Pınar ÖZLÜ GÖKLÜBERK, Arezoo NASIRIAGHDAM

Türk Sinemasında Kadın Karakterlerin Giyim Tarzlarında Kültürel Anlamlar

Türk Sinemasında 1960-1970 yıllar arasındaki yaygınlığı ile ön planda olanmelodram türü, bu dönemde yaşanan hızlı kentleşme ve modernleşme ile birlikte, yenidünyanın ahlaki ve toplumsal değerlerini yeniden tanımlayan, güçlü bir anlatı türü halinegelmiştir. Geleneksel ile modern arasında sıkışıp kalan sıradan insanın yaşadığı çelişkileriyansıtan melodram Sinemasında dikkat çeken unsurlardan biri de film karakterleri vekarakterlerin giysilerle sunumudur. Kültürün bir parçasını oluşturan giysi, çoğunluklatoplumla birey arasındaki bir iletişim aracı olarak tanımlanmaktadır. Birey üzerindetaşıdığı giysilerle çevresine sessiz, sözsüz bir dille, görsel sembollerin yardımıyla birmesaj iletir. Giysiler vücudu kaplayan ve bedenin simgesini oluşturan bir öge olarakdeğerlendirildiğinde, yönetmenlerin istedikleri anlamları karaktere yüklemesinde de büyükönem taşımaktadır. Bu çalışmada, toplumsal kültürün bir yansıması olan melodram filmlerinderol alan kadın karakterlerin giysileriyle sunulan kültürel anlamlar incelenmiştir. Türksinemasında 1960-1970 yılları arasındaki en bilinen melodram filmlerinden Gurbetkuşları(1964, Halit Refiğ) filmi araştırmanın örneklemi olarak seçilmiştir. Örneklem,göstergebilimsel çözümleme yöntemi ile incelenmiştir. Çözümleme için film sahnelerindenseçilen fotoğraflar, melodram özellikleri doğrultusunda kadın karakterlerin kültürlerineilişkin özelliklerin giysilere yansıma durumu değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucundaTürk melodram sinemasında giysilerin kültürel yapıyı yansıtmada ve giysilerin sözsüziletişimdeki rolü vurgulanmıştır.

Cultural Meanings in Dressing Styles of Female Characters in Turkish Cinema

Melodrama that was in the fore front with its prevalence in between 1960-1970in Turkish Cinema turned into a powerful type of narration, redefining the moral andsocietal values of the new world along with the rapid urbanization and modernization thathappened in that period. One of the conspicuous factors in melodrama Cinema that reflectthe contradictions of an ordinary person stuck in between traditional and modern is the filmcharacters and the presentation of the characters with the clothes. Clothing that is a partof a culture is mostly defined as a communication mean between society and individual.Individual transmits a message to his environment with his clothes quietly, nonverbally, andwith the help of visual symbols. When clothing is considered as a factor that cover the bodyand form a symbol of body, they have an immense importance in loading characters withthe meanings in line with intentions of directors. In this study cultural meanings presented by clothing of female characters inmelodrama films that are a reflection of a societal culture are analyzed. One of the mostinfamous melodrama films Gurbet Kuşları (1964, Halit Refiğ) in between 1960-1970 inTurkish cinema is selected as the sample of the research. The sample is analyzed withscientific analysis method. Photographs chosen in film scenes for analysis, reflection stateof qualities about female characters cultures on clothing in line with melodrama featuresare evaluated. As a result of the study the role of clothing in interpretation of culturalstructure and in nonverbal communication are emphasized.

PDF

___

Agocuk, Pelin, (2012). Türk Sineması’nda Melodram 1960-1975 Dönemi Üzerine Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Kıbrıs: Yakın Doğu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Akbulut, Hasan, (2008). Kadına Melodram Yakışır, Ankara: Bağlam yayınları
Barnard, Malcolm, (2007). Fashion Theory, London: Routledge.
Büker, Seçil, (2001). “Kimlik Değiştirme Aracı Olarak Şal: Lekeli Kadın”, Uluslararası İletişim Sempozyumu: Medyanın Manipülasyon Gücü Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Eskişehir, s. 215-224.
Chambers, Iain, (2005). Göç, Kültür, Kimlik. İsmail Türkmen, Mehmet Beşikçi (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Diken, B. ve Laustsen. C. B., (2011). Filmlerle Sosyoloji, Sona Ertekin (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Erdoğan, Ijlal, (2009). Türk Sinemasında Melodram ve 1990 Sonrası Dönüşüm, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Radyo Televizyon Sinema Anabilim Dalı.
Evren, Burçak, (2005). Türk Sineması, Antalya: 42. Altın Portakal Film Festivali Yayını.
Fidan, Süleyman, (2011). “Türk Kültüründe Askerî Giyim-Kuşam ve Asker Modası”, Milli Folklor Dergisi, 23 (92), s. 295-105.
İrvan, Süleyman, (2000). “Metin Çözümlemesinde Yöntem Sorunu”, I. Ulusal İletişim Sempozyumu, bildiri kitabı, Ankara, s. 73-85.
Künüçen, H. Hale, (2001). Göstergebilim Tartışmaları, İstanbul: Multılıngual Yayınları.
Onaran, Âlim. Ş, (1994). Türk Sineması, 1. Cilt, İstanbul: Kitle Yayınları.
Özön, Nejat, (1984a). 100 Soruda Sinema Sanatı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Özön, Nejat, (1995b). Karagözden Sinemaya Türk Sineması ve Sorunları, 1. Cilt, Ankara: Kitle Yayınları.
Scognamillo, Giovanni, (1973). Türk Sinemasında 6 Yönetmen, İstanbul: Türk film arşivi yayınları.
Suner, Asuman, (2006). Hayalet Ev: Yeni Türk Sineması’nda Aidiyet, Kimlik ve Bellek, İstanbul: Metis Yayınları.
Punch, Keith.F, (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. Bayrak, D. ve Arslan, B. ve Akyüz, Z. (Çev.), Ankara: Siyasal Kitabevi.
Tezcan, Mahmut, (1983). “Giyim Olgusuna Sosyo-Kültürel Bakış ve Türklerde Giyim”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16(1), s. 255-276.
Ünlü, Şirin ve Serarslan, Meral, (2012). “Türk Sinemasında Köylü Kentli Karşılaşması: “Hakkâri’ de Bir Mevsim” ve “Uzak” Filmleri”, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, s.217-227.