımda maden sanatı. A. Ödekan (Ed.), Kalanlar, 12. ve 13. yüzyıllarda Türkiye’de Bizans içinde (s. 37-39 vd). İstanbul: Vehbi Koç Vakfı

Acara Eser, M. (2010). Hıristiyanlıkta haç kültü ve Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi koleksiyonunda bulunan bir grup haç. S. Doğan ve M. Kadiroğlu(Ed.), Bizans ve Çevre Kültürler, Prof. Dr. S. Yıldız Ötüken’e Armağan içinde (ss. 27-43). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat.

Acara Eser, M. (2015). Komana kazısı metal buluntularından bir grup: Röliker haçlar. D. B. Erciyas & M. N. Tatbul (ed.), Komana’da Ortaçağ Yerleşimi içinde (s. 167-180). İstanbul: Ege Yayınları.

Buyruk, H. (2013). Giresun müzesinde bulunan rölikerler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 29, c. 7, 136-144.

Cotsonis, J. A. (1994). Byzantine figural processional crosses. Washington D.C: Dumbarton Oaks Byzantine Collection Publications, No.10.

Çakmakçı, Z. (2017). Şükrü Tül eski eser koleksiyonu’ndaki Bizans dönemi madeni eserleri. TÜBA-KED 15, 45-61.

Eliade, M. (2003) Dinler tarihine giriş. (Çev. L. Arslan), Kabalcı Yayınevi, İstanbul.

Eusebius, (2007). Über das leben des glückseligen Kaisers Konstantin =: De vita Constantini: Griechisch/Deutsch. (Çev. Paul Dräger), Oberhaid: Utopica. Heid, S. (2006). Kreuz. Reallexikon für Antike und Christentum, (ed. A. Hiersemann) c. 21 (ss. 1100-1147), Stuttgart.

Koçyiğit, O. (2018). Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi Bizans dönemi maden haçları. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 35, No. 2, 110- 121.

Morgan, G. (2010). Yeni Roma ya da Konstantin şehri Bizans’ın kısa tarihi. (Çev. E. Ç. Babaoğlu), Kalkedon Yayınları, İstanbul.

Norwich, J. J. (2013). Bizans - erken dönem (MS. 323-802) (Çev. H. Koyukan). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.

Pitarakis, B. (2006). Les croix-reliquaires pectorales Byzantines en bronze, bibliothèque des Cahiers archéologiques XVI, Paris: Picard.

Rice, T. T. (1998). Bizans’ta günlük yaşam. Bizans’ın Mücevheri Konstantinopolis, İstanbul: Göçebe Yayınları,

Taş, T. & Özcan, F. (2015). MS 4.-7. yüzyıllar arasında haç motiflerinin gelişimi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 247- 275.