Gösterişçi Tüketim ve Reklam İlişkisi: Akıllı Telefon Reklamları Üzerine Bir Değerlendirme

Yaşadığımız çağda tüketim, temel ihtiyaçların karşılanmasından öte, kişilerintoplum içindeki konum ve statüsünü belirleyen bir gösterge niteliğindedir. Günümüzdeönemli tüketim metalarından biri olan akıllı telefonlar üzerine bir değerlendirme sunmayıamaçlayan çalışma ile akıllı telefon reklamları Veblen’in “gösterişçi tüketim” teorisibağlamında incelenmiştir. Bu teoriye göre, tüketimin amacı sadece biyolojik ihtiyaçlarıtatmin etmek değildir ve gösteriş amacı ile de tüketim yapılmaktadır; bu yönüyle tüketim,tüketicinin toplumsal statüsünü göstermek gibi önemli bir fonksiyona da sahiptir. Çalışmadaamaçlı örneklem ile seçilen 3 televizyon reklam filmi söylem analizi yöntemi kullanılarakçözümlenmiştir. Reklam metinlerinde sunulan yaşam tarzları, tüketime yönelik davranışkalıpları ve tüketiciye aktarılan tüketim söylemleri incelenmiştir. Reklam metinlerindeürün tanıtımından çok bir yaşam tarzı sunumu yapıldığı ve ‘teknolojik gelişme’, ‘küreseltüketim’, farklı olma / özel olma’, ‘kullanılan ürün sayesinde sosyal olma’, ‘değişim’ ve‘bireysellik’ gibi ortak söylemlerin işlendiği tespit edilirken, incelenen reklamlarda tüketimkültürü ideolojisinin yansımaları da gözlemlenmiştir.

An Assessment of Smartphone Advertisements with Regard to Conspicuous Consumption

In the age we live in, consumption serves as an indicator which determines position and status of individuals in the society rather than fulfilment of basic needs. In this study, which aims to present an assessment on smartphones which are one of the important consumption commodities in modern times, smartphone ads are examined within the context of Veblen ’s conspicuous consumption theory. According to this theory, the aim of consumption is not to satisfy solely the physiological needs. Consumption is also used in order to flaunt and show off, from this aspect consumption has also an important function such as displaying the social status of consumer. In this study, 3 television advertisements selected with purposive sampling method have been examined through discourse analysis. Lifestyles presented in the texts of advertisements, behavioural patterns that induce consumption and discourses of consumption which are conveyed to consumers have been construed. It has been found that rather than promoting products, advertisements present lifestyles by bringing common discourses such as ‘technological advancement’, ‘global consumption’, ‘being different/special’, ‘being social by means of products used’, ‘change’ and ‘individuality’ to the forefront in parallel with the ideology of consumption culture

PDF

___

Aziz, Aysel, (2008). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri. Ankara: Nobel Yayınları.
Baudrillard, Jean, (2004). Tüketim Toplumu. (H. Deliceçaylı ve F. Keskin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bal, Sevil, (2015). Reklamların Eskimeyen Yüzü “Muhteşem Annelik”: Anneler Günü Reklamları Örneği. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 1 (2), 59-85.
Bauman, Zygmunt, (1999). Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları, (A. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bauman, Zygmunt, (2005). Bireyselleşmiş Toplum, (Y. Alogan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Belk, Russel W, (1998). Third Word Consumer Culture. Research in Marketing, Supplement Marketing and Development: Toward Broader Dimensions, Greenwich: JAI Press Inc: 103126.
Berry, Christopher J, (1994). The Idea of Luxury: A Conceptual and Historical Investigation. Oxford University Press. UK: Cambridge University Press.
Bocock, Robert, (2014). Tüketim. (İ. Kutluk, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
Çakır, Fatma ve Demir, Neslihan, (2014). Üniversite Öğrencilerinin Akıllı Telefon Satın Alma Tercihlerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29 (1), 213-243.
Çınar, Recai ve Çubukçu, İhsan, (2009). Tüketim Toplumunun Şekillenmesi ve Tüketici Davranışları - Karşılaştırmalı Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (1), 277-300.
Dağtaş, Banu, (2003). Reklamı Okumak. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Debord, Guy, (2014). Gösteri Toplumu. (A. Ekmekçi ve O. Taşkent, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Demirel, Songül ve Yegen, Ceren, (2015). Tüketim, Postmodernizm ve Kapitalizm Örgüsü, İlef Dergisi. 2 (1), 115-138.
Ercan, Fuat, (1998). Toplumlar ve Ekonomiler. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
Featherstone, Mike, (1996). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. (M. Küçük, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Fiske, John, (2012). Popüler Kültürü Anlamak. (S. İrvan, Çev.). İstanbul: Parşömen Yayınları.
Foucault, Michel. (2005) Entelektüelin Siyasi İşlevi. (F. Keskin, O. Akınhay ve I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
Galaxy A ‘Cevap Sensin’ Reklam Filmi. Erişim 1 Şubat 2016, https://www.youtube. com/watch?v=c0qO39rP178
Galaxy S7 Edge ‘Daha Fazlasını Arayanlara’ Reklam Filmi. Erişim 1 Şubat 2016, https://www.youtube.com/watch?v=jOQ7n1A09Q
Gökaliler, Ebru, Sabuncuoğlu Aybar Ayda ve Göker, Gökçe, (2011). Bir Statü Tüketimi Göstergesi Olarak Iphone Markalı Akıllı Telefon Algısı: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma, Selçuk İletişim Dergisi, 7 (1), 36-48.
Güleç, Cansu, (2015). Thorstein Veblen ve Gösterişçi Tüketim Kavramı. Erciyes Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38 (1), 62-82.
Han, Young Jee, Nunes, Joseph ve Dreze, Xavier, (2010). Signaling Status with Luxury Goods: The Role of Brand Prominence. Journal of Marketing, 74 (4), 15-30.
Hız, Gülay, (2009). Gelişmekte Olan Ülkelerde Gösterişçi Tüketim: Türkiye ile İlgili Bir Araştırma (Muğla Örneği). Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Iphone 6S ‘Değişen Çok Şey Yok, Her Şey Dışında’ Reklam Filmi. Erişim 1 Şubat 2016, https://www.youtube.com/watch?v=S9ZA4tMEhdY
Kızılkaya, Ertuğrul İbrahim, (2001). Thorstein B. Veblen ’in İktisat Düşüncesi: Kapitalizmin Ruhuna Farklı Bir Bakış, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
Lasn, Kalle, (2004). Kültür Bozumu: Sonumuzu Hazırlayan Tüketim Çılgınlığından Kurtulmanın Yolları. (C. Pekman ve A. Ilgaz, Çev) Bağımsız Yayınları.
Marwick, Alice, (2008). Becoming Elite: Social Status in Web 2.0 Cultures. New York.
Odabaşı, Yavuz ve Barış, Gülfidan, (2007). Tüketici Davranışı. İstanbul: Mediacat Yayını.
Our Mobile Planet Us Infographic. Erişim 1 Şubat 2016, https://ssl.gstatic.com/ think/docs/our-mobile-planet-us-infographic infographics.pdf
Önk, Ürün Yıldıran, (2009). Baudrillard Perspektifinden Bir Kitle İletişim ve Sanat Aracı Olarak Simülasyon Evreninde Televizyon, Selçuk İletişim Dergisi, 5 (4), 201-214.
Özcan, Burcu, (2007). Rasyonel Satın Alma ve Boş Zaman Sürecine Ait Alışveriş Eylemlerinin Birlikte Sergilendikleri Mekânlar: Alışveriş Merkezleri, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2), 39-68.
Özcan, Burcu, (2007). Tüketim, Risk ve Bireyselliğin Modern Dönemde Artan Önemi, Sosyoloji Konferansları Dergisi, 6, 83-98.
Özdemir, Yeliz, (2014). Yeni Medya Ortamlarında Akıllı Telefonlar Üzerine Düşünmek. Erişim 1 Ağustos 2016, http://inet-tr.org.tr/inetconf19/bildiri/9.pdf
Ritzer, George, (2001). Explorations in the Sociology of Consumption: Fast Food, Credit Cards and Casinos. London: Sage Publications Inc.
Siappera, Eugine, (2013). Understanding New Media. London: Sage.
Storey, John, (2000). Popüler Kültür Çalışmaları. (K. Karaşahin, Çev.). İstanbul: Babil Yayınları.
Sungur, Suat, (2011). Tüketimin Küreselleşmesi ve Tüketim Tapınakları: Postmodern Panayır Yerlerinde Alışveriş. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi. 14, 7-34.
Tatlı, Halim, (2015). Akıllı Telefon Seçiminin Belirleyicileri: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi. Erişim 11 Ağustos 2016, http://dx.doi.org/10.18074/cnuiibf.233
Telefon Satış Rakamları, Erişim 1 Şubat 2016, http://www.webtekno.com/mobil/ gectigimiz-vilin-telefon-satis-rakamlari-aciklandi-lider-vine-degismedi- h14178.html
Trigg, Andrew, (2001). Veblen, Bourdieu and Conspicuous Consumption. Journal of Economic Issues, 35(1), 99-115.
TÜİK, 2017. Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2016. Erişim 19 Nisan 2018, www.tuik.gov.tr/PdfGetir.do?id=21779
Tükel, İrem, (2014). Tüketimin Yeni Aktörleri:“Y Kuşağı”. Erişim 11 Ağustos 2016, http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/TuketimYeniAktorYkusagiKASIM2014.
Türkiye’nin Mobil Kullanım Alışkanlıkları. Erişim 5 Şubat 2016, https://onedio. com/haber/turkive-nin-mobil-ku11anim-aliskanlikari-aciklandi--13694
Üstün, Berna ve Tutal, Osman, (2008). Tüketim Alışkanlıklarındaki Değişimler ve Bu Değişimlerin Alışveriş Mekânlarına Etkisinin Eskişehir Örneğinde İrdelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), s. 259-281.
Veblen, Thorstein. (1902). The Theory of The Leisure Class, New York: An Economic Study of Institutions.
Veblen, Thorstein, (1995). Aylak Sınıf. (İ. User, Çev.). İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
Wernick, Andrew, (1994). Promosyon Kültürü. (O. Akınhay, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Willis, Susan, (1991). Gündelik Hayat Kılavuzu. (A. Bora ve A. Emre, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.