Covid-19 Sürecinde Havacılık Sektöründe Tüketici Davranışları

Amaç – Bu çalışmanın amacı, tüketici davranışlarında duygusal motivatör olarak geçen korkunun ve oluşan beklentilerin Covid-19 sürecinde havacılık sektöründe tüketiciler/yolcular üzerindeki etkilerini belirlemeye yöneliktir. Yöntem – Çalışma kapsamında Covid-19 pandemi sürecinde korkular, tutumlar ve beklentiler üzerine oluşturulan modelin araştırması iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada nitel soru formu ve ikinci aşamada nitel soru ve nicel ifadelerin yer aldığı form katılımcılara çevrimiçi olarak uygulanmıştır. Çalışmada elde edilen veriler, Eylül – Aralık 2020 tarihleri arasında 18 yaş üstü ve daha önce en az bir kez hava yolu ile seyahat etmiş gönüllü katılımcılardan elde edilmiştir. Birinci aşamadaki nitel çalışmaya 278 kişi, ikinci aşamadaki karma çalışmaya 356 kişi katılmıştır. Verilere tanımlayıcı, güvenilirlik analizi, korelasyon, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile yapısal modelleme analizi yapılmıştır. Bulgular – Elde edilen sonuçlara göre, hava yolu taşımacılığını tercih edecek yolcuların Covid-19 sürecinde oluşan korkularının beklentileri ve tutumları üzerinde pozitif etkileri olduğu tespit edilmiştir. Tartışma – Tüketici davranışlarında duygusal motivatör olarak geçen korkular, Covid-19 süreciyle havacılık sektörü için oluşan beklentiler ve tutumlar arasındaki ilişki ampirik olarak incelerek sonuçlar tartışılmıştır.

Consumer Behavior in Aviation Sector in Covid-19 Process

Purpose – The present study aims to determine the effects of fear, which is an emotional motivator in consumer behavior, and expectations on consumers / passengers in the aviation industry during the Covid-19 process. Design/methodology/Approach – Within the scope of the study, the research of the model built on fears, attitudes and expectations during the Covid-19 pandemic process was carried out in two stages. The qualitative questionnaire form in the first stage and the form containing qualitative questions and quantitative statements in the second stage were applied to the participants online. The data obtained in the study were obtained from volunteer participants over the age of 18 and who have traveled by air between September and December 2020 at least once. 278 people participated in the qualitative study in the first phase and 356 in the mixed study in the second phase. Descriptive, reliability analysis, correlation, exploratory and confirmatory factor analysis and structural modeling analysis were performed on the data. Findings – According to the results, it has been determined that the fears of passengers who prefer air transportation during the Covid-19 process have positive effects on their expectations and attitudes. Discussion – The relationship between fears, which are referred to as emotional motivators in consumer behavior, expectations and attitudes for the aviation industry with the Covid-19 process, were empirically examined and the results were discussed.

PDF

___

Addo, P. C., Jiaming, F., Kulbo, N. B. and Liangqiang, L. (2020) Covid-19: fear appeal favoring purchase behavior towards personal protective equipment, The Service Industries Journal, 40(7-8), 471-490.
Akça, Ö.Ü.M. (2020). Covid-19’un havacılık sektörüne etkisi, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 45-64.
Akyüz, A. M., Ayyıldız, H. ve Yetim, F. (2017). Olumsuz değerlendirilme korkusu ile ani-kompulsif satın alma davranışı ilişkisinde yatay bireysellik ve/veya normatif uyumluluğun olası etkilerinin incelenmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 261- 274.
Arastaman, G., Öztürk Fi̇dan, İ. ve Fi̇dan, T. (2018). Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik: kuramsal bir inceleme, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (1), 37-75.
Avcı, M . (2017). Güvenliğin pazarlanması: bir pazarlama aracı olarak suç ve şiddet, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi , (ICOMEP 2017 Özel Sayısı) , 9-16.
Aygün, D., Yılmaz, İ. G. and Gülseçen, S. (2017). The value of decision making to the airlines: An analysis of passenger preferences on check-ins, Journal of Transportation and Logistics, 2(1), 1-10.
Babür Tosun, N. (2010). İletişim Temelli Marka Yönetimi, İstanbul, Beta Yayım.
Balcı, Ş. (2006). Negatif Siyasal Reklamlarda İkna Edici Mesaj Stratejisi Olarak Korku Çekiciliği Kullanımı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 189311).
Beck, M. J. and Hensher, D. A. (2020). Insights into the impact of covid-19 on household travel and activities in Australia–the early days under restrictions, Transport Policy, 96, 76-93.
Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (10. Baskı), Ankara: Pegem Akademi.
Chen, F. and Chang, Y. (2005). Examining airline service quality from a process perspective, Journal of Air Transport Management, 11(2), 79-87.
Cotfas, L. A., Delcea, C., Milne, R. J., and Salari, M. (2020). Evaluating classical airplane boarding methods considering covid-19 flying restrictions, Symmetry, 12(7), 1087.
Cunningham, F. L., Young, E. C. and Lee, M. (2004). Perceptions of airline service quality, pre and post 9/11, Public Works Management and Policy, 9(1), 10-25.
Çakar, S. (2009). Reklamlarda Korku Çekiciliğinin Kullanılması (Yayınlanmamş Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitisü, İstanbul. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 263351).
Çakı, C. (2018). Birinci Dünya Savaşı’nda propaganda amaçlı kullanılan posterlerin korku çekiciliği bağlamında incelenmesi: Büyük Britanya örneği, Atatürk İletişim Dergisi, 15, 111-136.
Çalışkan, A. (2020). Kriz yönetimi: bir ölçek geliştirme çalışması, Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(2), 108-123.
Çapık, C. (2014). Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı, Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 17(3), 196-205.
Çevik, E. M. (2011). Gıda ürünlerinde kullanılan tutundurma yöntemleri ve reklamın etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitütüsü, Tekirdağ. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 300265)
De Haas, M., Faber, R., and Hamersma, M. (2020). How Covid-19 and the Dutch ‘intelligent lockdown’change activities, work and travel behaviour: Evidence from longitudinal data in the Netherlands, Transportation Research Interdisciplinary Perspectives, 100150, 1-11.
De Meyer, A. (2020). It won’t be business as usual after Covid-19, Straits Times, A18-A18. Research Collection Lee Kong Chian School Of Business. Available at: https://ink.library.smu.edu.sg/lkcsb_research/6558.
Depoux, A., Martin, S., Karafillakis, E., Preet, R., Wilder-Smith, A., and Larson, H. (2020). The pandemic of social media panic travels faster than the Covid-19 outbreak, Journal of Travel Medicine, 27(3), 1- 2.
Derendeli, T. (2019). Reklamlarda Korkunun Bir Pazarlama Aracı Olarak Kullanılması: Korku Mesajı İçeren Reklamların Göstergebilimsel Çözümleme Tekniğiyle İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Karabük Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Karabük. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 602981).
Diggines, S. (2010). Passenger perceptions and understanding of the low-cost and full service airline models in South Africa and the implications for service strategy, International Research Symposium in Service Management, 24(27).
Dursun, M.E. (2008). Havayolu İşletmelerinde Uçuş Öncesi, Uçuş Esnası Ve Uçuş Sonrasında Sunulan Hizmetlerin Kalitesinin Ölçülmesi: İç Hatlarda Bir Uygulama (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivil Havacılık Yönetimi Ana Bilim Dalı Eskişehir. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 234365)
Elden, M. (2009). Reklam ve Reklamcılık, İstanbul, Say Yayınları.
Eroğlu, Y. (2020). Küresel pandemi öncesi hava yolu şirketlerinde yolcu tutumlarına etki eden unsurların tespit edilmesine yönelik bir değerlendirme, Journal of Hospitality and Tourism Issues, 2(1), 25-38.
Erol, E. G. (2017). Tv Reklamlarında korku çekiciliği olgusu: 2010-2017 yılları arası tv reklamlarına yönelik bir araştırma, İNİF E-Dergi, 2(2), 55-67.
Farooq, M. S., Salam, M., Alain Fayolle, N. J. and Ayupp, K. (2018). Impact of service quality on costumer satisfaction in Malaysia Airlines: A PLS-SEM approach, Journal of Air Transport Managemet, 67, 169- 180.
Fırat, D. (2013). Korkunun bir pazarlama aracı olarak uygulanması: işletmelerin korku mesajları ile tüketicilerin algısı arasında uyum var mı?, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 187-197.
Fırat, D. ve Yıldız, Y. G. (2019). Reklamlarda kullanılan korku öğesine karşı tüketicilerin sergilemiş olduğu tutumlar, Gümüshane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(1).
Gerçek, M . (2018). Yöneticiler için psikolojik sözleşme ölçeği: bir ölçek geliştirme, geçerlilik ve güvenilirlik çalışması, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 18 (4) , 193-212
Graham, A., Kremarik, F., and Kruse, W. (2020). Attitudes Of Ageing Passengers To Air Travel Since The Coronavirus Pandemic, Journal of Air Transport Management, 101865.
Güngör, O., Güngör, M. Y. and Doğan, S. (2019). Examining the evaluations in TripAdvisor about Turkish Airlines, Journal of Tourism Theory and Research, 5(2), 282-291.
Gürdin, B. (2016). Sigara karşıtı televizyon reklamlarında kullanılan korku çekiciliği faktörü etkinliğinin beyin görüntüleme tekniği ile ölçümü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 446319).
Hsu, C. H., Cai, L. A. and Li, M. (2010). Expectation, motivation, and attitude: A tourist behavioral model. Journal of Travel Research, 49(3), 282-296.
http 1- BBC News. (2020). Koronavirüs salgını: Uçaklardaki yeni düzenlemeler neler, havayolu şirketleri hangi önlemleri alıyor?, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-52814311 (Erişim Tarihi: 18 Temmuz 2020).
http 2- THY. (2020). Güvenli seyahat standartlarımız, https://www.turkishairlines.com/tr-int/guvenliseyahat-standartlarimiz/ (Erişim Tarihi: 18 Temmuz 2020).
http 3- Pegasus. (2020). Sağlıklı uçuşlar için önlemlerimiz, https://www.flypgs.com/koronavirusonlemleri-ve-dezenfeksiyon-proseduru (Erişim Tarihi: 18 Temmuz 2020).
Ivanova, M., Ivanov, I. K., and Ivanov, S. (2020). Travel behaviour after the pandemic: the case of Bulgaria, Anatolia, 1-11.
İslamoğlu, G., ve Börü, D. (2007). Politik davranış boyutları: bir ölçek geliştirme çalışması, Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(14), 135-153.
Kalaycı, Ş. (2008). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (3. Baskı), Ankara, Asil Yayıncılık.
Khine, M. S. (2013). Application Of Structural Equation Modeling İn Educational Research And Practice, Netherlands, Sense Publishers.
Kılıç, H. Ö. ve Derendeli, T. (2020). Reklamlarda korkunun bir pazarlama aracı olarak kullanılması, Business & Management Studies: An International Journal, 8(2), 1221-1254.
Korkmaz, İ. ve Dal, N.E. (2020). Korku pazarlaması içinde, İktisadi ve idari bilimlerde teori ve araştırmalar II, Ed. M. Mete, Ankara, Gece Kitaplığı.
Kurtuluş, K. (2006). Pazarlama Araştırmaları, İstanbul, Literatür Yayıncılık.
Macit, A. ve Macit, D. (2020). Türk sivil havacılık sektöründe covid-19 pandemisinin yönetimi, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(4), 100-116.
Min, S., Khoon, C. C., and Tan, B. L. (2012). Motives, expectations, perceptions and satisfaction of international students pursuing private higher education in Singapore, International Journal of Marketing Studies, 4(6), 122.
Odabaşı, Y. ve Barış, G. (2010). Tüketici davranışları, İstanbul, MediaCat.
Özer, E. Z. ve Aksoy, M. (2018). Korku çekiciliğinin gıda korkusu üzerine etkisi (the impact of fear appeals on the fear of food), Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6 (3), 359-369.
Özkan, T. (2020). Covid-19 Sürecinde Tüketici Davranışları, Karışmaz, E. (Ed.), Covid-19 Sürecinin Ekonomik Ve Sektörel Etkileri, Ankara, İKSAD Publishing House, 285-299.
Papatya, N. (2010). Korku pazarlaması: ironik ve eleştirel bir katkı, Pİ Dergisi, 9(31), 1-17.
Parasuraman A., Zeithaml V. A. and Berry L. L. (1985). A conceptual model of service quality and its ımplications for future research, Journal of Marketing, 49, Fall, 41-50.
Ro, Y. and Ha, Y. (2019). A factor analysis of consumer expectations for autonomous cars, Journal of Computer Information Systems, 59(1), 52-60.
Sarıyer, N. (2019). Effect of fear on purchasing sensitivity-a netnographic study in 4 th International Symposium on Innovative Approaches in Social, Human and Administrative Sciences, Samsun, Turkey, 22-24 November 2019, Turkey, 271-276.
Savaş, H. ve Kesmez, A. G. (2014). Hizmet kalitesinin servqual modeli ile ölçülmesi: aile sağlığı merkezleri üzerine bir araştırma, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 1-13.
Schermelleh-Engel, K. and Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures, Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
Schumacker, R. E. and G. Lomax, R. (2010), A beginner’s guide to structural equation modeling, Third Edition, New York London, Routledge.
Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL İle Pratik Veri Analizi, Ankara, Anı Yayıncılık.
Seki, Ö. (2017). İkna edici ıletişim açısından korku çekiciliği kullanımı: Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan kamu spotları örneği (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı, Konya. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 471191).
Şentürk, T. (2020). Sosyal pazarlamada hakkında teori ve modeller, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 23 (2), 603-621.
Yiğit, S. (2018). Etnik mutfak ürünlerinin tercihinde neofobinin etkisi: karşılaştırmalı bir uygulama (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 511709).