Rol İçi ve Rol Dışı Performansta İş Taleplerinin ve İş Kaynaklarının Etkisinde Psikolojik Sözleşmenin Aracı Rolü

Amaç – Bu çalışmanın amacı, rol içi ve rol dışı performansta iş talepleri ve iş kaynaklarının etkisinde psikolojik sözleşmenin aracılık rolü olup olmadığını ortaya çıkarmaktır. Yöntem – Araştırmanın evrenini, Kayseri’de faaliyet gösteren mobilya ve bilişim sektöründe yer alan işletmelerdeki çalışanlar oluşturmaktadır. Araştırma verilerini elde etmek üzere zaman ve ekonomik açıdan tasarruf etmek amacıyla çalışanlara basit tesadüfü örnekleme yöntemi kullanılarak anket uygulanmış ve araştırmanın örneklemini 528 katılımcı oluşturmuştur. Anket çalışmasında elde edilen veriler istatistiksel analiz programı ile geçerlilik, güvenilirlik, korelasyon analizi ve aracı etki analizleri yapılarak değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır. Bulgular – Araştırmada işlemsel ve ilişkisel psikolojik sözleşme ile iş talepleri ve iş kaynakları arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca işlemsel sözleşme ile bağlamsal performans arasındaki ilişkinin pozitif yönlü olduğu fakat ilişkisel sözleşme ile görev performansı arasındaki ilişkinin ise negatif yönlü olduğu görülmektedir. Araştırmada aracı etki etki analizi sonuçlarına göre ise iş talepleri alt boyutlarından duygusal talepler ile bağlamsal (rol dışı)performans ilişkisinde işlemsel ve ilişkisel psikolojik sözleşmenin aracı rolü bulunmaktadır. İş taleplerinden iş yükü ile bağlamsal performans ilişkisinde ve iş kaynakları alt boyutlarından otonom çalışma ve mesleki gelişim imkânları ile bağlamsal performans ilişkisinde de işlemsel sözleşmenin aracı rolü olduğu ortaya çıkmıştır. Tartışma – Bu çalışma, iş talepleri ve iş kaynakları ile görev ve bağlamsal performans arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğunu ve bu ilişkide işlemsel psikolojik sözleşmenin olumlu yönde aracılık rolü üstlendiğini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda yapılan çalışma ile örgüt- çalışan ilişkilerinde ve çalışan performansı konusunda psikolojik sözleşme ile ulusal alanda çok az sayıda çalışmada ele alınan iş talepleri ve iş kaynaklarının etkilerine vurgu yapılmaktadır.

The Mediating Role of The Psychological Contract in the Effect of Job Demands and Job Reseources on in Role and Extra Role Performance

Purpose – The aim of this study is to reveal whether the psychological contract has a mediating role in the effects of job demands and job resources on in-role and extra-role performance. Design/methodology/approach – The universe of the research consists of employees in businesses operating in the furniture and informatics sector in Kayseri. In order to save time and economy in order to obtain the research data, a questionnaire was applied to the employees by using the simple random sampling method and 528 participants formed the sample of the research. The data obtained in the survey study were evaluated and interpreted by performing validity, reliability, correlation analysis and mediator effect analyzes with a statistical analysis program. Findings – In the research, it was determined that there is a positive relationship between transactional and relational psychological contract and job demands and job resources. In addition, it is seen that the relationship between transactional contract and contextual performance is positive, but the relationship between relational contract and task performance is negative. According to the results of the mediation effect analysis in the research, the transactional and relational psychological contract have a mediating role in the relationship between emotional demands and contextual performance, which is one of the sub-dimensions of job demands. It has been revealed that the transactional contract has a mediating role in the relationship between workload and contextual performance, which is one of the job demands, and in the relationship between autonomous working and professional development opportunities and contextual performance from the sub-dimensions of work resources. It has been revealed that the transactional contract has a mediating role in the relationship between workload and contextual performance, which is one of the job demands, and in the relationship between autonomous working and professional development opportunities and contextual performance from the sub-dimensions of work resources. Discussion – This study reveals that there is a positive relationship between job demands and job resources, task and contextual performance, and the transactional psychological contract plays a positive mediating role in this relationship. In this context, the study emphasizes the psychological contract on organization-employee relations and employee performance, and the effects of job demands and job resources, which are discussed in very few national studies.

PDF

___

Baccili, P. A. (2001). Organization and manager obligations in a framework of psychological contract development and violation, Erişim adresi: https://www.proquest.com/dissertationstheses/organization-manager-obligations-framework/docview/230942518/se-2?accountid=15729.
Bakker, A.B., Demerouti, E. ve Verbeke, W. (2004). Usıng the job demands-resources model to predıct burnout and performance, Human Resource Management, 43( 1), 83–104.
Bakker, A. B. Demerouti, E. ve Schaufeli, W. B.( 2003). Dual processes at work in a call centre: An application of the job demands–resources model, European Journal Of Work And Organizatıonal Psychology, 12 (4), 393–417.
Barling, J. ve Cooper, C.L. (2008). The sage handbook of organizational behavior: Volume One: Micro Approaches, SAGE Publications Ltd; 1 Edition (August).
Birtch,T.A., Chiang , F. ve Esch, E.V. (2016). A social exchange theory framework for understanding the job characteristics–job outcomes relationship: the mediating role of psychological contract fulfillment, The International Journal of Human Resource Management, 27(11), 1217–1236.
Doğan, Y. (2005), Organizasyonlarda pozitif ve negatif duygusallığın çalışanların görev ve bağlamsal performansları üzerine etkisini belirlemeye yönelik Kayseri’de bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Kayseri, Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
Duyan, G. ve Gelbal, S. (2008). Sosyal sorun çözme envanteri’nin Türkçeye uyarlama çalışması, Toplum ve Sosyal Hizmet, Nisan, 19(1).
Fatima, A., Matloob, A. ve Khan, M.A. (2019). To investigate the relationship between job demand, job resources and job performance: A examination of Mediating Variables, International Journal Of Academic Research İn Business- Social Scienses, November, 9(11), 159-175.
Hakanen, J.J., Schaufeli, WB. ve Ahola, K. (2008). The job demands-resources model: a three-year cross-lagged study of burnout, depression, commitment, and work engagement, Work & Stress, vol. 22, No. 3, JulySeptember, 224-241.
Hu, L. ve Bentler, P. M. (1999). Cut off criteria for fit indexes in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives, Structural Equation Modeling, 6, 1–55.
Jex, S.M. ve Britt,T.W. (2008).Organizational psiycholoy. a scientist-practitioner approach, Second Edition, Jhon Willey-Sons, Inc. Canada. Printed İn The United Sttes Of America.
Kaya, E. (2016), İş talepleri ve kaynaklarının işe tutkunluğa etkisinde pozitif psikolojik sermayenin aracılık rolünün incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul, Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
Lu, C., Du, D., Xu, X. ve Zhang, R. (2017). Revisiting the relationship between job demand and job performance: The effects of job security and traditionalty. Jonurnal Of Occupational And Organizational Psychology, March, 90(1), 28-50.
Manxharia, M. (2015). Employment relationships and the psychological contract: the case of banking sector in Albania, Procedia - Social and Behavioral Sciences 210, 231 – 240.
Mimaroğlu, H. (2008), Psikolojik sözleşmenin personelin tutum ve davranışlarına etkileri: tıbbi satış temsilcileri üzerinde bir araştırma, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana, Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
Naing L, Winn T. ve Rusli B.N. (2006). Practical issues in calculating the sample size for prevalence studies. Archives of Orofacial Sciences, 1,9-14.
Nnaji-Ihedinmah, N., Osisioma, H.E.. ve Ugwu,K. (2020). Psychological Contract and Employee Performance in the Construction Industry in South East Nigeria, The Internatıonal Journal Of Busıness & Management, 8 ( 2), 259-265.
Özan, M. (2021). Süreç Yönetimi ve Süreç İyileştirmenin İşletme Performansına Etkilerinin Analizi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(2),1144-1161.
Pramudita, A. , Sukoco, B.M, Wu, W.Y. ve Usman, I.(2021). The effect of psychological contract on job related outcomes: The moderating effect of stigma consciousness,Cogent Busıness & Management, 8( 1).
Rahman, U.U., Rehman, C.A., Imran, M.K. and Aslam, U. (2017). Does team orientation matter? Linking work engagement and relational psychological contract with performance, Journal of Management Development, 36(09), 1-12.
Robınson, S. L., Kraatz, M. S. and Rousseau, D.M. (1994). Changing obligations and the psychological contract: a longitudinal study, Management Journal, 37(1), 137-152.
Schaufeli, W.B ve Bakker, A.B.(2004). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: a multi-sample study, Journal Of Organizational Behavior, 25, 293–315.
Schreiber, J. B., Nora, A., Stage, F. K., Barlow, E. A. ve King, J. (2006). Reporting structural equation modeling and confirmatory factor analysis results: a revie, The Journal Of Educational Research, 99, 323-338
Suazo, M. M. (2002). An examination of antecedents and consequences of psychological contract breach, Doctoral Thesis, University of Kansas. Erişim adresi:Https://www.worldcat.org oclc.
Tallman, R. (2001). Impact of psychological contracts in new employees. (Doktora Tezi, Manitoba Üniversitesi, Canada). Erişim adresi: https://mspace.lib.umanitoba.ca/xmlui/handle/1993/2004.
Xanthopoulou,. D., Bakker, A. B., Demerouti, E. ve Schaufeli, W. B. (2007). The role of personal resources in the job demands-resources model, International Journal of Stress Management, 14(2), 121–141, Doı: 10.1037/1072-5245.14.2.121.
Van Scotter, J.R. Motowidlo, S.J. ve Cross, T.C. ( 2000). Effect of task performance and contextual performance on systemic rewards, Journal or Applied Psychology, 85(4),526,535.
Vantilborgh, T., Bidee, J. , Pepermans, R., Griep, Y and Hofmans, J.(2016). Antecedents of Psychological Contract Breach: The Role of Job Demands, Job Resources, and Affect, Plos One, May 12, 1-22.