Hayat ZENGİN ÇELİK, İrem ERİN, Senem TEZCAN

İzmir’de Kent Meydanlarının Toplumsal Hareketler Açısından Değişen Kullanım Değeri ve Temsil: Konak, Cumhuriyet ve Gündoğdu Meydanları Üzerinden Bir Değerlendirme

Kentlilerin sosyal, kültürel, ticari ya da benzer amaçlarla bir araya geldikleri kamusal alanlar olarak kent meydanları aynı zamanda toplumsal hareketlere ve gösterilere de ev sahipliği yapan mekanlardır. Meydanlar, dönemsel olarak değişen içerikleri ile söz konusu toplumsal hareketler ve gösteriler aracılığıyla kent belleğinde bir temsil gücü elde ederler. Bu noktada temsil gücünü belirleyen anlamın inşasında kentsel mekan açısından tarihsellik ve buna bağlı olarak şekillenmiş fiziksel düzen, ölçek ve çevresel ilişkiler öne çıkarken, toplumsal olarak da bağlı olunan sistemin sorunları ve memnuniyetsizliklere dayalı ifade arayışları, mücadeleler ve hatta savaşlar belirleyici hale gelir. Bu çalışma böyle bir temsil gücünü ve anlamın inşasına aracılık eden faktörleri İzmir kentinin önemli kent meydanları üzerinden tartışmayı amaçlamaktadır. İzmir kentinde tarihsel olaylar ve mekan kurgusu temelinde öne çıkan Konak, Cumhuriyet ve Gündoğdu meydanlarının ele alındığı çalışmada, toplumsal hareketlerin değişen içeriği temelinde ilişkisel bir analiz ortaya konmaktadır. Söz konusu meydanların değişen kullanım niteliği, tarihsel geçmiş ve mevcut yapısal özellikler temelinde ele alınmakta ve yine değişen toplumsal hareketler açısından gerçekleştirilmiş güncel durum saptamaları aracılığıyla karşılaştırmalı bir değerlendirme yapılmaktadır. Çalışma, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı 2014-2015 Güz Yarıyılında PLN 5085 "Mekanın Sosyolojisi" dersinde yapılan araştırmanın bulguları ile İzmir Emniyet Müdürlüğü ve 20 adet siyasi veya gönüllü kuruluş ile gerçekleştirilmiş görüşmelerin sonuçlarına dayanmaktadır

Value of the Changing Use and Representation of Izmir’s Urban Squares in Terms of Social Movements: An Evaluation Through Konak, Cumhuriyet and Gündoğdu Squares

Being public places where citizens come together for social, cultural or related purposes, urban squares host social movements and demonstrations. Squares with their periodically changing contents attain a power of representation in urban memory via social movements and demonstrations. At this point, while historicity and correspondingly shaped physical order, scale and environmental relations come to the fore in the sense of urban space; in social sense search of expression based upon problems of the affiliated system and dissatisfaction, struggles and even wars become determinants in constructing the meaning that determines the representation power. This study aims to discuss such a representation power and factors effective in construction of the meaning through significant urban squares in Izmir. The study presents a relational analysis on the basis of changing content of social movements focusing on squares in Izmir, Konak, Cumhuriyet and Gündoğdu, which are prominent in terms of historical events and spatial configuration. The changing use of these squares are discussed on the basis of historical past and current structural characteristics, also a comparative evaluation is made through investigations on existing circumstances in terms of changing social movements. The study is based on the findings of research carried out during the course PLN 5085 “Sociology of Space” in Dokuz Eylul University the Graduate School of Natural and Applied Sciences City and Regional Planning Department in 2014-2015 Fall Semester, and on interviews with Izmir Police Department and 20 political or volunteer organisations

PDF

___

Acun, Hakkı, (1993). Saray-Bosna Ve Travnik Saat Kuleleri. T.C. Başbakanlık Genel Müdürlüğü (der), X. Vakıf Haftası Kitabı, .C. Başbakanlık Genel Müdürlüğü Yayınları, s. 295-298.
Aktepe, Mehmet Münir, (1972). İzmir Şehri Osmanlı Dönemi Medreseleri Hakkında Ön Bilgi. Tarih Dergisi, 26, s. 97-118.
Altınsapan, Erol ve Gerengi, Ali, (2007). Zamanın Tanıklarından Bir Örnek Sivrihisar Saat Kulesi. Anadolu Sanat Dergisi, 18, s. 7-11.
Altıntaş, Osman ve Eliri, İsa, (2012). Birey Toplum İlişkisinde Kent Kültürü, Kamusal Alan ve Onda Şekillenen Sanat Olgusu. İDİL Sanat ve Dil Dergisi, 1(5), s. 61- 74.
Atatürk Anıt ve Heykelleri (07.07.2010), http://www.isteataturk.com/haber/4113/ ataturk-aniti-izmir. Erişim Tarihi: 15.11.2014.
Ayyıldız, Esengül ve Taşbaşı, Kaan, (2014). Kentsel Kamusal Mekanlarda Toplumsal Hareketler ve Eylem Pratikleri: İletişim Bilimleri Açısından Otorite Mekanlarına Müdahale Olarak Hrant Dink Eylemleri. İletişim Dergisi, 21, s. 79-102.
Berber, Engin, (2010). İkinci Meşrutiyet Döneminde Domino Etkisi Yapan Bir Eylem: İzmir Liman İşçileri. European Journal of Turkish Studies [Online], 11 | 2010, (http://ejts.revues.org/4303), s. 1-28.
Biçer, Selin, (10.06.2013). Bir Kışla Masalı. http://www.arkitera.com/haber/14921/ bir-kisla-masali, Erişim Tarihi: 15.06.2016.
Bilsel, Cana, (2009). İzmir’de Cumhuriyet Dönemi Planlaması (1923-1965): 20. Yüzyıl Kentsel Mirası. Ege Mimarlık Dergisi, 4, s. 12-17.
Çakar, Nurtaç, (2014). Kent, Kamusal Alan ve Anıt Heykel İlişkisi. Sanat Dergisi, 26, s. 37-54.
Çiçek, Rahmi, (2014). İzmir’in Kurtuluşunun Anadolu Basınındaki Yansımaları. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(4), s. 315-328.
Dayangaç, Deniz, (2004). Dünden Bugüne Pasaport İskelesi ve Yolcu Bekleme Salonu. Ege Mimarlık Dergisi, 49, s. 23-27.
Eren, Abdurrahman, (2005). Özgürlükler Mekanı Olarak Kamusal Alan. AÜEHFD, 9(3-4), s. 95-124.
Falay, Nihat, (2014). Kamusal Alanın Oluşumu, Dönüşümü ve İktisadi Boyut. Journal of Life Economics, 2, s. 51-70.
Göksu, Emel, (2006). Karşıyaka’nın Post-İzmir Mücadelesinin Tarihsel Kökleri. Ege Mimarlık Dergisi, 58, s. 24-27.
Gölgesiz Gedikler, Hülya, (2012). 1950’li Yıllarda İzmir. İzmir: Şenocak Yayınları.
Güneş, Günver, (2007). İzmir’in İşgali Ve Aydın’daki Yankıları. Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi, 9, s. 23-55.
Güney, Z. (25.10.2007). Kamusal Alan Nedir? Kamusal Mekan Nedir?, 26.04.2017, http://v3.arkitera.com/haber_21487_kamusal-alan-nedir-kamusal-mekan-nedir.html.
Gürsel, E., Erar, H., Birkan, G., Erar, O. ve Keskintaş, N. (2004). Konak Meydanı ve Cevresi Duzenleme Projesi. Konak Meydanı Denizle Yeniden Buluşuyor. Ege Mimarlık, 50, s. 44 - 53.
Haberhürriyeti, 14 Ekim 2013 (http://www.haberhurriyeti.com/1-milyon-izmirliyeandimiz-daveti-20866.html, Erişim Tarihi: 15.06.2016)
Hürriyet, 16 Ekim 2013 (http://www.hurriyet.com.tr/ege/24922512.asp, Erişim Tarihi: 15.06.2016)
Işık, Gülcan, (2010). Medyada “Yeniden Üretilen” Cumhuriyet Mitingleri. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 31, s. 29-58.
Işık, Oğuz,(1994). Değişen toplum/Mekan Kavrayışları: Mekanın Politikleşmesii Politikanın Mekansallaşması. Topkum ve Bilim, 64-65, Güz, s. 7-33.
İlkay, Yasemin, (2008). Kızılay Meydanının Politik-Sembolik Anlamı: 1960-1964 Yılları Arasında DP Karşıtı Hareket. Mülkiye Dergisi, 261, s. 1-24.
İlkin, S. ve Tekeli, İ. (2009). 1929 Dünya Buhranında Türkiye’nin İktisadi Politika Anlayışı, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınevi.
İzmir Büyükşehir Belediyesi (2000). 2000’de İzmir’de Neler Oldu?. İzmir Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2009). İzmir Kent Tarihi.
İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2016), http://www.izmirkulturturizm.gov.tr/ TR,77392/tarihi-camiler.html. Erişim Tarihi: 15.06.2016.
İzmir Büyükşehir Belediyesi (2016), http://www.izmir.bel.tr/YaliCamii/209/471/tr. Erişim Tarihi: 15.06.2016.
Kalaycı, Nazile (2013). Farklılıkların Temsili Sorunu ve Kamusal Alan. Amme İdaresi Dergisi, 46(4), s. 1-25.
Kayın, Emel, (2006). Bir Kamusal Alan, Bir Kentsel Simge, Bir Kıyı Hikayesi: Kordonboyu. Ege Mimarlık Dergisi, 4, s. 18-21.
Kayın, E. (2013). İzmir’in Kentsel ve Mimari Gelişiminin Anahatları. İzmir Kent Ansiklopedisi 1. Cilt, s. 29-72.
Kedik, Ayşe Sibel, (2012). Kamusal Alan ve Türkiye’de Heykelin Kamuya Açık Alanlarda Varolma Koşulları. Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 3, s. 77-91.
Kır, İnci, (2009). Kent Meydanlarının Kent Kimliği Üzerine Etkileri; İzmir Örneği. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Konak Pier (2014). http://www.konakpier.net/html/tarihce.html. Erişim Tarihi: 15.11.2014.
Kürkçüoğlu, Eren, (2014). Kamusal Alanlarda İmaj Çatışması: Doğal ve Yapay İmaj Olgusu. Planlama Dergisi, 24(3), s. 125-130.
Lefebvre, Henri, (1996) The Production of Space. Çeviren: Nicholson-Smith, Blackwell.
Lefebvre, H., (2015a). Mekanın üretimi. (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Sel Yayınları.
Lefebvre, H. (2015b). Kentsel devrim. (S. Sezer, Çev.). İstanbul: Sel Yayınları.
Özen, Hayriye, (2015). Meydan Hareketleri ve ‘Eski’ ve ‘Yeni’ Toplumsal Hareketler. Mülkiye Dergisi, 39(2),s. 11-40.
Özenç, Berke, (2015). Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Özgürlüğü ve Mekan Yasakları. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 73(2), s. 87-134.
Özcan, Yetki, (2003). Kamusal/Özel Alan Tartışmaları. M. Balcı (Ed.), Genç hukukçular hukuk okumaları ve birikimler 1 (253-288). İstanbul: Kurtiş Matbaacılık.
Sallan Gül, S., Sezer, M. ve Kahya Nizam, Ö., (2015). Eylemcilerin Gözünden Bir Sosyal Hareket ve Kent Hakkı Talebi Olarak Taksim Gezi Parkı Eylemleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, s. 1-28.
Şen, A. Fulya, (2015). Kent Hakkının Korunmasında Bir Mücadele Alanı Olarak Alternatif Medya: Taksim Projesi Ve Gezi Parkı Örneği. Selçuk İletişim, 9 (1), s. 141-161.
Tankut, G., Ersoy, M. ve Tuna, N., (1993). İzmir 3. İdare Mahkemesi Başkanlığına Bilirkişi Raporu. Ege Mimarlık Dergisi, 1993/1-2, s. 21-25.
Tekeli, İlhan, (12.03.2017), Konak Meydanının Osmanlı Toplumunun Modernleşme Süreci İçinde Oluşumu Ve Türkiye’nin İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Yaşadığı Hızlı Kentleşme Döneminde Kendisini Yok Edişi Ve Yeniden Kazanma Çabalarının Öyküsü, https://www.academia.edu/27679538/KONAK_MEYDANININ_ OSMANLI_TOPLUMUNUN_MODERNLEŞME_SÜRECİ_İÇİNDE_OLUŞUMU_ VE_TÜRKİYENİN_İKİNCİ_DÜNYA_SAVAŞI_SONRASINDA_YAŞADIĞI_HIZLI_ KENTLEŞMA_DÖNEMİNDE_KENDİSİNİ_YOK_EDİŞİ_VE_YENENİDEN_ KAZANMA_ÇABALARININ_ÖYKÜSÜ, Erişim Tarihi: 12.03.2017.
T.C. İzmir Valiliği Alsancak Limanı Mülki İdare Amirliği (2017), http://www. alsancaklimani.gov.tr/tarihce.aspx. Erişim Tarihi: 03.02.2017.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2016), http://www.kultur.gov.tr/TR,72639/ hukumet-konagi.html. Erişim Tarihi: 15.06.2016.
Topal, Hasan, (1998a). Kordonyolu, Yargı Süreci ve Koruma Kurulu Kararları. Ege Mimarlık Dergisi, 1998/3, s. 5-6.
Topal, H. (1998b). Kordonyolu Süreci-Son Durumu-Öneriler. Ege Mimarlık Dergisi, 1998/3, s. 8-9.
Topal Demiroğlu, Elif, (2014). Yeni Toplumsal Hareketler: Bir Literatür Taraması. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 2(1), s. 133-144.
Uz, B. (2011). Atatürk’ün İzmir’i bir kentin yeniden doğuşu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Yeğin, Uğur, (2009). Evvel Zaman İçinde İzmir, İzmir: İzmir Ticaret Odası Yayınları 10 (Birinci Baskı).
Yeniasır, 22 Ağustos 2004 (http://ya2004.yeniasir.com.tr/08/22/index.php3?kat=an a&sayfa=yasir21&bolum=gunluk, Erişim Tarihi: 15.06.2016)
Yeniasır, 7 Ocak 2013 (http://www.yeniasir.com.tr/kenthaberleri/2013/01/08/ valilik-binasinin-restorasyonuna-erteleme, Erişim Tarihi: 15.06.2016)
Yeniasır, 16 Temmuz 2016 (http://www.yeniasir.com.tr/gundem/2016/07/16/izmirmeydanda, Erişim Tarihi: 15.08.2016)
Yeniasır, 29 Temmuz 2016 (http://www.yeniasir.com.tr/kenthaberleri/2016/07/29/ izmirde-demokrasi-mitingi, Erişim Tarihi: 15.08.2016)
Yeniasır, 30 Temmuz 2016 (http://www.yeniasir.com.tr/yerelpolitika/2016/07/30/ ak-partili-dogandan-konak-meydani-onerisi, Erişim Tarihi: 15.08.2016)
Yüksel, Erkan, (bt). Cumhuriyet Mitinglerinin Yaygın Gazetelerde Yer Alış Biçimi Üzerine İçerik Analizine Dayalı Bir Değerlendirme. (http://www.siyasaliletisim.org/pdf/ mitingmakalesi21.pdf, Erişim Tarihi: 15.03.2016)
Yükselbaba, Ülker (2008). Kamusal Alan Modelleri Ve Bu Modellerin Bağlamları. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 66(2), s. 227-272.