Örgütlerde Yöneticiye Duyulan Güvenin, Psikolojik Sözleşme İhlali, Örgütsel Dışlanma ve İş Tatmini Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi

Amaç – Bu çalışmanın amacı hizmet sektöründe yoğun olarak çalışmakta olan beyaz yakalıların, örgüt içinde karşılaştıkları dışlanma ve psikolojik sözleşme ihlali sorunlarının güven ortamı yaratıldığında iş tatmini üzerindeki etkilerini tespit etmektir. Dışlanmanın ve psikolojik sözleşme ihlalinin iş tatmini üzerindeki etkilerini değerlendirerek, örgüt içinde güven ortamı yaratıldığı takdirde, hangi sonuçların elde edilebildiği tartışılarak, çalışanların davranışlarındaki değişikliklerin neler olabileceği düşüncesini sorgulatmayı amaçlayan bir çalışmadır. Yöntem – Araştırmanın amacı kapsamında hizmet sektöründe bulunan 388 beyaz yakalı çalışan ile anket çalışması yürütülmüştür. SPSS 25.00 İstatistik Paket Programı kullanılarak elde edilen veriler değerlendirilmiş, likert ölçeğinin kullanıldığı ifadelerde faktör analizi ve güvenirlilik analizi yapılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkilerin incelenmesinde korelasyon analizi; hipotezlerin test edilmesinde regresyon analizi ve ara değişken analizinde sobel testi yapılmıştır. Bulgular – Elde edilen bulgulara göre; çalışanlar örgütlerinde dışlanma ve psikolojik sözleşme ihlali yaşadıklarında, iş tatmin düzeyleri negatif anlamda etkilenmektedir. Ancak güven ortamının yaratılması ve çalışanlara güven duygusunun benimsetilmesi durumunda dışlanma ve psikolojik sözleşme ihlalinin yarattığı negatif durum ortadan kalkmakta, çalışanların iş tatmin seviyeleri yükselmektedir. Tartışma – Güven ortamının güçlü bir şekilde örgütlerde sağlanması durumunda çalışanların yaşamış oldukları dışlanmadan dolayı hissettikleri negatif düşüncelerin ortadan kalkmasının farklı örgüt yapılarında detaylarıyla incelenmesi gerekmektedir. Özellikle beyaz yakalı çalışanlarda yapılan bu çalışmanın mavi yakalılar üzerinde yapılması durumunda elde edilecek sonuçlar önem arz etmektedir. Psikolojik sözleşme ihlali nedeni ile yaşanan negatif düşüncelerin güven ortamının sağlanması durumunda ortadan kalkması, çalışanların örgütlerde yöneticilerine güven duygusuna ne kadar ihtiyaç duyduklarının göstergesi olmaktadır. Gelecek çalışmalarda farklı örgüt yapılarından elde edilecek araştırmalar dışlanma ve psikolojik sözleşme ihlali kavramlarının teorik açıdan gelişmesine zenginlik katacaktır.

Examination of The Relationships Between Organisational Managerial Trust, Psychological Contract Violation, Organizational Exclusion and Job Satisfaction

Purpose - The aim of this study is to determine the effects of white collar workers working intensively in the service sector on the job satisfaction when the problems of exclusion and psychological contract violations are created. By evaluating the effects of the violation of exclusion and psychological contract on the job satisfaction, It is a study aiming to question the idea of changes in employee behaviors by discussing how results can be achieved if an atmosphere of trust is created within the organization. Design/methodology/approach - Within the scope of the study, 388 white-collar employees were employed in the service sector. The data obtained by using SPSS 25.00 Statistical Package Program were evaluated and factor analysis and reliability analysis were performed in the questions using likert scale. Correlation analysis of the relationships between variables; sobel test was used to test hypotheses and regression analysis. Findings - According to the findings; when employees experience a violation of exclusion and psychological contract in their organizations, job satisfaction levels are negatively affected by the expected response. However, in case of creating an environment of trust and trust in employees, the negative situation caused by the violation of exclusion and psychological contract is eliminated, and it has been concluded that the job satisfaction levels of the employees have increased. Discussion - If the environment of trust is provided strongly in organizations, the elimination of negative thoughts that employees feel due to the exclusion they have experienced needs to be examined in detail in different organizational structures. Especially in the case of white-collar workers, the results of this study are important for blue-collar workers. The disappearance of negative thoughts in the case of breach of psychological agreement is an indicator of how much employees need trust in organizations. In future studies, researches from different organizational structures will enrich the theoretical development of the concept of violation of exclusion and psychological contract.

PDF

___

Adams, A. ve Bond, S. (2000) “Hospital Nurses' Job Satisfaction, İndividual And Organizational Characteristics”, Journal of Advanced Nursing, 32(3), 536-543.
Argyris, C. (1960) Understanding Organizational Behavior, Homewood, IL: Dorsey Press.
Aroian, L. A. (1944/1947). The probability function of the product of two normally distributed variables. Annals of Mathematical Statistics, 18, 265-271.
Arslan, M. (2009) Yeni İlköğretim Programının Uygulanmasında İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretimsel Liderlik Rollerine İlişkin Öğretmen Görüşleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173-1182.
Bell, J. (1993) Doing Your Research Project, (2nd. Edition). Buckingham: Open University Press.
Bozdoğan, A. E. ve Öztürk, Ç. (2008) “Coğrafya ile ilişkili fen konularının öğretimine yönelik öz-yeterlilik inanç ölçeğinin geliştirilmesi”, Necatibey Eğitim Fakültesi Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(2),
66-81. Büyüköztürk, Ş. (2005) “Anket Geliştirme”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 133-151.
Büyüköztürk, Ş. (2007) Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Chathoth, P. K., Mak, B, Jauhari, V. ve Manaktola, K. (2007) “Employees’ Perceptions of Organizational Trust and Service Climate: A Structural Model Combining Their Effects On Employee Satisfaction”, Journal of Hospitality & Tourism Research, 31, 338.
Colquitt, J. A., Scott, B. A. ve LePine, J. A. (2007) “Trust, Trustworthiness, and Trust Propensity: A Meta- Analytic Test of Their Unique Relationships With Risk Taking and Job Performance”, Journal of Applied Psychology, 92(4), 909–927.
Conrad, K. M., Conrad, K. J. ve Parker, J. E. (1985) “Job Satisfaction Among Occupational Health Nurses, Journal Of Community Health Nursing, 2, 161-173.
Conway, N. ve Briner, R. B. (2002) “A Daily Diary Study Of Affective Responses To Psychological Contract Breach And Exceeded Promises”, Journal of Organizational Behavior, 23, 287-302.
Conway, N. ve Coyle-Shapiro, J. A. M. (2012) “The Reciprocal Relationship Between Psychological Contract Fulfillment And Employee Performance And The Moderating Role Of Perceived Organizational Support And Tenure”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 85, 277-299.
Coyle-Shapiro, J. A-M. ve Kessler, I. (2002) “Reciprocity through the lens of the psychological contract: Employee and Employer perspectives”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 11, 1-18.
Çelik, H. C. ve Bindak., R. (2005) “İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin bilgisayara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi”, Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(10), 27-38.
Dani, S. S. Burns N. D., Backhouse C. J. ve Kochhar A. K. (2006) “The implications of Organizational Culture and Trust in The Working of Virtual Teams”, Journal Engineering Manufacture, Proc. IMechE, 220, 951-960.
Davis, B. J. ve Johnson, D. B. (2015) “Water Cooler Ostracism: Social Exclusion As A Punishment Mechanism”, Eastern Economic Journal, 41 (1), 126-151. DOİ: 10.1057/eej.2014.2
Dikili, A. ve Bayraktaroğlu, S. (2013). Psikolojik sözleşme ile iş tatmini ilişkisine yönelik bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(2), 205-228.
Fernandes, C. ve Awamleh, R. (2006) “Impact of organizational justice in an expatriate work environment”, Management Research News, 29(11), 701-712.
Ferris, D. L., Brown, D. J., Berry, J. W. ve Lian, H. (2008) “The Development and Validation of the Workplace Ostracism Scale”, Journal of Applied Psychology, 93, 1348−1366.
Fox, S. ve Stallworth, L. E. (2005) “Racial/Ethnic Bullying: Exploring Links Between Bullying And Racism İn The US Workplace”, Journal of Vocational Behavior, 66, 438–456.
Goodman, L. A. (1960). On the exact variance of products. Journal of the American Statistical Association, 55, 708-713.
Gürgen, H. (1997) Örgütlerde İletişim Kalitesi, Der Yayınevi, İstanbul.
Hair, J. F. Robert, P. B. ve David, J. O. (2000) Marketing Research, International Edition, Irwin McGraw-Hill.
Heaphy, E. D. ve Dutton, J. E. (2008) “Positive Social İnteractions And The Human Body At Work: Linking Organizations And Physiology”, Academy of Management Review, 33, 137–162.
Hitlan, R. T., Cliffton, R. J. ve DeSoto, M. C. (2006) “Perceived Exclusion İn The Workplace: The Moderating Effects Of Gender On Work-Related Attitudes And Psychological Health”, North American Journal of Psychology, 8 (2), 217-236.
Johnson, R. (1980) Elementary Statistics (third edition), Belmont: Wadsworth Inc.
Keskinkılıç Kara, S. B., Zafer Güneş, D. ve Nazar Aydoğan, N. (2015) “Perceived Organizational Support And Organizational Trust İn Primary Schools”, International Journal of Human Sciences, 12(2), 385- 393.
Koç, H., Yazıcıoğlu, İ., & Hatipoğlu, H. (2009). Öğretmenlerin iş doyum algıları ile performansları arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 13-22.
Kline, T. J. (1999). The team player inventory: Reliability and validity of a measure of predisposition toward organizational team-working environments. Journal for specialists in Group Work, 24(1), 102-112.
Levinson, H., Price, C.R., Munden, K.J., Mandl, H.J. ve Solley, C. M. (1962) Men, Management and Mental Health. Cambridge, Harvard University Press.
Lewis, J. D. ve Weigert, A. (1985) “Trust as a Social Reality”, Social Forces, 63, 967-985.
Locke, E. A. (1976) The Nature And Causes Of Job Satisfaction. In M.D. Dunnette (Ed.), Handbook Of İndustrial And Organizational Psychology, 1297-1349.
Lu, H., Alison, E., While, K. ve Barriball, L. (2005) “Job Satisfaction Among Nurses: A Literature Review”, International Journal of Nursing Studies, 42, 211-227.
MacKinnon, D. P., Warsi, G. ve Dwyer, J. H. (1995). A simulation study of mediated effect measures.Multivariate Behavioral Research, 30, 41-62.
Mao, H., Lıu, X. ve Ge, H. (2008) “Evading Tactics of Psychological Contract Violations”, Asian Social Science, 11(4), 26-29.
Mishra, J. ve Morrissey, M. A. (1990) “Trust in Employee/Employer Relationships: A Survey of West Michigan Managers”, Public Personnel Management, 19(4), 443-485.
Mlika, M., Khelil, M. B. ve Salem, N. H. (2017) “Organizational Ostracism: A Potential Framework in Order to Deal with It”, Safety and Health at Work, 8, 398-401.
Nezlek, J. B., Wesselmann, E. D., Wheeler, L. ve Williams, K. D. (2012) “Ostracism İn Everyday Life. Group Dynamics: Theory”, Research, and Practice, 16 (2), 91.
Nunnally, J. C. (1978) Psychometric theory (2nd ed.). New York: McGraw-Hill.
Nyhan, R. C. ve Marlowe, H. A. (1997) “Development and psychometric properties of the organizational trust inventory”, Evaluation Review, 21(5), 614-635.
Petrescu, A. I. ve Simmons, R. (2008) “Human Resource Management Practices And Workers' Job Satisfaction”, International Journal of Manpower, 29(7), 651-667.
Poon, K. T., Teng, F., Wong, W. Y. ve Chen, Z. (2016) “When Nature Heals: Nature Exposure Moderates The Relationship Between Ostracism And Aggression”, Journal of Environmental Psychology, 48, 159- 168.
Robinson S. L. ve Rousseau D. M. (1994) “Violating the psychological contract: not the exception but the norm”, Journal of Organizational Behavior, 15, 245-259.
Robinson, S. L., O’Reilly, J. ve Wang, W. (2013) “Invisible At Work: An İntegrated Model Of Workplace Ostracism”, Journal of Management, 39 (1), 203-231.
Sevimli, F. ve İşcan, Ö. F. (2005) “Bireysel ve İş Ortamına Ait Etkenler Açısından İş Doyumu”, Ege Akademik Bakış, 5(1), 55-64.
Sobel, M. E. (1982). Asymptotic confidence intervals for indirect effects in structural equation models.Sociological methodology, 13, 290-312.
Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics: International edition. Pearson2012.
Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayıncılık, Ankara.
Thomas, G. F., Zolin, R. ve Hartman, J. L. (2009) “The Central Role of Communication in Developing Trust and its Effect on Employee Involvement”, Journal of Business Communication, 46(3), 287-310.
Traynor, M. ve Wade B. (1993) “The Development Of A Measure Of Job Satisfaction For Use in Monitoring The Morale Of Community Nurses İn Four Trusts”, Journal of Advanced Nursing, 18(1), 127-136.
Tokgöz, E. ve Aytemiz Seymen. O. (2013) “Örgütsel Güven, Örgütsel Özdeşleşme Ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: Bir Devlet Hastanesinde Araştırma”, Öneri Dergisi, 39(10), 61-76.
Turnley, W. H. ve Feldman, D. C. (2000) “Re-Examining the Effects of Psychological Contract Violations: Unmet Expectations and Job Dissatisfaction as Mediators”, Journal of Organizational Behavior, 21, 25-42.
Tyagi, A. ve Agrawal, R. K. (2010) “Emerging Employment Relationships: Issues and Concerns in Psychological Contract”, The Indian Journal of Industrial Relations. 45(3), 381-395.
O’Donohue, W. ve Nelson, L. (2009) “The Role Of Ethical Values İn An Expanded Psychological Contract”, Journal of Business Ethics, 90, 251- 263.
Özgan, H. (2011) “Örgütsel Davranış Bağlamında Öğretmenlerin Örgütsel Adalet, Güven, Bağlılık, Yönetici Değerlendirme Ve Çatışma Yönetimi Stratejileri Algıları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”, Kuram Ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 229-247.
Özgen, H. M., & Özgen, H. (2010). Psikolojik sözleşme ve boyutlarının iş tatmini örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyetine etkileri: Tibbi satış temsilcileri üzerinde bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 1-19.
Van Beest, I. ve Wıllıams, K. D. (2006) “When İnclusion Costs And Ostracism Pays, Ostracism Still Hurts”, Journal of Personality and Social Psychology, 91 (5), 918-928.
Williams, K. D. ve Nida, S. A. (2011) “Ostracism consequences and coping”, Current Directions in Psychological Science, 20 (2), 71-75. DOİ: 10.1177/0963721411402480
Williams, K. D. (2007a). “Ostracism”, Annual Review of Psychology, 58, 425-452.
Wu, L., Wei, L. ve Hui, C. (2011) “Dispositional Antecedents And Consequences Of Workplace Ostracism: An Empirical Examination”, Frontiers of Business Research in China, 5(1), 23-44.