OSMANLI DEVLETİ VE KÜLTÜR COĞRAFYASINDA SÜTANNELİK

Kadın kimliğinin algılanışı günümüz toplumunda hala çocuğu önemli bir kriter olarak öne çıkarmaktadır. Çocuk doğduktan sonra da anneden beklenilen en önemli şey bebeğini anne sütüyle beslemesidir. Anne sütünün çocuk üzerindeki önemi şüphe gerektirmeyecek bir gerçek olsa da tarihin belirli aralıklarında bazen mecburi bazı durumlarda da keyfi olarak sütannelerin tutulmuş oldukları görülmektedir. Sütanne tutarken de bir takım özellikler aranmaktaydı ki her sütü olan kadın sütanne olamazdı. Çalışmada sütannelik konusunda üzerinde duracağımız bir husus da sütannelerin kendi çocukları üzerinden olaya eleştirel yaklaşmaya çalışmaktır; çünkü sütanneler her zaman kendi yavrularını yanlarına alamayabiliyorlardı. Bu durum çocukların annelerinden ayrı ya da başka bir sütanneye teslim edilme gerçeğini doğuruyordu. Her ne kadar bir takım sıkıntıları içerisinde barındırsa da yine de sütanneliğin bebeklerin beslenmesi ve sağlığı üzerinde olumlu etkileri olduğu tespit edilen konular arasındadır. Bu çalışmada, özellikle birinci elden kaynaklar esas alınarak Osmanlı’da ve farklı kültürlerde sütannelik konusu bütün yönleri ile değerlendirilmiştir.

Wet Nursing in the Geography of Ottoman Empire and Culture

In today’s society, the perception of women’s identity still highlights children as an important criterion. After a child was born, breast-feeding the child is the most important expectation from a mother. Although the importance of breast-feeding for a child is beyond doubt, it is observed that, at certain periods of history, wet nurses were employed sometimes indispensably and sometimes arbitrarily. When hiring a wet nurse, certain qualifications were sought; not every woman with milk could be a wet nurse. One of the considerations about wet nursing in the present study is to try to approach the matter critically in view of wet nurses’ own children because sometimes they were not always able to take their own children with them. This situation caused such children to remain away from their mothers or to be delivered to other wet nurses. It is one of the facts identified, however, that although wet nursing involved certain problems, it still had positive influences on the feeding and health of infants. The present study assessed and evaluated wet nursing in the Ottomans and in different cultures from all aspects primarily based on first-hand sources about it.

PDF

___

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi(BOA).

Süreli Yayınlar Asar-ı Münteşir, Doktorlar ve süt nineler. (1901, Temmuz). Servet-i Fünun, Cilt 21, Sayı 541.

Dr. Rıza Tahir Bey. (1927). Çocuk bakımına dair öğütler-banyo-temizlik-anne sütüçocuk bakımı. Gürbüz Türk Çocuğu, Cilt 2, Sayı 14, s. 18. Irza’ Meselesi. Servet-i Fünun, No: 632.

Mubahase-i Sıhhiye ve Tıbbiye, emzirme ve emzik şişeleri. Servet-i Fünun, No: 57.

Osman Nuri, (1906). Çocuk ve süt çocuk ve medeniyyet-i izdivaç ve saadet-i ailesıhhat ve ahlâk. Servet-i Fünun, Cilt 30, Sayı 772, s. 275.

Süt Emen Çocuklar İçin. (1907). Servet-i fünun, Cilt 32, Sayı 820.

Tıfıl Nevzatın Teaddisi (Süt Nine ve Dadı Mektepleri). (1894, Ağustos). Servet-i Fünun, Cilt 7, Sayı 180.

Telif ve Tetkik Eserler Abdülaziz Bey, (1995). Yayın Sorumlusu: Ayşen Anadol, Osmanlı adet, merasim ve tabirleri toplum hayatı. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Akagündüz, Ü. (2015). II. Meşrutiyet döneminde kadın olmak. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.

Akçiçek, E. (1988). Anne sütü ile ilgili âdet ve inançlar, Türk halk hekimliğinde anne sütü. 1. Milletlerarası Türk Halk Edebiyatı ve Folklor Kongresi. Editör. (ss. 35-70). İstanbul:

Akgündüz, A. (1986). Mukayeseli İslâm ve Osmanlı hukuku külliyatı. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.

AlHreashy, A. (2018). Non-maternal nursing in the Muslim community: A health perspective review. Journal Of Clinical Neonatology, 191-197.

Araz, Y. (2013). Osmanlı toplumunda çocuk olmak. İstanbul: Kitap Yayınevi.

Avcı, M. (2004). Osmanlı hukukunda suçlar ve cezalar. İstanbul: Bilimevi Basın Yayın.

Badinter, E. (2011). Kadınlık mı annelik mi. İstanbul: İletişim Yayınları.

Besim Ömer. (1320). Çocuk büyütmek. İstanbul: Matbaa-yı Ahmed İhsan.

Besim Ömer. (1320). Doğururken ve doğurduktan sonra. İstanbul: Matbaa-yı Ahmed İhsan.

Besim Ömer. (1319). Darülaceze Irzahanesi. İstanbul.

Duben, A. & Behar, C. (2014). İstanbul haneleri-evlilik, aile ve doğurganlık 1880- 1940. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.

Eröz, M.& Güler, A. (1998). Türk ailesi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.

Heywood, C. (2003). Baba bana top at!-Batı’da çocukluğun tarihi. İstanbul: Kitap Yayınevi.

Hot, İ. & Başağaoğlu, İ. (2014). Tarihte sütannelik geleneği. Türkiye Klinikleri j. Med Ethics, 22 (2), 68-74.

Kalaycıoğulları, S. (2016). Roma yazınında emzirme: Anne sütünün bebeğin bedensel ve zihinsel gelişimine etkisi. DTCF Dergisi, 56. (2), 319-331.

Kömürciyan, E. Ç. (1988). İstanbul tarihi-XVII. asırda İstanbul. Eren Yayıncılık ve Kitapçılık.

Marilyn, Y. (2002). Memenin tarihi. İstanbul: Çitlembik Yayınları.

Onur, B. (2005). Türkiye’de çocukluğun tarihi. İstanbul: İmge Kitabevi.

Saz, L. (2010). Anılar-19. yüzyılda saray haremi. İstanbul: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık.

Saz, L. (2012). Haremde yaşam-saray ve harem hatıraları. İstanbul: Dün Bugün Yarın Yayınları.

Sever, M. (2015). Kadınlık, annelik, gönüllü çocuksuzluk: Eisabeth Badinter’den kadınlık mı annelik mi?, Tina Miller’dan Annelik Duygusu: Mitler ve Deneyimler ve Corinne Maier’den No Kid Üzerinden Bir Karşılaştırmalı Okuma Çalışması. Fe Dergi, 7 (2), 72-86.

Stearns, P. N. (2018). Çocukluğun Tarihi. İstanbul: Dedalus Kitap.

Thorley, V. (2015). A Mother, Yet Not “Mother”: The Occupation Of Wet Nursing. Journal Of Family Studies. 21 (3), 305-323.

Tokmakçıoğlu, E. (1991). Osmanlı kadın âlemleri. İstanbul: Geçit Kitabevi.

Uğur, Ü. (2015). Arşiv belgelerine göre Osmanlı’da kadın. İstanbul: Bion Matbaacılık.

Uluçay, M. Ç. (2001). Padişahların kadınları ve kızları, İstanbul: Ötüken Yayınları.

Yıldırım, N. (2012). Safiye Ali. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.