İLKÖĞRETİM 1. KADEME ÖĞRETMENLERİNDE ALGILANAN PROBLEM DAVRANIŞ DÜZEYLERİ VE BAZI SOSYO DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE GÖRE TÜKENMİŞLİĞİN İNCELENMESİ

Bu araştırmada ilköğretim I. kademe öğretmenlerinin algıladıkları problem davranış düzeyi ile cinsiyet, yaş, görev yapılan sınıf, öğrenci sayısı değişkenleri ve öğretmenlerde görülen tükenmişlik arasında anlamlı farklılık olup olmadığına bakılması amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini Adana ili Ceyhan ilçesinde 24 devlet okulunda görevli 386 sınıf öğretmeni oluşturmuştur. Öğretmenlerin algıladıkları problem davranış düzeyini ölçmek için "Problem Davranışları Algılama Anketi"; tükenmişlik düzeylerini ölçmek için "Maslach Tükenmişlik Envanteri"; kişisel ve mesleki özellikleri belirlemek üzere ise araştırmacı tarafından hazırlanan "Kişisel Bilgi Formu" kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; algılanan problem davranış düzeylerine göre tükenmişlik ölçeğinin "duygusal tükenme", "duyarsızlaşma" ve "kişisel başarı" boyutlarında anlamlı farklılık bulunmuştur. Yaş, cinsiyet ve öğrenci sayısı değişkenlerine göre bakıldığında da tükenmişliğin alt ölçeklerinden sadece "duyarsızlaşma" boyutunda farklılık olduğu saptanmıştır. Ayrıca, cinsiyet ile problem davranışı algılama düzeyi etkileşimin bakıldığında "Duygusal Tükenme ve Duyarsızlaşma"; yaş ile problem davranışı algılama düzeyi etkileşiminde ise sadece "Duyarsızlaşma" alt ölçeğinde; görev yapılan sınıf ile problem davranışı algılama düzeyi etkileşimine bakıldığında da "Duygusal Tükenme" ve "Duyarsızlaşma" alt ölçeklerinde anlamlı farklılık olduğu gözlemlenmiştir.

THE ANALYSIS OF PRIMARY SCHOOL TEACHERS' PERCEPTIONS OF PROBLEM BEHAVIOR LEVELS ACCORDING TO THE SOCIO DEMOGRAPHIC VARIANTS AND BURNOUT

This study aims to find out weather there is a significant difference between the perceived problem behavior level by primary school teachers and the variants of gender, age, classroom and the number of students. 386 classroom teachers working in 24 government primary schools located in Ceyhan, Adana participated in the study. In order to measure problem behavior level perceived by the teachers, "The inquiry of the perception of problem behavior in the students" was used; to measure their burnout "Maslach Burnout Inventory", which was developed by Maslach and Jackson was used; and the personal and vocational features were found out by "Personal data questionnaire", which was developed by the researcher. At the end of the study, a significant difference has been found in every three subscales of "Depersonalization", "Emotional exhaustion" and "Personal Accomplishment" burnout scale according to the perceived problem behavior levels. When the variants of age, gender and number of students were analyzed, the difference appeared only in the depersonalization dimension of the burnout sub-scales. Besides, the analysis of interaction between age and problem behavior perception level revealed a difference in only "Depersonalization" sub-scale; "Emotional exhaustion" and "depersonalization" was found out in the interaction of gender and problem behavior perception level; the difference was observed in the "Emotional exhaustion" and "depersonalization" sub-scales, when the interaction between the classroom and problem behavior perception level was analyzed.

PDF

___

Baysal, A. (1995). Lise ve dengi okul öğretmenlerindeki tükenmişliğe etki eden faktörler, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Başar, Z. (1999). Sınıf Yönetimi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Binbaşıoğlu, C. (1988). Eğitime Giriş, Ankara: Binbaşıoğlu Yayınevi.
Celep, C. (2000). Sınıf Yönetimi, Ankara: Anı Yayıncılık.
Çimen, S. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmit.
Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması(s.143-154), 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara.
Girgin, G. (1995). İlkokul öğretmenlerinde meslekten tükenmişliğin gelişimini etkileyen değişkenlerin analizi ve bir model önerisi (İzmir ili kırsal ve kentsel yöre karşılaştırması), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Gökçakan, Z ve Özer, R. (1999). Rehber Öğretmenlerde Tükenmişlik (1.Basım), Rize: Vatan Matbaacılık, Rize Rehberlik ve Merkezi Müdürlüğü Yayınları No: 9.
Gündoğdu, A. (2004). Öğretmen Sorunları sı, Ankara: Uyum Ajans.
Gündüz, B. (2004). Öğretmenlerde tükenmişliğin akılcı olmayan inançlar ve mesleki bazı değişkenlere göre yordanması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Gürkan, T. (1994). İlkokul öğretmenlerinin öğretmenlik tutumları ile benlik kavramları arasındaki ilişki (s.707- 715), 1. Eğitim Bilimleri Kongresi, 2.Cilt. Ç.Ü. Basımevi, Adana.
İpşir, D. (2002). Sınıf yönetiminde; öğrencilerle sağlıklı iletişim kurabilmenin ve olumlu sınıf ortamı yaratmanın rolleri, Milli Eğitim Dergisi, 153-154.
Kırılmaz, A. Y., Çelen, Ü. ve Sarp, N. (2003). İlköğretim"de çalışan bir öğretmen grubunda tükenmişlik durumu, İlköğretim-Online, 2(1), 2-9.
Maslach, C. ve Jackson S.E. (1981). The measurement of experienced burnout Journal of Occupational Behaviour, 2, (2), 99-113.
Murat, M. (2000). Sınıf öğretmenlerinde 10 yıllık meslek sürecinde tükenmişliğin gelişiminin haritalanması ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Ok, S. (2002). Banka çalışanlarının tükenmişlik düzeylerinin iş doyumu, rol çatışması, rol belirsizliği ve bazı bireysel özelliklere göre incelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Oruç, S. (2007). Özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Adana.
Özyürek, M. (1996). Sınıfta Davranış Yönetimi, Ankara: Karatepe Yayınları.
Sadık, F. (2000). İlköğretim I. aşama sınıf öğretmenlerinin sınıfta gözlemledikleri problem ve davranışlar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Sucuoğlu, B. ve Kuloğlu N. (1996). Özürlü çocuklarla çalışan öğretmenlerde tükenmişliğin değerlendirilmesi, Türk Psikoloji Dergisi, 11(36), 44- 60.
Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki tükenmişlik görülen psikolojik belirtiler ve başa çıkma davranışları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Türk, A. (2004). Öğretmenlerde tükenmişlik, Eğitimcilerin Dünyası, http:// egitim1. sitemynet.com/sakarya/tuk1.htm (13.07.2005)
Yavuzer, H. (1997). Çocuk Psikolojisi (14. Basım), İstanbul: Remzi Kitapevi.
Yiğit, B. (2004). Sınıfta disiplin ve öğrenci davranışının yönetimi, Sınıf Yönetimi (1.Baskı), Ankara: Pegem A Yayıncılık Tic. Ltd. Şti.