KIBRIS’IN TÜRKİYE İÇİN MİLLÎ BİR DAVA OLMASINDASEDAT SİMAVİ’NİN ROLÜ

Bu araştırmanın temel amacı Kıbrıs’ın Türkiye için millî birdava haline dönüşmesinde, Sedat Simavi’nin rolünüirdelemektir. Türk basın tarihinin önde gelen isimlerindenSedat Simavi 1 Mayıs 1948’de Hürriyet gazetesini kurup,vefat ettiği 11 Aralık 1953’e kadar Kıbrıs Adası ile yakındanilgilenmiş, Ada’nın Türkiye’ye ait olduğunu iddia etmiştir.Oysa o yıllarda Türk Dışişleri Kıbrıs konusunda çeşitlisebeplerden dolayı sessizdir. Dönemin Dışişleri Bakanlarıhem Necmettin Sadak hem Fuad Köprülü aynı şekilde; “Türkiye’nin Kıbrıs diye bir meselesi yoktur” açıklamasınıyapmışlardır. Fakat Türk kamuoyu, resmi organlar gibiKıbrıs konusunda sessiz kalmamış, giderek artan bir şekildeKıbrıs’ın Türk olduğunu savunmuştur. İşte bu durumun enönde gelen ismi Hürriyet Gazetesi aracılığı ile Sedat Simaviolmuştur. Vefatından birkaç ay önce Kıbrıs ile ilgili yazılarınedeniyle dönemin Dışişleri Bakanı Fuad Köprülü ilemahkemelik olmuştur. Mahkeme sürecinde hasta olanSimavi’nin hastalığı iyice ilerlemiş ve mahkeme sürecindevefat etmiştir. Kıbrıs meselesini hem oğullarına hem deHürriyet gazetesine vasiyet olarak bırakmıştır. SonuçtaSimavi Türkler için Kıbrıs’ın millî bir dava olmasındasembol isimlerden biri olmuştur.

Sedat Simavi's Role in National Becoming a case for Cyprus to Turkey

The main objective of this research in Cyprus forTurkey's transformation into a national case, toexamine the role Sedat Simavi. Turkish presshistory of the leading names Sedat Simavi, set upthe Hurriyet newspaper on May 1, 1948, until hedied on December 11, 1953 has been closelyinvolved with the island of Cyprus, the island wasclaimed that belong to Turkey. However, in thoseyears, Turkish Foreign Affairs was silent on theCyprus issue for various reasons. The ForeignMinisters of the period were both Necmettin Sadakand Fuad Köprülü in the same way; "Turkey'sCyprus there is no issue" they explained. However,Turkish public opinion did not remain silent aboutCyprus like official bodies, and increasinglydefended that Cyprus is Turkish. Sedat Simavi,through the Hürriyet Newspaper, was the foremostname in this situation. A few months before hisdeath, he was on trial with the then Minister ofForeign Affairs, Fuad Köprülü, due to his writingson Cyprus. The illness of Simavi, who was sickduring the court process, progressed and passedaway during the court process. He left the Cyprusissue as a testament to both his sons and theHürriyet newspaper. As a result, Simavi has beenone of the symbolic names in making Cyprus anational cause for the Turks.

PDF

___

A. Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
BCA, Fon Kodu: 030.10.00.00, Yer Kodu: 124. 886. 14.
BCA, Fon Kodu: 030.10.00.00, Yer Kodu 124. 887. 03
BCA, Fon Kodu: 030.01.00.00, Yer Kodu: 102. 634. 7.
BCA, Fon Kodu: 030.01.00.00, Yer Kodu:102.635.8.
BCA, Fon Kodu: 030.10.00.00, Yer Kodu 124. 886. 18.
BCA, Fon Kodu: 030.10.00.00, Yer Kodu 124. 886. 19.
BCA, Fon Kodu: 030.01.00.00, Yer Kodu: 102.635.5.
B. TBMM Tutanak Dergisi
TBMM TD, D: 8, C: 6, İ: 85, 13.10.1947.
TBMM TD, D: 8, C: 12, İ: 73, 18.06.1948
TBMM TD, D: 8, C: 15, İ: 36, 24.01.1949.
TBMM TD, D: 8, C: 23, İ: 33, 23.01.1950.
TBMM TD, D: 9, C: 1, İ: 3, 29.05.1950.
ALASYA, H. Fikret, “Tarihi Perspektiften Kıbrıs Meselesi”, Türkiye’nin Sorunları Sempozyumu (Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, 8-9 Mart 1990), TTK Basımevi, Ankara 1995, 229- 253.
ARMAOĞLU, Fahir H., “1955 Yılında Kıbrıs Meselesinde Türk Hükümeti ve Türk Kamuoyu, Ankara Üniversitesi Siyasi Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 14, S. 2, Temmuz 1959, s. 57- 86.
BAĞCI, Hüseyin, Türk Dış Politikasında 1950’li Yıllar, ODTÜ Yayınları, Ankara 2007.
BAŞ, Ramazan, “II. Dünya Savaşı Yıllarında ve Sonrasında Türk- Yunan İlişkilerinde Dostluk Örnekleri (1939- 1945)”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih ABD, Isparta 2015.
BİL, Hikmet, Kıbrıs Olayı ve İçyüzü, İtimat Kitabevi, İstanbul 1976.
CLOGG, Richard, Modern Yunanistan Tarihi, Çev: Dilek Şendil, İletişim Yayınları, İstanbul 1997.
COŞKUN, Yasin, “1950’ler ve 60’larda Kıbrıs Sorunu ve Türk-İngiliz Politikaları”, Tarih Okulu Dergisi, Yıl: 11, S. XXXIV, Haziran 2018, s. 853- 868.
ERKSAN, Metin, Mare Nostrum Bizim Deniz Yunan Sorunu, Hil Yayın, İstanbul 1999.
FIRAT, Melek, “1945–1960 Yunanistan’la İlişkiler”, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Ed. Baskın Oran, C. I, İletişim Yayınları, İstanbul 2009.
GÖKMAN, Muzaffer, Sedat Simavi Hayatı ve Eserleri, Apa Basımevi, İstanbul 1970.
GÜREL, Şükrü S., Tarihsel Boyut İçinde Türk- Yunan İlişkileri (1821- 1993), Ümit Yayıncılık, Ankara 1993.
HATİPOĞLU, M. Murat, Yakın Tarihte Türkiye ve Yunanistan 1923- 1954, Siyasal Kitabevi, Ankara 1997.
KALELİOĞLU, Oğuz, Tarih Boyunca Türk-Yunan İlişkileri ve Megali İdea, Bilgi Yayınevi, Ankara 2009.
KESER, Ulvi, “Kıbrıs'ın Stratejik Önemi Bağlamında Adada Askeri Faaliyetler ve İlgili Tarafların Askeri Gücü”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, C. 2, S. 3, 2006, s. 114- 147.
MANİSALI, Erol, Dünden Bugüne Kıbrıs, Yeni Gün Yayıncılık, İstanbul 2000.
OĞUZHAN, Esra, Sedat Simavi’nin Türk Basın ve Basım Faaliyetleri, (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2011.
ÖZCAN, Azmi, “Saffet Mehmed Esad Paşa”, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. XXXV, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2008, s. 467- 469.
ÖZTÜRK, Kâzım, Türkiye Cumhuriyetleri Hükümetleri ve programları, Ak Yayınları, İstanbul 1968.
SAKINMAZ, Şenol Koray, Kıbrıs Tüneli, C. 1, Akademi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2007.
SAKİN, Serdar – DOKUYAN, Sabit, Kıbrıs ve 6-7 Eylül Olayları (Menderes ve Zorlu’nun Tarihi Sınavı), IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2007.
SERTER, Vehbi Zeki, “Kıbrıs’ta 15 Temmuz 1974’te Düzenlenen Rum-Yunan Askeri Darbesi ve Mutlu Barış Harekâtı’nın Başlaması (20 Temmuz 1974)”, Üçüncü Askeri Tarih Semineri, Gnkur. Basımevi, Ankara 1986, s. 341- 376.
TOPUZ, Hıfzı, II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul 2018.
UÇKAN, Rafet, “Kıbrıs Meselesinin Türk Basınına Yansıması: Hürriyet Gazetesi ve Sedat Simavi Örneği”, 8. Uluslararası Kıbrıs Araştırmaları Kongresi Bildirileri, (25-27 Nisan 2012), Ed. Naciye Doratlı, C. 1, Doğu Akdeniz Üniversitesi Yayınları, Gazimağusa 2013, s. 257-278.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C. 3, Kısım 1, TTK Yayınları, Ankara 2009.
ZİNCİRKIRAN, Necati, Olaylar, Anılar ve Gerçekler, Psilon Yayınları, İstanbul 2007.
DEMİRKENT, Nezih, “Sedat Simavi’nin İzinde”, 8. Gün Dergisi, 7 Aralık 1980.
ES, Hikmet Feridun, “Son Anları”, Hürriyet, 12 Aralık 1953.
GÜRELİ, Nail, “Bir Büyük Adam Yedi Büyük Ödül”, 8. Gün Dergisi, 7 Aralık 1980.
ÖZTİN, Tahsin, “Sedat Simavi Denince”, 8. Gün Dergisi, 7 Aralık 1980.
SİMAVİ, Sedat, “Adnan Menderes’in Muvaffakiyeti”, Hürriyet, 04 Mayıs 1952.
SİMAVİ, Sedat, “Dostluk”, Hürriyet, 09 Aralık1952.
SİMAVİ, Sedat,“Hürriyet Dört Yaşında”, Hürriyet, 01.01.1951.
SİMAVİ, Sedat Simavi, “Türk Kıbrıs”, Hürriyet, 24 Eylül 1953.
SİMAVİ, Sedat, “Bir Ziyaret Münasebetiyle”, Hürriyet, 18 Haziran 1952.
SİMAVİ, Sedat, “Bu Nasıl Dostluk”, Hürriyet,13 Temmuz 1952.
SİMAVİ, Sedat, “Davam”, Hürriyet, 01 Eylül 1953.
SİMAVİ, Sedat, “Hangimiz Aldanmışız”, Hürriyet, 10.05.1952,
SİMAVİ, Sedat, “Hodri Meydan”, Hürriyet, 11 Eylül 1953.
SİMAVİ, Sedat, “İktidarın Kanaati”, Hürriyet, 21 Ekim1953.
SİMAVİ, Sedat, “Makarios’a Cevap”, Hürriyet, 23 Ekim 1953.
SİMAVİ, Sedat, “Mebuslarımızla Bir Hasbihal”, Hürriyet, 15 Ağustos 1952.
SİMAVİ, Sedat, “Sudan Krallığı ve Kıbrıs”, Hürriyet, 07 Temmuz 1952.
SİMAVİ, Sedat, “Türk Hariciye Siyaseti”, Hürriyet, 21 Aralık 1952.
SİMAVİ, Sedat, “Yeni Kabine”, Hürriyet, 30.05.1950.
SİMAVİ, Sedat, “Yine Türk Kıbrıs”, Hürriyet, 25.02.1951.
“Bütçe Komisyonda Sadak’ın Dünkü izahatı”, Cumhuriyet, 05 Ocak 1950.
“Dış İşleri Bakanımızın Şehrimizdeki Demeci”, Cumhuriyet, 18 Aralık 1949
“F. Köprülünün Dış Siyasete Dair İzahatı”, Cumhuriyet, 21 Haziran 1950.
“Fuad Köprülünün Sedad Simavî Aleyhine Açtığı Davaya Dün Başlandı.” Cumhuriyet, 29 Ekim 1953.
“F. Köprülü S. Simavi’yi Dava Ediyor”, Milliyet, 10 Eylül 1953.
“İbret Aynası”, Milliyet, 28 Haziran 1953.
“Kıbrıs Adası İçin Dün Ankara’da Yapılan Miting”, Cumhuriyet, 26 Aralık 1948.
“Kıbrıs Dâvasında Hürriyet’in Hassasiyeti Takdirle Anıldı.”, Hürriyet, 23 Kasım 1953.
“Kıbrıstaki Kaynaşma Devam Etmemelidir”, Yeni İstanbul, 18 Aralık 1949.
“Sedad Simavi Ağır Cezaya Verildi.”, Cumhuriyet, 04 Ekim1953.
“Sedad Simavinin İfadesi Alındı.”, Cumhuriyet, 18 Eylül 1953.
“Sedat Simavi Dün Akşam Vefat Etti.”, Milliyet, 12 Aralık 1953.
“Sedat Simavi- F. Köprülü Dâvası”, Hürriyet, 28 Kasım 1953.
“Sedat Simavinin Duruşmasına Dün Başlandı.”, Milliyet, 29 Ekim 1953.
“Vasiyet”, Hürriyet, 12 Aralık 1953.
“Yeni Sfenks”, Cumhuriyet, 07 Şubat1952.
https://www.tgc.org.tr/kurumsal/tarihce.html (E.T. 10.12.2020)
https://www.yeniduzen.com/girnede-iki-caddenin-isimleri-degistirildi-131069h.htm (E.T. 01.01.2021)
https://www.kibrisgazetesi.com/bilmeyenler-icin-sedat-simavi-kimdir-makale,12292.html (E.T. 06.01. 2021)