RUSYA DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI BELGELERİNDE 29 EKİM1914 KARADENİZ BASKINI VE TÜRK-RUS İLİŞKİLERİNİNSONU

Birinci Dünya Savaşı öncesinde Avrupalı devletlerleittifak arayışına giren Osmanlı Devleti, İngiltere ve Fransaile anlaşamaya varamayınca Almanya tarafında yer almayakarar verdi. 2 Ağustos 1914 tarihinde iki devlet arasındagizli bir İttifak Antlaşması yapılmış olmasına rağmen TürkDevleti, Rusya ile ittifak konusunda bazı görüşmelergerçekleştirdi. Enver Paşa'nın ittifak teklifinde önesürdüğü şartları kabul etmeyen Rusya ile görüşmelersonlandırıldı. Osmanlı Devleti'nin silahlı tarafsızlık kararını devamettirmesini istemeyen Almanya, Türk Devleti'nin bir anönce savaşa dâhil olması için baskı yaptı. OsmanlıDevleti'nin savaşa girmesiyle birlikte Rusya'nın savaştığıcepheler genişleyecek ve Almanya'nın savaştaki yükühafifleyecekti. Goeben ve Breslau gemilerinin Türk sularına girmesiylebirlikte Almanya, Osmanlı Devleti'ni savaşa sokmahususunda iyi bir fırsat yakalamış oldu. Amiral Souchonkomutasındaki Osmanlı donanması 29 Ekim 1914tarihinde Karadeniz'deki bazı Rus limanlarını bombaladıve Türk Devleti savaşa resmen dâhil oldu. Karadeniz Baskını olarak bilinen bu operasyon Rusyatarafından panikle karşılandı. Baskınla ilgili gelişmeler,baskının gerçekleştiği günlerde Rusya DışişleriBakanlığı'nın yazışmalarına yansıdı. Bu çalışmada,baskınla ilgili gelişmelerin Rusya Dışişleri Bakanlığı'na aityazışmalara nasıl yansıdığı ve Rus Devleti'nin baskınkarşısında ne tür refleksler ortaya koyduğu incelenecektir.

Black Sea Raid and the End of Turkish-Russian Relations on 29 October 1914 in the Documents of The Russian Ministry of Foreign Affairs

The Ottoman Empire, which wanted to make analliance with the European states before the FirstWorld War, decided to take part in the German sidewhen it could not agree with Britain and France.Although a secret Alliance Agreement was signedbetween the two states on 2 August 1914, the TurkishState held some negotiations on alliance with Russia.Negotiations with Russia, which did not accept theconditions put forward by Enver Pasha in the allianceproposal, were terminated. Germany, which did not want the Ottoman State tocontinue its decision of armed neutrality, pressuredthe Turkish State to join the war as soon as possible.With the Ottoman Empire entering the war, the frontsthat Russia fought would expand and Germany'sburden in the war would be relieved. With the Goeben and Breslau ships entering Turkishwaters, Germany had a good opportunity to bring theOttoman Empire into the war. The Ottoman navyunder the command of Admiral Souchon bombedsome Russian ports in the Black Sea on 29 October1914, and the Turkish State officially joined the war. This operation, known as the Black Sea Raid, wasmet with panic by Russia. The developmentsregarding the raid were reflected in thecorrespondence of the Russian Foreign Ministryduring the days of the raid. In this study, how thedevelopments regarding the raid were reflected onthe correspondence of the Russian Foreign Ministryand what kind of reflexes the Russian state putforward against the raid will be examined.

PDF

___

Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskovo i Vremennovo Pravitelstiv 1878-1917 gg., Seriya: 3, Tom: 6, Çast: 1, 5 Avgusta 1914- 13 Yanvarya 1915 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1934, Depeşa No: 95, Belge No: 363, s. 370.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskovo i Vremennovo Pravitelstiv 1878-1917 gg., Seriya: 3, Tom: 6, Çast: 1, 5 Avgusta 1914- 13 Yanvarya 1915 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1934, Telegramma No: 1314, Belge No: 354, s. 361.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskovo i Vremennovo Pravitelstiv 1878-1917 gg., Seriya: 3, Tom: 6, Çast: 1, 5 Avgusta 1914- 13 Yanvarya 1915 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1934, Belge No: 383, s. 392. ( 13 Ekim 1914 tarihinde Fahreddin Bey ile Trubetskiy arasındaki görüşme).
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskovo i Vremennovo Pravitelstiv 1878-1917 gg., Seriya: III, Tom: VI, Çast: I, 5 Avgusta 1914- 13 Yanvarya 1915 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1934, Belge No: 419, s. 431.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskovo i Vremennovo Pravitelstiv 1878-1917 gg., Seriya: 3, Tom: 6, Çast: 1, 5 Avgusta 1914- 13 Yanvarya 1915 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1934, Belge No: 420, s. 432.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskovo i Vremennovo Pravitelstiv 1878-1917 gg., Seriya: III, Tom: VI, Çast: I, 5 Avgusta 1914- 13 Yanvarya 1915 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1934, Belge No: 425, s. 436.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskovo i Vremennovo Pravitelstiv 1878-1917 gg., Seriya: III, Tom: VI, Çast: I, 5 Avgusta 1914- 13 Yanvarya 1915 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1934, Telegramma No: 3545, Belge No: 427, s. 438.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskovo i Vremennovo Pravitelstiv 1878-1917 gg., Seriya: III, Tom: VI, Çast: I, 5 Avgusta 1914- 13 Yanvarya 1915 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1934, Belge No: 428, s. 439.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskovo i Vremennovo Pravitelstiv 1878-1917 gg., Seriya: III, Tom: VI, Çast: I, 5 Avgusta 1914- 13 Yanvarya 1915 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1934, Telegramma No: 535, Belge No: 432, s. 447.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskovo i Vremennovo Pravitelstiv 1878-1917 gg., Seriya: III, Tom: VI, Çast: I, 5 Avgusta 1914- 13 Yanvarya 1915 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad:Gosudarstvennoe Sotsialno Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1934, Telegramma No: 541, Belge No: 443, s. 455.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskovo i Vremennovo Pravitelstiv 1878-1917 gg., Seriya: III, Tom: VI, Çast: I, 5 Avgusta 1914- 13 Yanvarya 1915 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1934, Telegramma No: 3575, Belge No: 445, s. 457.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskovo i Vremennovo Pravitelstiv 1878-1917 gg., Seriya: III, Tom: VI, Çast: I, 5 Avgusta 1914- 13 Yanvarya 1915 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1934, Telegramma No: 3574, Belge No: 446, s. 458.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskovo i Vremennovo Pravitelstiv 1878-1917 gg., Seriya: III, Tom: VI, Çast: II, 5 Avgusta 1914- 13 Yanvarya 1915 g., (redaktor: M. N. Pokrovskiy), Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1934, Telegramma No: 550, Belge No: 451, s. 5.
Tsarskaya Rossiya v Mirovoy Voyne, Tsentr Arhiv, Gosudartsvennoe İzdatelsvo, Leningrad, 1923, s Predisloviem M.N. Pokrovskovo, No: 628, (Türkiye Kısmında No: 9).
AKSAKAL, Mustafa, Harb-i Umumi Eşiğinde Osmanlı Devleti son Savaşı'na Nasıl Girdi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Çev: Ebru Kılıç, İstanbul, 2018.
ALKAN, Necmettin, İmparatorluğun Son Savaşı, Timaş Yayınları, İstanbul, 2020, s. 135-137.
ARMAOĞLU, Fahir, 20 Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, Kronik Yayınları, İstanbul. 2018, s. 81-82.
ATABAY, Mithat, "Osmanlı İmparatorluğu Hizmetinde Breslau (Midilli) Kruvazörü", Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Yıl 13, S. 18, Bahar 2015, s. 117-130.
BAKAR, Bülent, "Savaş Döneminde Türk Basınında Alman Sempatisi Dönemi: Goeben ve Breslau Gemilerinin Gelişinden Karadeniz Hadisesine Savaş Algısı", Türk Dünyası Araştırmaları, Yıl 38, C. 112, S. 221, Nisan 2016, s. 31-60.
BALCI, Meral, " İngiliz Büyükelçinin Gözünden I. Dünya Savaşı'na Giden Yolda Osmanlı Devleti'nin İçinde Bulunduğu Durum", Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, C. II, S. I, Bahar 2015, s. 9-35.
BODGER, Alan, "Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Sonu", Osmanlı İmparatorluğu'nun Sonu ve Büyük Güçler, Ed: Marian Kent, Alfa Yayınları, İstanbul, 2013, s. 125-174.
DANİLOV, Yuriy, Rossiya v Mirovoy Voyne 1914-1915, Kinogaizdatoelstvo Slovo, Berlin, 1924, s. 265-266
E. Kur. Alb. BAYCAN, Nusret, "Karadeniz Olayı ve Birinci Dünya Harbine Girişimiz", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 8, S. 22, 1991, s. 175-182.
ERICKSON, Edward J., Büyük Hezimet, Çev: Gül Çağalı Güven, İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2013.
FROMKIN, David, Barışa Son Veren Barış, Çev: Mehmet Harmancı, Epsilon Yayınları, İstanbul, 2020.
JİTKOV, K. G, "Morskaya Sila v Mirovoy Voyne", Voprosı Mirovoy Voynı, pod redaksiey: M. İ. Tugan-Baranovskovo, İzdanie Yuridiçeskavo Knijnavo Sklada, Petrograd, 1915, s. 634-662.
JOLL, James- Gordon MARTEL, Birinci Dünya Savaşı Neden Çıktı, Çev: Orhan Dinç Tayanç, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2018.
KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C. IX, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2011.
KAŞIYUĞUN, Ali, Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na Girişi, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2015.
KIŞ, Salih, "Birinci Dünya Savaşı'nın Seyrini Değiştiren Goeben ve Breslau Gerçeği", Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, C.15, S. 22, 2017, s.63-86.
KUT, Gün, "Bir Dış Politika Kararı Olarak 29 Ekim 1914 Karadeniz Baskını: Kandırılma mı Önleyici Darbe mi?”, Türk Dış Politikasını Düşünmek- A. Haluk Ülman'a Armağan, Ed: Gencer Özcan, Der Yayınları, İstanbul, 2012, s. 43-60.
McMEEKIN, Sean, I. Dünya Savaşı'nda Rusya'nın Rolü, Çev: Nurettin Elhüseyni, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2013.
ÖĞÜN, Tuncay- Alfina SİBGATULLİNA, " Türklerin ve Rusların Gözüyle 100'üncü Yılına Girerken Karedeniz Baskını ve Osmanlı Devleti'nin 1. Dünya Savaşı'na Girişi", History Studies, C. 5, S. 6, 2013, s. 89-111.
SARINAY, Yusuf, "Savaştan İttifaka: I. Dünya Savaşı'nda Türk-Bulgar İlişkileri", 100. Yılında I. Dünya Savaşı Uluslararası Sempozyumu, 03-05 Kasım 2014, Budapeşte, Haz: AKENGİN, Aynur- Selcan Yavuz KOÇASLAN, Ankara, 2015.
SHAW, Stanford J., Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu -Savaşa Giriş, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2014.
TUNA, Ozan, Amiral Souchon'un Donanma Komutanı Olması ve Rus Limanlarını Bombalaması, Otam, S. 36, Güz 2014, s. 201-227.
TURAN, Resul, "I. Dünya Savaşı'nda Karadeniz'de Batırılan Bir Kızılhaç Gemisi: Portugal", Karadeniz İncelemeleri Dergisi, S. 25, Güz 2018, s. 185-202.
Tsarskaya Rossiya ve Mirovoy Voyne, s Predisloviem M.N. Pokrovskovo, Tsentr Arhiv, Gosudartsvennoe İzdatelsvo, Leningrad, 1923.
UYAR, Mesut, Edward J. ERICKSON, Osmanlı Askeri Tarihi, İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2020.
WOLF, Klaus, Gelibolu 1915- Birinci Dünya Harbi'nde Alman-Türk Askeri İttifakı, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2014.