BĠRĠNCĠ UMUMĠ MÜFETTĠġLĠK ZĠRAĠ DURUM RAPORLARINA GÖRE BUĞDAY ÜRETĠMĠ (1929)

Türkiye Cumhuriyeti Devleti‘nin ekonomisinin temelini oluĢturan yapı taĢlarından biri de tarımsal faaliyetlerdir. 1923 yılından itibaren yürütülen çeĢitli politikalar çerçevesinde tarımsal faaliyetleri artırma çalıĢmalarına baĢlanılmıĢtır. Ġnsan hayatındaki besin zinciri açısından taĢıdığı önemden dolayı; buğday, birçok ülkede olduğu gibi Türkiye‘de de stratejik bir ürün olarak görülmüĢtür. Beslenmedeki öneminin yanı sıra buğday bitkisinin sapları hem sanayide hem de hayvan beslenmesinde kullanıldığından dolayı kullanım alanı oldukça geniĢtir. Buğday üretiminde herhangi bir nedenle azalma olduğunda doğrudan tüketicileri etkilemektedir. Bu durumu göz önüne alan Türkiye, buğday üretimi açısından yeterli olmak ve stoklarında yeterince buğday bulundurmak zorunda kalmıĢtır. Bu yüzden tarımsal üretimin artırılması çalıĢmalarında buğday üretimi ilk sırada yer almıĢtır. Türkiye‘deki üretimi yapılan tahıl ürünleri içerisinde ekim alanı ve üretim miktarı bakımından buğday ilk sırada yer almaktadır. Fakat yapılan çalıĢmalara karĢın, 1923-1928 yılları arasında olumsuz iklim koĢullarından dolayı üretimde istenilen istikrar sağlanamamıĢtır. 1929 yılı itibariyle iklim koĢullarının düzelmesiyle birlikte üretimde büyük beklenti içine girilmiĢtir. Devlet, üretimdeki verim artırımını daha çok Anadolu‘daki Ģehirlerde sağlamak istemiĢtir. Bu dönemde Anadolu‘da bulunan bazı Ģehirlerin kontrolü 1928 yılında kurulan Birinci Umumi MüfettiĢlik bünyesine verilmiĢtir. MüfettiĢlik, bu Ģehirlerin sosyo-ekonomik durumları iyileĢtirme ve geliĢtirme vizyonunu da üstlenmiĢtir. Ekonomik durumun iyileĢtirilmesine dair çalıĢmalarda, tarımsal faaliyetleri artırmaya öncelik verilmiĢtir. Tarımsal faaliyetleri artırma konusunda da buğday üretimi ilk sırda yer almıĢtır. Bu çalıĢmada, 1929 yılındaki Birinci Umumi MüfettiĢlik zirai durum raporları temel alınarak, Birinci Umumi MüfettiĢlik mıntıkasındaki buğday üretimi ve planlanan üretim istikrarında ne kadar baĢarı sağlandığı ya da sağlanamadığı incelemeye tabi tutulmuĢtur.

WHEAT PRODUCTION ACCORDING TO THE FIRST GENERALINSPECTORATE AGRICULTURAL STATUS REPORTS (1929)

Agricultural activities are one of the building blocks that form the foundation of the Republic of Turkey's economy. Within the framework of various policies carried out since 1923, efforts to increase agricultural activities have been started. Due to the importance of the food chain in terms of human life; wheat, as in many countries, it was also seen as a strategic product in Turkey. In addition to its importance in nutrition, the stalk of the wheat plant are used both in industry and in animal nutrition. When there is a decrease in wheat production for any reason, it directly affects the consumers. Considering this situation, in order to be adequate in terms of wheat production and stocks, Turkey remained obligated to set aside enough wheat. Therefore, wheat production took the first place in the studies to increase agricultural production. Wheat acreage and production in terms of quantity production of cereals in Turkey was in the first place. However, despite the work done, the desired stability in production could not be achieved between 1923-1928 due to adverse climatic conditions. With the improvement of climatic conditions as of 1929, great expectations in production were possible. The state wanted to increase the efficiency in production mostly in cities in Anatolia. During this period, the control of some cities in Anatolia was given to the First General Inspectorate, which was established in 1928. The Inspectorate has also undertaken the vision of improving and developing the socio-economic status of these cities. In studies to improve the economic situation, priority has been given to increasing agricultural activities. Wheat production took the first place in terms of increasing agricultural activities. In this study, based on the agricultural status reports of the First General Inspectorate in 1929, the success or failure of the wheat production in the First General Inspectorate area and the planned production stability were examined.

PDF

___

Akbulut Ġ. (1996), Diyarbakır, Ġzmir: Tükelmat A.ġ.
Aktan R. (1972) Türkiye Ġktisadi Cilt.1, Ankara: Sevinç Matbaası,
Ali Ġktisat Meclisi Raporları (1929) ―Buğday Ve Ekmek Meselesi‖ 1929, 2. Ġçtima Devresi, Seri. A, No.2, Ankara.
Altuner F, Oral E, Ülker M. (1929) ― Van Ġli Buğday Tarımının Türkiye ve Bölgedeki Yeri, Sorunları ve Çözü Önerileri‖ Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi Cilt. 29, Sayı.2, ss.339-351
Arıoba Ç. (1982) ―Cumhuriyetin KuruluĢ Yıllarında Türkiye‘nin Tarımsal Yapısı ve Tarıma Yönelik Politikaları‖ Atatürk Dönemi Ekonomi Politikaları ve Türkiye‘nin Ekonomisinin GeliĢmesi, Ankara: AÜSBF Yayınları
Atar B. (2017) ―Gıdamız Buğdayın, GeçmiĢten Geleceğe Yolculuğu‖ Süleyman Demirel Üniversitesi Yalvaç Akademi Dergisi 2 (1), ss.1-12
Burgaç M. (2013) Türkiye‘de Umumi MüfettiĢliğin Kurulması ve Trakya Umumi MüfettiĢi, Ankara: Atatürk AraĢtırma Merkezi
Demirci R. - Özçelik A. (1986) Tarım Tarihi, Ankara: AÜ Ziraat Fakültesi Yayınları:976
Düzel C. (1937) Ġngiliz Hükümetine SunulmuĢ Gizli Raporlarda Doğu Anadolu Olayları 1924-1938
Güney Doğu: Birinci Genel Umumi MüfettiĢlik Bölgesi, I. Genel MüfettiĢlik Yayınları, 1939
Güran T. (1997) Osmanlı Dönemi Tarım Ġstatistikler, 1909-1913-1914, Ankara: Tuik Yayınları,
Ġnan A. (1989). Ġzmir Ġktisat Kongresi, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Ġnan A. (2018). Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
KaĢtan, Y. (2020) ―Hakkâri‘de Tarım Faaliyetlerinin Cumhuriyet Dönemi Tarihi GeliĢimi‖ Ankara: Cumhuriyet Devrinin Bir Serhat Vilayeti Hakkâri Uluslararası Sempozyum Bildiler, ss.145-202
Kaya F. (2015) ― Hakkâri Ġlinin Ġdari Coğrafya Analizi‖ JASSS, Winter 41, ss.79-100
Kazgan G. (2017) Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2009), Ġstanbul: Ġstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
Koca H. (1998) Yakın Tarihten Günümüze Hükümetlerin Doğu-Güneydoğu Anadolu Politikaları, Konya
Koçak C. (2003) Umumi MüfettiĢlik, Ankara: ĠletiĢim Yayınları
Koraltürk M. (2002) ―Türkiye Ekonomisi (1923-1960)‖ Türkler Ans. Cilt.17, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, ss.581-597
Kuruç B. (2018) Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi Büyük Devletler ve Türkiye, Ġstanbul: Ġstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.3
Özer M. H. (2012) ―Cumhuriyetin Ġlk Yıllarında Ġktisat Politikalarının Diyarbakır ve Çevresindeki Ġktisadi Yansımaları‖ CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt.10, ss.142-161
TaĢkın Ü. (2015) ―Cumhuriyetin Ġlk Yıllarında Elâzığ (1925-1930)‖ Ankara: Tarihten Günümüze Elazığ Uluslararası Kongresi Cilt.1, ss.229-250
Tekeli Ġ. - Ġlkin S. (2009) 1929 Dünya Buhranında Türkiye‘nin Ġktisadi Politika ArayıĢları, Ġstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları
Toprak Z. (1988) ―Türkiye Tarımı ve Yapısal GeliĢmeler 1900-1950‖ Türkiye‘de Tarımsal Yapılar (1923-2000), Ankara: Yurt Yayınları, , ss.19-37
Tuncel M. (1997) ―Hakkâri‖ Ġslam Ansiklopedisi Cilt.15, Ġstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları, ss.205-207
Varlık M. B. (2010) Umumi MüfettiĢlik Toplantı Tutunaklar-1936, Ankara: Dipnot Yayınları
Yurt Ansiklopedisi: Ġl il Türkiye‘nin Dünü, Bugünü, Yarını, Cilt.2, Ġstanbul: Anadolu Yayıncılık, 1982
Yurt Ansiklopedisi: Ġl il Türkiye‘nin Dünü, Bugünü, Yarını, Cilt.3, Ġstanbul: Anadolu Yayıncılık, 1982
Yurt Ansiklopedisi: Ġl il Türkiye‘nin Dünü, Bugünü, Yarını, Cilt.4, Ġstanbul: Anadolu Yayıncılık, 1982
Yurt Ansiklopedisi: Ġl il Türkiye‘nin Dünü, Bugünü, Yarını, Cilt.5, Ġstanbul: Anadolu Yayıncılık, 1982
Yurt Ansiklopedisi: Ġl il Türkiye‘nin Dünü, Bugünü, Yarını, Cilt.8, Ġstanbul: Anadolu Yayıncılık, 1982
Yurt Ansiklopedisi: Ġl il Türkiye‘nin Dünü, Bugünü, Yarını, Cilt.10, Ġstanbul: Anadolu Yayıncılık, 1982
YücebaĢ F.(2019) Cumhuriyet Döneminde Güneydoğu Anadolu(GaziantepMardin-Urfa)‘Ya Yapılan Kamu Harcamaları ve Yatırımlar, Ġstanbul: Hiperyayın
BaĢbakanlık Cumhuriyet ArĢivi
BCA, 30.10.0.0.69.454.5, 08.01.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.6, 10.01.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.8, 29.01.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.14, 28.02.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.9, 04.02.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.10, 10.02.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.18, 19.03.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.19, 30.03.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.15, 10.03.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.20, 11.04.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.11, 20.04.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.21, 22.04.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.22, 27.04.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.24, 05.05.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.25, 09.05.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.27, 20.05.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.27, 28.05.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.24, 28.05.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.28, 06.06.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.20, 20.06.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.30, 20.06.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.32, 06.07.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.33, 12.08.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.32, 12.08.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.34, 12.09.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.7, 21.09.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.35, 09.11.1929
BCA, 30.10.0.0.69.454.11, 18.12.1929
BCA, 30.18.1.1.26.67.17
Resmi Yayınlar
Resmi Gazete
TBMM Zabıt Ceridesi
Düstur III. Tertip