SALİH BİN CELALEDDİN’İN TARİH-İ MISIR ADLI ESERİ ÜZERİNE

Öz Kültür ve bilim tarihinin zenginlikleri tarihî eserlerin gün yüzüne çıkarılabilmesi ile mümkündür. Türk kültür ve bilim tarihi için de el yazması eserler, belirtilen doğrultuda bir özelliğe sahiptir. Makalede 16. yüzyılda Mısır‟da baĢlanıp yazımı Ġstanbul‟da tamamlanmıĢ olan dönemin alimlerinden Salih Bin Celaleddin‟in Tarih-i Mısır adlı eseri içeriği ve dil özellikleri ile birlikte tanıtılmaya çalıĢılmıĢtır. Osmanlı Türkçesi özelliklerinin belirgin olduğu eserde Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait özelliklerin da kısmen görülmesi itibariyle Tarih-i Mısır, geçiĢ dönemi özellikleri barındırmaktadır. Müellif nüshası Ġstanbul Topkapı Sarayı Kütüphanesi Türkçe El Yazmaları bölümünde R. 1405 koduyla yer almakta olup makaleye esas teĢkil etmektedir. Eserin müellifi Salih Bin Celaleddin, Tosya doğumlu, Sultan Bayezid baĢta olmak üzere dönemin etkin medreselerinde müderrislik yapmıĢ, Mısır‟da da kadılık yapmıĢ olan dönemin âlimlerindendir. Sayfada 21 satırın bulunduğu Tarih-i Mısır, 232 varaktan oluĢmuĢ mensur bir eser olup sayfalarının tamamı harekelidir. Celalzade Salih Çelebi'nin Tarih-i Mısır adlı el yazması eseri, her sayfasında 21 satırın bulunduğu, 232 varaklık nesih hatla yazılmıĢ mensur bir eserdir. Eser Topkapı Sarayı Müzesi Türkçe Yazmaları Bölümü'nde R.1405 ArĢin numarasıyla kayıtlı bulunmaktadır. Eserin Ġstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi'nde altı, Topkapı Sarayı Türkçe Yazmaları Bölümü'nde dört, Hidiv Kütüphanesi Türkçe Yazmaları Bölümü'nde üç, Süleymaniye Kütüphanesi'nde üç, Avusturya Milli Kütüphanesi Türkçe Yazmaları Bölümü'nde iki, Ġzmir Milli Kütüphanesi ve Mısır Milli Kütüphanesi Türkçe Yazmaları Bölümü'nde birer tane olmak üzere yirmi bir nüshası daha bulunmaktadır. Tam nüsha özelliği taşıması ve müellif hattı olması nedeniyle çalışma konumuz olarak bu nüsha tercih edilmiĢtir. Anahtar Kelimeler:

Anahtar Kelimeler:

Türk Dili, El Yazması, Osmanlı Türkçesi, Eski Anadolu Türkçesi, Salih Bin Celaleddin

PDF

___

AKÇA, Hasan, (2017), Eski Anadolu Türkçesinde Kelime Başı T-/D- Meselesi, Türkbilig Dergisi, 7-24.
ARAT, Reşit Rahmeti, (1987), “Türkçe Metinlerde e/i Meselesine Dair” , Makaleler I,Ankara: TKAE Yayınları, 334-341.
ÇELEBİ, Âşık, (1989), Tezkiretü'z-Şu'arâ, Millet Kütüphanesi, Ali Emiri trh. 772
CLAUSON Sir Gerard, (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Centruy Turkish, Oxford Universty Press.
ÇAĞBAYIR Yaşar, (2007), Ötüken Türkçe Sözlük I, II, III, IV, V, Ankara: Ötüken Neşriyat.
DEVELLİOĞLU Ferit, (2006), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Aydın Kitabevi.
DİA, (1988), “Celalzâde Salih Çelebi”, VII, 262–264, İstanbul
DİLÇİN, Cem, (2009), Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
DUMAN, Musa, (1999), Klâsik Osmanlı Türkçesi Döneminde i/e Meselesine Dair, İlmî Araştırmalar, VII, 66-73.
ERCİLASUN, Ahmet Bican, (2000), “Türkiye Türkçesinde Yardımcı Ses”, Türk Dili, S. 585, Ankara: TDK Yayınları, 219-226.
EREN, Hasan, (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara: Bizim Büro Matbaası.
ERGİN, Muharrem, (1998), Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
GÜLENSOY, Tuncer, (2007), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
GÜNŞEN, Ahmet ve ERDEM, Mehmet Dursun, (Winter 2007). Türkiye Türkçesi Ağızlarında Tür Değiştirme Örnekleri, TURKISH STUDIES -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-,Volume:2/3, 72- 83.
HACIEMİNOĞLU, Necmettin, (2015), Türk Dilinde Edatlar, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınevi.
KANAR Mehmet, (2008), Türkçe Farsça Sözlük, Ankara: Say Yayınları.
KINALIZADE, Hasan Çelebi, (1989), Tezkiretü’ş-Şuarâ I, (Hazırlayan: İbrahim Kutluk), Ankara: TTK Yayınları.
MUTÇALI, Serdar, (2007), Arapça-Türkçe Türkçe-Arapça Sözlük, İstanbul: Dağarcık Yayınları.
NEV‟İZADE, Atâyi, (1238), Şakayık-ı Nu’maniye ve Zeyilleri, Hadâikü'l-Hakâik fî Tekmiîeti'ş Şakâ'ik, (Hazırlayan: Abdülkadir Özcan), I, İstanbul.
PARLATIR, İsmail, (2006), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Yargı Yayınevi.
SALAN, Erkan, (2016), Eski Anadolu Türkçesinde Standart Dışı Kullanılan Çokluk 1. Kişi Ekleri Üzerine, TAED, 29-42.
SAMİ, İemseddin, (1995), Kamus-ı Türkî, İstanbul: Çağrı Yay.
TİETZE. Andreas, (2002), Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı, İstanbul: Simurg Kitapçılık.
TİMURTAŞ, Faruk Kadri, (1994), Eski Türkiye Türkçesi, İstanbul: Enderun Kitabevi.
TOPAL, Seyit Ali, (2015), Celâlzâde Salih Çelebi’nin Hayatı ve Eserleri, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11/1, 109-128. Türkçe Sözlük, (2005), Ankara: TDK Yayınları.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, (1958), “Onaltıncı Asır Ortalarında Yaşamış Olan İki Büyük Şahsiyet Tosyalı Celalzâde Mustafa ve Salih Çelebiler” , TTK Belleten, XXII/87.
YILMAZ, Emine Ceylan, (1991), Ana Türkçede Kapalı e Ünlüsü, TDA Dergisi, 151- 165.