YĠRMĠNCĠ YÜZYIL ĠKĠNCĠ YARISI TÜRK-ALMAN ġĠĠR VE YAZIN DĠLĠ ÖRNEĞĠNDE ALIġILMAMIġ BAĞDAġTIRMALAR ĠLE ĠLGĠLĠ KURAMLAR VE ANLAM YAPILARI

Son yüzyıl içerisinde dildeki geliĢmelere paralel olarak söz sanatları içerisinde eğretileme ile ilgili onlarca kuram ileri sürülmüĢtür. Bu çalıĢmaların neticesinde eğretileme önemli bir yere gelmiĢtir. Bu çalıĢmada eğretilemenin bir türü olan alışılmamış bağdaştırmaların önemi, anlamı ve alıĢılmamıĢ bağdaĢtırmalar ile ilgili kuramlar araĢtırılmıĢtır. Türkçe ve Almancada özellikle Ģiir dilinde kullanılan alıĢılmamıĢ bağdaĢtırmalar ilgili ulusların düĢünme ve dünyayı algılama biçimlerinin de sonucunda ortaya çıkan birer dilsel ve biliĢsel figürlerdir. Dilin son derece geniĢ olanaklarından yararlanılarak gerçekleĢtirilen alıĢılmamıĢ bağdaĢtırmalar güçlü imgeler içeren ögelerdir. AlıĢılmamıĢ bağdaĢtırmaları anlamamızdaki en önemli sorun bu farklı kategorideki sözcüklerin ilgili kültürdeki imgelem gücünde ve sözcüklerin derin anlamlarında yatmaktadır. Sözcüklerin imgelem gücü ve derin anlamları bir yerde alıĢılmamıĢ bağdaĢtırmaların en önemli özelliği durumundadır. AlıĢılmamıĢ bağdaĢtırmaların olduğu Ģiirler okuyucu/dinleyicinin hemen okuyup geçmediği, bir süre de olsa üzerinde düĢünüp anlamaya ve yorumlamaya çalıĢtığı Ģiirlerdir. AlıĢılmamıĢ bağdaĢtırmalar dile aykırı bir yapı içerisindedir. Ancak yazın ve Ģiir dili içerisinde dile olağanüstü bir anlam katar. Dildeki çarpıcı özellikleriyle yazar/Ģairlerin özgün düĢünce ve duygularını sanatsal estetik yoluyla aktardıkları tasarımlar haline gelmiĢtir. AlıĢılmamıĢ bağdaĢtırmalar imgeler yoluyla okuyucu/dinleyicinin zihninde yeni çağrıĢımlar ve tasarımlar oluĢturur. AlıĢılmamıĢ bağdaĢtırmalar Türk ve Alman edebiyatı alanında daha çok Ģiir dilinde okuyucu/dinleyicinin imgelem dünyasına geniĢ duygu, düĢünce, görüntü ve tasarımlarıyla farklı bir renk katar.

THEORIES AND SEMANTIC STRUCTURES ON SEMANTICDEVIATIONS IN THE VERSE AND PROSE WORKS OF THETURKI SH AND GERMAN LANGUAGES IN THE SECOND PARTOF THE TWENTIETH CENTURY

Tens of theories on metaphors among figures of speech have been proposed in parallel with the linguistic developments that have occurred in the past century. As a result of these studies, the use of metaphors has acquired significant importance among figures of speech. This study searches the importance of semantic deviations – a type of metaphors- their meanings, and theories on them. Semantic deviations used spefically in the poetry of the German and Turkish languages are linguistic and cognitive figures stemming from the way these two nations think and perceive the world. Formed by benefiting from the numerous opportunities offered by languages, semantic deviations are elements which include powerful imagery. The biggest challange in understanding semantic deviations lies in the fact that these words in a different category have imagery power and deep meanigs in the related culture. In a sense, the imagery power and the deep meanings of words constitute the most important characteristics of semantic deviations. The poems with semantic deviations are those the readers or the listeners do not read or listen rapidly and they are such poems that make readers and listeners contemplate and expound for some time. Semantic deviations are anomalous in languages. However, they provide the prose and poetry art forms with extraordinary meanings. With their dramatic characteristics they have become representations through which authors/poets have communicated their original thoughts and emotions using artistry and aesthetics. Through images semantic deviations form novel connotations and representations in the minds of the readers/listeners. In Turkish and German literature, especially in poetry, semantic deviations with their extensive emotions, ideas, images and representations enliven the imagery worlds of the readers/listeners.

PDF

___

Aksan, D. (2004). Cumhuriyet Döneminden Bugüne Örneklerle ġiir Çözümlemeleri, 2. Baskı, Ankara, Bilgi yayınevi.
Aksan, D. (2006). ġiir Dili ve Türk ġiir Dili, 6. Baskı, Ankara, Engin Yayınevi.
Aksan, D. (2009). Anlambilim, 4. basım, Ankara, Engin yayınevi.
Braak, I. (1990). Poetik in Stichworten, 7. , überarb. und erweit. Auflage, Kiel, Verlag Ferdinand Hirt.
Celan, P. (1992). Gesammelte Werke 1, Gedichte, Frankfurt, Suhrkamp, s.222
Cochetti, S. (2004). Differenztheorie der Metapher, Münster, LIT Verlag
CoĢkun, M. (2007). Sözün Büyüsü Edebi Sanatlar, Ġstanbul, Dergâh yayınları.
Davidson, D. (1997). ”Eğretilemelerde Anlam”, Çev: Yurdanur Salman, Kuram kitap, Aylık Edebiyat Dergisi ,14, Ġstanbul, Kur yayıncılık, s.85-96
Eagleton, T. (1997). Einführung in die Literaturtheorie, 4. Auflage, Stuttgart, Metzler.
Grünbein, D. (1994). Den Teuren Toten, Frankfurt, Suhrkamp, s.12
Ġskender, K. (2010). Karanlıkta Herkes Biraz Zencidir, 5. Baskı, Ġstanbul, Sel Yayıncılık, s.95
Kallan, P. (2009). Die Semantik der metaphorischen Welt, Frankfurt, Peter Lang
Netzel, R. (2003). Metapher: kognitive Krücke oder heuristische Brücke, Heidelberg, Kovác.
Özünlü, Ü. (2001). Edebiyatta Dil Kullanımları, Ġstanbul, Multilingual.
Palmer, F. R. (2001). Semantik, çev: Ramazan Ertürk, Ankara, Kitâbiyât.
Salman, Y. (2003). ―Dilin DüĢevreni: Eğretileme‖, Kitap-lık, Aylık edebiyat dergisi, Sayı: 65, Ġstanbul, Yapı Kredi Yayınları, s.53-54
Toklu, M. O. (2003a). ġiir Dili ve Çevirisi, Ankara, Akçağ yayınları.
Toklu, M. O. (2003b). “AlıĢılmamıĢ BağdaĢtırmaların Anlam Yapısı‖, II. Dil, Yazın ve DeyiĢbilim Sempozyumu Bildirileri, Adana, Çukurova Üniversitesi Yayınevi, s.144-153
Toklu, M. O. (2007). Dilbilime GiriĢ, 2. Baskı, Ankara, Akçağ Yayınları.
Tomkinson, F. (2008). ”Ricoeur‘un Eğretileme Kuramı”, Cogito, Paul Ricoeur özel sayısı, Sayı: 56, Ġstanbul, Yapı Kredi Yayınları, s.161- 191
Weinrich, H. (1968). ”Die Metapher”, In: Poetica, Zeitschrift für Sprach - und Literaturwissenschaft, München, W. Fing Verlag, 2. Band, s.100- 140
Weinrich, H. (1976). Sprache in Texten, Stuttgart, Klett.
Yavuz, H. (2010). Büyü‘sün Yaz!, 4. Baskı, Ġstanbul, Yapı Kredi Yayınları, s.226
Zymner, R. (1993). ”Ein Fremdes Wort”, In: Poetica, Zeitschrift für Sprach -und Literaturwissenschaft, 25. Band, München, W. Fing Verlag, s. 3- 33