Okurların çeviri algılarını incelemek: Stephen King’in eserlerinin Türkçedeki durumu

Altmıştan fazla romanıyla korku ustası olarak tanınırlık kazanmış olan Stephen King’in eserleri 1970’lerden beri Türkçeye çevrilmekte ve ağırlıklı olarak Altık Kitaplar Yayınevi tarafından basılmaktadır. Yazarın eserleri her zaman çok satanlar arasında yer almış olup bazı romanları son yıllarda Türkçeye yeniden çevrilmekte ve güncellenmiş kapaklarla ve “sansürsüz tam metin” ya da sadece “tam metin” gibi etiketlerle birçok kez yeniden basılmaktadır. Böyle örnekler Türk okurların yayınevinin çeşitli yayıncılık uygulamalarını farklı açılardan sorgulamalarına ve özellikle de “yeniden çeviri”, “yeniden basım”, “düzeltme”, “sansür” ve “kısaltma” gibi kavramları tartışmalarına yol açmaktadır. Bu çalışma son yıllarda Stephen King’in eserlerinin Türkçe çevirileri bağlamında ortaya çıkan söz konusu kavramların okurlar tarafından alımlanışı ve algılanışını incelemeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda, okurların King’in Türkçe çevirileri arasındaki ilişkileri irdeleyerek bol miktarda yorumlar yaptığı ve detaylı tartışmalarda bulunduğu okur blogları ve tartışma forumları gibi online verilerden yararlanmaktadır. Çalışma eserleri kısaltmak, tam ya da eksik metin basmak veya çevirileri farklılaşan etiketlerle yayımlamak gibi çeşitli çeviri uygulamaları neticesinde okurların çoğunlukla bir “karmaşayla” karşı karşıya kaldıklarını ortaya koymaktadır. Buna ek olarak, çalışma yayın süreçlerinde yayınevlerince alınan kararların genellikle piyasa odaklı olduğunu ortaya koymaktadır. Okurların görüşlerine göre, piyasaya uygunluk düşüncesi yeniden çeviri/çeviri, yeniden basım/basım, sansür ve kısaltma gibi uygulamalar veya etiketlemeler için bir açıklama sunmaktadır ve bu nedenle, okurlar yayınevlerinin özellikle çevirileri kısaltmama ya da sansürlememe ve daha yüksek kalitede basım yapma yönünde kararlar almaları için teşvik etmeye çalışmaktadırlar.

Examining readers’ perceptions of translations: The case of Stephen King’s works in Turkish

Known as the master of horror with more than sixty novels, Stephen King’s works have been translated intoTurkish since 1970’s and published mainly by Altın Kitaplar Publishing House. His works, frequently beingamong the best-sellers, have been retranslated into Turkish and reprinted countlessly with updated covers andlabels such as “uncensored complete book” or “complete book” in the last years. Such instances mostly causeTurkish readers to question various publishing practices of the publisher from diverse perspectives and discussparticularly the concepts of “retranslation”, “reprint”, “revision”, “censorship” and “cutting”. This study aims toexamine readers’ reception and perceptions of above-referred concepts made itself evident lately regarding Turkishtranslations of King’s works. In this sense, it benefits from online data such as readers’ blogs and discussion forumsin which they share a plethora of comments and make detailed discussions by tracing the links among King’stranslations. The study concludes that readers largely face with a confusion as a result of diverse publishingpractices of the publisher such as “reducing” the books, publishing “un/complete” translations or labellingtranslations divergently. Moreover, it reveals that the decisions taken in the publishing processes are usuallymarket-driven. The notion of market convenience provides an explanation for the translation or labeling practicessuch re/translation, re/print, censorship and cutting in readers’ views and that being the case, readers try to urgepublishers to take decisions particularly on the grounds of not reducing or censoring texts and high quality intranslation practices.© 2020 JLLS and the Authors - Published by JLLS.

PDF

___

Arslan, D. U. (2016). Translation, obscenity and censorship in Turkey: Avni İnsel as a translator and patron of popular erotic literature (Unpublished master’s thesis). Dokuz Eylül University, İzmir, Turkey.
Berk Albachten, Ö. & Tahir Gürçağlar, Ş. (Eds.). (2019a). Introduction: Mutability in retranslation. In Ö. Berk Albachten & Ş. Tahir Gürçağlar (Eds.), Studies from a retranslation culture. The Turkish context (pp. 1-10). London: Springer.
Berk Albachten, Ö. & Tahir Gürçağlar, Ş. (2019b). The making and reading of a bibliography of retranslations. In Ö. Berk Albachten & Ş. Tahir Gürçağlar (Eds.), Perspectives on retranslation: Ideology, paratexts, methods (pp. 212-230). London/New York: Routledge.
Berman, A. (1990). La retraduction comme espace de traduction. Palimpsestes, 13(4), 1-7.
Billiani, F. (2007). Assessing boundaries: Censorship and translation. An introduction. In F. Billiani (Ed.), Modes of censorship and translation: national contexts and diverse media (pp. 1-25). Manchester, UK: St. Jerome Publishing.
Birkan Baydan, E. (2008). Visibility of translation through conflicting ideologies: The Islamic retranslations of 100 essential readings (Unpublished master’s thesis). Boğaziçi University, İstanbul, Turkey.
Boy, H. (2019). Yeniden yazım ve yeniden çeviri bağlamında Dorian Gray’in Portresi. In S. Taş (Ed.), Çeviri üzerine gözlemler (pp. 151-173). İstanbul: Hiperlink Yayınları.
Çınar, S. (2019). Bir gelenek Altın Kitaplar. Retrieved from https://www.gazeteciler.com/haber/birgelenek-altin-kitaplar/244253.
Eker Roditakis, A. (2017). Reviewers as readers with power: What a case of retranslation says about author, translator and reader dynamics. Mémoires du livre Studies in Book Culture, 9(1), 1-30.
Işıklar Koçak, M. (2017). Readers of retranslation on online platforms. Journal of Turkish Studies, 12(15), 413-430.
Işıklar Koçak, M. & Erkul Yağcı, S. (2019). Transformation in readers’ habituses in Turkey from the 1930s to the 2010s. In Berk Albachten, Ö. & Tahir Gürçağlar, Ş. (Eds.), Perspectives on Retranslation: Ideology, Paratexts, Methods (pp. 129-147). London/New York Routledge.
Jansen, S. C. (2010). Ambiguities and imperatives of market censorship: The brief history of a critical concept. Westminster Papers in Communication and Culture, 7(2), 12-30.
King, S. (1978). The stand. USA: Doubleday.
King, S. (1978/1987/1999). Mahşer. (G. Suveren, Trans.). İstanbul: Altın Kitaplar.
King, S. (1982). Different seasons. USA: Viking Press.
King, S. (1983). Kuşku mevsimi. (G. Suveren, Trans.). İstanbul: Altın Kitaplar. King, S. (1986). It. USA: Viking Publishing House.
King, S. (1986). O. (G. Suveren, Trans.). İstanbul: Altın Kitaplar.
King, S. (1988). Ceset. (B. Çorakçı, Trans.). İstanbul: Altın Kitaplar.
King, S. (1990). The stand. The complete and uncut edition. USA: Doubleday.
King, S. (2012). Mahşer. Sansürsüz tam metin. (C. Kim, Trans.). İstanbul: Altın Kitaplar.
King, S. (2012/2016/2018). O. Tam metin. (O. Alpar, Trans.). İstanbul: Altın Kitaplar.
King, S. (2019). Kuşku mevsimi ve esaretin bedeli. (G, Suveren, Trans.). İstanbul: Altın Kitaplar.
Koskinen, K. & Paloposki, O. (2003). Retranslation in the age of digital reproduction. Cadernos, 1, 19- 38.
Licciardi, B. (2014). Stephen King: Biography, books & short stories. Retrieved from https://study.com/academy/lesson/stephen-king-biography-books-short-stories.html.
Paloposki, O. & Koskinen, K. (2004). Thousand and one translations: retranslation revisited. In G. Hansen et al. (Eds.), Claims, changes, and challenges (pp. 27-38). Amsterdam: John Benjamins.
Paloposki, O. & Koskinen, K. (2010). Reprocessing texts. The fine line between retranslating and revising. Across Languages and Cultures, 11(1), 29-49.
Somló, Á. (2014). From silence to reading between the lines: On self-censorship in literary translation. B.A.S. British and American Studies, 20, 189-201.
Stephen King okurları ciltli kitap için imza topladı. (n.d.). Retrieved May 2, 2020 from https://www.artfulliving.com.tr/gundem/stephen-king-okurlari-ciltli-kitap-icin-imza-topladi-i-7351 04.
Stephen King Türkiye. (n.d.). Retrieved April 14, 2020 from http://www.stephenkingturkiye.com/
Stephen King Kitaplığı. (n.d.). Retrieved 14 April, 2020 from https://forum.kayiprihtim.com/t/stephenking-kitapligi/3962/514
Susam-Sarajeva, Ş. (2003). Multiple-entry visa to travelling theory: Re-translations of literary and cultural theories. Target, 15(1), 1-36.
Tahir Gürçağlar, Ş. (2009). Retranslation. In M. Baker & G. Saldanha (Eds.). Routledge encyclopedia of translation studies (2nd ed.). (pp. 233-236). London/New York: Routledge.
Taş, S. (2018a). August Bebel’in Kadın ve Sosyalizm’i bağlamında yeniden çeviri ve çeviri eleştirisi: Bir üst-eleştiri çalışması. RumeliDe Journal of Language and Literature Studies, 4, 292-306.
Taş, S. (2018b). Çeviride sansür bağlamında kavramsal bir tartışma: “Çeviri yokluğu”, “yok-çeviri” ve “kurumsal sansür. In. S. Taş (Ed.). Çeviribilimde güncel tartışmalardan kavramsal sorgulamalara (pp. 147-191). İstanbul: Hiperlink Yayınları.
Taş İlmek, S. (2020). Readers’ voices for “complete retranslations”: A case study of Agatha Christie’s murder mysteries in Turkish. AGATHOS, 11(2), 161-175.
Üstünsöz, İ. (2010). The legal status and the self-images of translators in Turkey: Translators at the crossroads: Experts or messengers? (Unpublished master’s thesis) thesis. Boğaziçi University, İstanbul, Turkey.
Üstünsöz, İ. (2015). Censorship of “obscene” literary translations: An analysis of two specific cases. In Ş. Tahir Gürçağlar, S. Paker and J. Milton (Eds.). Tradition, tension and translation in Turkey (pp. 219-232). Amsterdam: John Benjamins.