Erken Cumhuriyet dönemi Türk romanının toplumsal ve siyasal işlevi üzerine bir inceleme: “Yeşil Gece” ve “Yaban”

Türkiye’de ulus devlet olma amacına yönelik değişimlerin tümü modernleşme sürecine bağlantılı bir yapı sergilemektedir. Nitekim devlet seçkinleri tarafından “inşa edilmiş” bir dönüşüm süreci olarak adlandırılabilecek bu dönem, onların kendilerine isnat ettikleri toplum mühendisliği rolünün bir parçası olarak da değerlendirilebilir. Bu bağlamda yıkılan Osmanlı İmparatorluğu’nun kökleri üzerine kurulan yeni Cumhuriyet’in en önemli özelliklerinden biri geçmiş ile sürekliliğini kırılarak yeni bir millet ve ulus devlet olmaktır. Bu çerçevede çalışmada, yeni ulus devlet kurgusunun romanlara net bir şekilde yansıdığı ve ulus devlet ile milli kimlik oluşturma sürecinde romanlardan önemli oranda yararlanıldığı varsayılmıştır. Nitekim Cumhuriyet’in ilk yıllarında kaleme alınan romanların birçoğunda, Osmanlı İmparatorluğu’yla olan bağların hemen her anlamda kesilmeye çalışıldığını ve Cumhuriyet’in yeni değerlerinin topluma her şekilde yerleştirilme amacının güdüldüğünü ifade etmek mümkündür. Buna göre çalışmada, Reşat Nuri Güntekin’in “Yeşil Gece” ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun “Yaban” romanları incelenmiş ve elde edilen bulguların çalışmanın varsayımlarını doğrular nitelikte olduğu görülmüştür.

Erken Cumhuriyet dönemi Türk romanının toplumsal ve siyasal işlevi üzerine Bir inceleme: “Yeşil Gece” ve “Yaban” / 259

In Turkey, all of the changes aimed to become a nation-state display a connection to modernization process. However, this period, which can be named a process “constructed” by state elites, might be thought as part of one when these elites attribute the role of social engineering to themselves. In this respect, one of the most important features of the new Republic, which was founded on the roots of the fallen Ottoman Empire, is that it kept its continuity with the past and became a new nation and nationstate. In this framework, in the study, it is hypothesized that the new nation-state construct is reflected on the novels and that the novels had been benefited in the process of forming a national identity through nation-state notion. However, it is possible to state that in many novels written in the first years of the Republic, the connection with the Ottoman Empire was aimed to be cut almost in all means, and new values of the new Republic were aimed to be seeded in the society. According to this, in the study Reşat Nuri Güntekin’s “Yeşil Gece” and Yakup Kadri Karaosmanoğlu’s “Yaban” were analyzed and it was seen that the findings supported the hypotheses of the study.

PDF

___

Açıkel, F (2003) Devletin Manevi Şahsiyeti ve Ulusun Pedegojisi, Tanıl Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 117-139.
Andaç, F (2002) Romanın Yüzyılı, Hece Dergisi Türk Romanı Özel Sayısı, 65-66- 67, s. 107-110.
Akman, A (2003) Milliyetçilik Kuramında Etnik/Sivil Milliyetçilik Karşıtlığı, Tanıl Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, İstanbul: İletişim Yayınları, 2003, s. 81-90.
Balcı, Y (2002) Türk Romanında Aydın Problemi (1908 – 1950), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Güneş, A (2007) Edebiyat Ve Toplum, Muhafazakâr Düşünce, 13- 14, s. 69 – 94.
Güntekin, R (Tarih Yok); Yeşil Gece, İstanbul: İnkılap Yayınları,
Jusdanis, G (1998) Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür, Tuncay Birkan (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
Kadıoğlu, A (2003) Milliyetçilik-Liberalizm Ekseninde Vatandaşlık Ve Bireysellik,Tanıl Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, İstanbul: İletişim Yayınları, 2003, s. 284 – 292.
Kahraman, H.B (2004) Bir Zihniyet, Kurum ve Kimlik Kurucusu Olarak Batılılaşma, Uygur Kocabaşoğlu (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık, İstanbul: İletişim Yayınları, 2004, s. 125-139.
Karaosmanoğlu, Y (2004) Yaban, İstanbul: İletişim Yayınları.
Karpat, K (1962) Türk Edebiyatında Sosyal Konular, Ankara: Varlık Yayınları.
Karpat, K (2009) Osmanlı’dan Günümüze Edebiyat Ve Toplum, İstanbul: Timaş Yayınları.
Özkırımlı, A (1983) Anahatlarıyla Edebiyat, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Anksiklopedisi, Cilt 3, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 580 – 606.
Şahin, İ (2000) Türk Romanın Tarihi Gelişimi, Türk Yurdu Dergisi, 153, s. 45 – 66.
Türkeş, Ö (2003) Milli Edebiyattan Milliyetçi Romanlara, Tanıl Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 811 – 828.
Türkeş, Ö (2009) Toplum Ve Kimlik Kurma Kılavuzu Olarak Roman, Ömer Laçiner (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Dönemler Ve Zihniyetler, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 844- 869.
Uysal – Elkatip, Z (1999) “Modernleşen” Türk Edebiyatına Bir Bakış, Toplum ve Bilim, 81, s. 127 – 137